کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا (همه روزها عاشورا و همه زمین‌ها کربلاست) عبارتی معروف که بعضی آن را به امام صادق(ع) نسبت داده‌اند و بعضی از عالمان دینی نیز در سخنان خود از آن استفاده کرده‌اند. به گفته برخی از پژوهشگران، این جمله در هیچ یک از منابع حدیثی شیعه نیامده است.
| سوگواری محرم | |
|---|---|
 تابلوی عصر عاشورا یکی از آثار نگارگری محمود فرشچیان | |
| رویدادها | |
| نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع) • نامه امام حسین(ع) به اشراف بصره • روز عاشورا • واقعه کربلا • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) • روزشمار واقعه عاشورا • اسیران کربلا | |
| افراد | |
| امام حسین(ع) • علی اکبر • علی‌اصغر • عباس بن علی • حضرت زینب(س) • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا | |
| جای‌ها | |
| حرم امام حسین(ع) • تل زینبیه • حرم حضرت عباس(ع) • گودال قتلگاه • بین‌الحرمین • نهر علقمه | |
| مناسبت‌ها | |
| تاسوعا • عاشورا • دهه محرم • اربعین • دهه صفر | |
| مراسم | |
| مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه‌زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت | |
تاریخچه
این که نخستین بار چه کسی این عبارت را به کار برده مشخص نیست.محمد بن سعید صنهاجی بوصیری (درگذشت:۶۹۴ق.)جمله « کل یوم و کل ارضی لکربی* منهم کربلا و عاشورا» را در قصیده خود معروف به همزیه بیان کرده است.[۱] [یادداشت ۱] این بیت شعر نیز در قصیده رائیه عبدالحسین اعصم(درگذشت:۱۲۴۷ق.) اشاره به همین مفهوم دارد كأن كل كان كربلاء لدى عيني/ و كل زمان يوم عاشورا [۳] علی شریعتی در کتاب حسین وارث آدم، آن را به امام صادق(ع) نسبت داده است.[۴] هم‌چنین این عبارت در سخنان برخی از عالمان دینی در دوران متأخر به کار رفته است. امام خمینی در سخنرانی‌ها و پیام‌های خود این عبارت را به کار برده است[۵] و نیز آیت الله خامنه‌ای در سخنان خود بدون آن که آن را حدیث بداند به این عبارت اشاره کرده است.[۶] چنان‌که مرتضی مطهری(بدون اشاره به حدیث بودن یا نبودن این جمله) در ضمن تحلیل این مطلب که امام حسین برای احیای فکر اسلامی جنگید و توانست این فکر را در دنیا زنده کند براین باور است که هزار و سیصد سال است که نهضت حسینی هر سال یک پیروزی جدید به دست می‌آورد؛ یعنی هر سال عاشوراست و معنی «کلّ یوم عاشوراء» این است که هر روز به نام امام حسین با ظلم و باطلی مبارزه می‌شود و حقّ و عدالتی احیاء می‌شود.[۷]
منبع
برخی پژوهشگران برآنند که این عبارت نه تنها در احادیث نیامده، بلکه مخالف باورهای شیعیان است زیرا هیچ سرزمینی ارزش کربلا را ندارد و هیچ روزی نیز قابل مقایسه با روز عاشورا نیست.[۸]از این رو احتمال داده‌اند که این سخن از زیدیه سرچشمه گرفته باشد چراکه نمی‌تواند با شیعه اثنی عشری نسبتی داشته باشد.[۹]
تفسیر
امام خمینی در سخنان خود منظور از این جمله را ضرورت گریستن همیشگی بر مصائب امام حسین(ع) نمی‌داند؛ بلکه معتقد است این جمله بیانگر لزوم مبارزه همیشگی با ظلم است[۱۰] هر چند ایشان در برخی موارد تفسیر دیگری نیز ارائه داده است.[۱۱] مطهری در تبیین پیروزی واقعی امام حسین(ع) در نهضت عاشورا، می‌گوید این نهضت همواره در حال کسب پیروزی‌های جدید است و معنی «کل یوم عاشورا» این است که هر روز به نام امام حسین (ع) با ظلم و باطلی مبارزه می‌شود و حق و عدالتی احیا می‌شود.[۱۲] آیت‌الله خامنه‌ای نیز این جمله را چنین تفسیر می‌کند که «در هر دوره‌ای انسان‌ها نقشی دارند که اگر آن نقش را به‌درستی، در لحظه مناسب، در زمان خود ایفا کنند، همه چیز به سامان خواهد رسید، ملت‌ها رشد خواهند کرد، انسانیت گسترده خواهد شد.»[۱۳]
پانویس
- ↑ قطیفی، الرسائل الاحمدیة،۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۷۳. امین، اعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، ج۱، ص۶۵۲.
- ↑ شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۲۲
- ↑ شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲.
- ↑ شریعتی، حسین وارث آدم، ص۴۹.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۹، ص۴۴۵ و ج ۱۰ ص۱۰و ۱۲۲و ۱۹۱و ۳۱۵، ج ۱۶، ص۱۵۱.
- ↑ «بیانات در مراسم مشترک دانش آموختگی دانشجویان دانشگاه امام حسین(ع)»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۴۳۴.
- ↑ صحتی سردرودی، چند حدیث معروف درباره عاشورا، ص۱۳۶- ۱۳۷.
- ↑ صحتی سردرودی، «بازخوانی چند حدیث مشهور درباره عاشورا»، سایت مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن.
- ↑ امام خمینی، ج۹، ص۴۴۵ و ج ۱۰ ص۱۰و ۱۲۲و ۳۱۵.
- ↑ امام خمینی، ج ۱۰ ص۱۹۱، ج ۱۶، ص۱۵۱.
- ↑ مطهری، حق و باطل، مجموعه آثار، ج۳، ص۴۳۴.
- ↑ «بیانات در مراسم مشترک دانش آموختگی دانشجویان دانشگاه امام حسین(ع)»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای.
یادداشت
منابع
- أمین، اعیان الشیعة، تحقیق حسن أمین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، بی‌تا.
- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری
- خمینی (امام)، سید روح الله، صحیفه امام، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- شریعتی،علی، حسین وارث آدم (مجموعه آثار شماره ۱۹)، انتشارات قلم، تهران، ۱۳۸۰.
- شبر، جواد، ادب الطف، الناشر: دار المرتضى، ۱۴۰۹ق، بی جا.
- صحتی سردرودی،محمد، چند حدیث معروف درباره عاشورا، در مجله علوم حدیث، شماره ۲۶.
- قطیفی، احمد آل طَعّان، الرسائل الأحمدیة، تحقیق دار المصطفی(ص) لإحیاء التراث، بی‌جا، مطبعة أمین، ۱۴۱۹ق.
- مطهری، مرتضی، نبرد حق و باطل (در مجموعه آثار ج ۳)، انتشارات صدرا، تهران.