رُمَیصاء بنت مِلحان بن خالد بن زید، از زنان صحابی (صحابیات) پیامبر اکرم(ص)، و از نخستین اهالی یثرب (انصار) که در مدینه به اسلام گرویدند.
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | رُمَیصاء بنت مِلحان بن خالد بن زید |
| لقب | ام سلیم |
| محل زندگی | مدینه |
| مهاجر/انصار | انصار |
| خویشاوندان | ابوطلحه • انس بن مالک • مالک بن نضر |
| مشخصات دینی | |
| زمان اسلام آوردن | از نخستین انصار مسلمان |
| حضور در جنگ‌ها | حنین • احد• خیبر |
| دیگر فعالیت‌ها | صحابه• نقل روایت
|
وی پیش از اسلام با مالک بن نضر و پس از آن با ابو طلحه ازدواج کرد و شرط ازدواج خود را با ابوطلحه، اسلام آوردن او قرار داد.
او در بسیاری از غزوات از جمله خیبر و حنین، پیامبر اکرم(ص) را همراهی و در جنگ احد مجروحان را مداوا می‌کرد. رمیصاء نزد رسول خدا(ص) جایگاه والایی داشت به گونه‌ای که حضرت به خانه او می‌رفت و اختلاف او با ابوطلحه را شخصاً برطرف نمود.
عایشه، امّ سَلَمه و انس بن مالک از رمیصا روایت نقل کرده‌اند.
نام و نسب
برای وی نام‌های مختلفی همچون غُمَیصا، سَهله، رُمَیله، انیفه و رُمَیثه نیز ذکر کرده‌اند[۱] کنیه‌اش امّ سُلَیم و به آن نیز شهرت داشت. وی از زنان انصار و از قبیله خزرج بود.[۲] مادرش، ملیکه بنت مالک بن عدی، از طایفۀ بنی نجار بود[۳]
پیش از اسلام
رمیصاء پیش از اسلام، با مالک بن نضر ازدواج کرد و اَنَس را به دنیا آورد.[۴] پس از انتشار اسلام در مدینه، رمیصاء از جمله نخستین انصاری بود که به دین اسلام گروید و پسرش انس بن مالک را نیز به اسلام ترغیب کرد.[۵] مالک بن نضر که از اسلام آوردن زن و فرزندش خشمگین شده بود به شام رفت و در آنجا درگذشت.[۶]
رمیصاء پس از مرگ مالک، تا بزرگ شدن انس ازدواج نکرد.[۷] پس از آن، چون ابو طلحه از وی خواستگاری کرد، وی شرط ازدواج با او را، اسلام آوردن ابو طلحه قرار داد و او را از بت‌پرستی نهی کرد. ابوطلحه مسلمان شد و حاصل این ازدواج ابو عُمَیر و عبدالله بودند.[۸]
شرکت در جنگ‌ها
رمیصاء بعد از ورود پیامبر(ص) به مدینه، مقدم وی را گرامی داشت و انس را که ۱۰ سال داشت، به خادمی ایشان گمارد.[۹]
رمیصاء در بسیاری از غزوات پیامبر اکرم حضور داشت. در جنگ احد (سال سوم هجرت) وی در حالی که مشک آبی بر پشت خود حمل می‌کرد، به مداوای مجروحان می‌پرداخت[۱۰] و خنجری برای دفاع از خود به همراه داشت.[۱۱]
در غزوه خیبر (سال هفتم هجرت) وی از جمله زنانی بود که در جنگ مشارکت نمود.[۱۲]
در سال هفتم هجری، مُقَوقَس، پادشاه اسکندریه، در جواب دعوت پیامبر به پذیرش اسلام، هدایایی از جمله دو کنیز برای ایشان فرستاد. پیامبر آنان را برای مدتی نزد رمیصاء جای داد.[۱۳]
در غزوه حنین (سال هشتم هجرت)، رمیصاء از پیامبر خواست افرادی را که فرار می‌کردند، همچون مشرکان بکشد.[۱۴] وی با وجود فرار مردان، در حالی که پسرش عبدالله بن ابی طلحه را باردار بود، خنجری برای دفاع از خود به همراه داشت.[۱۵]
پس از رحلت پیامبر(ص)
پس از رحلت پیامبر(ص)، از زندگی رمیصاء خبری در دست نیست و فقط ابن شهر آشوب[۱۶] قولی از او روایت کرده که، بعد از شهادت امام حسین(ع) از آسمان بارانی سرخ رنگ باریده است.
جایگاه نزد پیامبر اکرم(ص)
به گفته اَنَس بن مالک، پیامبر برای دیدار رمیصاء به خانه‌اش می‌رفت و با اقامۀ نماز مستحبی، برای وی و خانواده‌اش دعا می‌کرد.[۱۷]
هنگامی که پیامبر اکرم (ص) برای صرف غذا در خانۀ رمیصاء و ابو طلحه بود، به برکت الهی، پیامبر و همراهانش از غذای اندک وی سیر شدند.[۱۸]
وقتی اختلافی بین رمیصاء و همسرش ابو طلحه رخ داد، رمیصاء به پیامبر شکایت برد و ایشان شخصاً اختلاف آنان را برطرف کرد.[۱۹]
نقل روایت
رمیصاء را از جمله راویان حدیث و از زنان عاقل و فاضل دانسته‌اند.[۲۰]
عایشه، امّ سَلَمه و انس بن مالک از وی روایت کرده‌اند.[۲۱]
پانویس
- ↑ ابن‌سعد، ج۸، ص۴۲۴؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج۸، ص۴۰۹
- ↑ ذهبی، ج۲، ص۳۰۴
- ↑ ابن‌سعد، ج۸، ص۴۲۴-۴۲۵
- ↑ ابن‌سعد، ج۸، ص۴۲۵؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج۸، ص۴۰۹
- ↑ ابن‌سعد، ج۸، ص۴۲۴؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج۸، ص۴۰۹
- ↑ ابن عبدالبرّ، ج۴، ص۱۹۴۰
- ↑ ابن‌سعد، ج۸، ص۴۲۵-۴۲۶؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج۸، ص۴۰۹
- ↑ ابن‌سعد، ج۸، ص۴۲۵-۴۲۷
- ↑ ابن‌حجر عسقلانی، ج۸، ص۴۱۰
- ↑ واقدی، ج۱، ص۲۴۹؛ ابن‌سعد، ج۸، ص۴۲۵
- ↑ ذهبی، ج۲، ص۳۰۴
- ↑ واقدی، ج۲، ص۶۸۵؛ نک: ابن‌هشام، ج۳، ص۳۵۴؛ مقریزی، ج۱۰، ص۵۴
- ↑ طبری، ج۳، ص۲۱
- ↑ واقدی، ج۳، ص۹۰۳-۹۰۴؛ طبری، ج۳، ص۷۶۷۷
- ↑ واقدی، ج۳، ص۹۰۴؛ ابن‌سعد، ج۸، ص۴۲۵؛ ابن‌هشام، ج۴، ص۸۸-۸۹
- ↑ ابن شهرآشوب، ج۳، ص۲۱۲
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۴۲۶-۴۲۷؛ ذهبی، ج۲، ص۳۰۹
- ↑ مالک بن انس، ج۲، ص۹۲۷-۹۲۸؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب، ج۱، ص۹۰؛ مقریزی، ج۵، ص۱۶۵
- ↑ احمدبن حنبل، ج۱، ص۲۱۴؛ ابن‌عساکر، ج۳۷، ص۴۷۱
- ↑ نک:ابن ابی‌حاتم رازی، ج۹، ص۴۶۴؛ ابن عبدالبرّ، ج۴، ص۱۹۴۰
- ↑ ابن‌اثیر، ج۶، ص۱۱۹، ۳۴۶
منابع
- ابن ابی‌حاتم رازی، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۳ق/۱۹۵۳م.
- ابن‌اثیر، اسدالغابه فی‌معرفة الصحابه، چاپ محمدابراهیم البنا، محمداحمد عاشور، محمود عبدالوهاب فاید، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، چاپ عادل احمد عبدالموجود، علی‌محمد معوض، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ابن‌سعد، الطبقات‌الکبری، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
- ابن شهر آشوب، مناقب آل‌ابی طالب، نجف، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م.
- ابن‌عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت، ۱۴۱۵ق.
- ابن هشام، السیرةالنبویه، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری و عبدالحفیظ شلبی، قاهره، ۱۹۳۶م.
- احمدبن حنبل، مسند، دارصادر، بیروت، بی‌تا.
- ذهبی، سیر اعلام‌النبلاء، چاپ شعیب الارنووط، حسین اسد، بیروت، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م.
- طبری، محمدبن جریر، تاریخ طبری، چاپ محمدابراهیم ابوالفضل، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- مالک بن انس، المؤطّأ، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۵م.
- مقریزی، امتاع‌الاسماع، چاپ محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م.
- واقدی، محمدبن عمر، المغازی، چاپ مارسدن جونس، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
- تبیان