عامر بن فهیره
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عامر بن فهیره |
| کنیه | ابوعمرو، اباحمد |
| زادروز | بیست سال قبل از بعثت |
| محل زندگی | مکه و مدینه |
| مهاجر/انصار | مهاجر |
| نسب/قبیله | ازد |
| شهادت | سال چهارم هجرت در سریه بئر معونه |
| مشخصات دینی | |
| زمان اسلام آوردن | از سابقون مسلمانان در زمان دعوت سری |
| حضور در جنگ‌ها | غزوه بدر و غزوه احد و جنگ‌های دیگر |
| هجرت به | مدینه |
| دلیل شهرت | آزاد شده پیامبر(ص) یا ابوبکر، از شکنجه شدگان در مکه |
| نقش‌های برجسته | همسفر پیامبر(ص) در هجرت به مدینه |
عامِر بنِ فُهَیرَه صحابی رسول خدا(ص) و از سابقین در اسلام است. وی که به دست پیامبر اسلام(ص) یا ابوبکر از بردگی طفیل بن عبدالله و شکنجه مشرکان آزاد گشت، همسفر رسول خدا در هجرت به مدینه بود و به آن حضرت و همراه وی خدمت می‌کرد.
عامر در غزوات بدر و احد حاضر بود و درباره چگونگی و زمان شهادت وی اختلاف شده است. شماری شهادت او را در سریه بئر معونه دانسته‌اند، ولی عده‌ای با توجه به حضور وی در جیش العسره این گفته را صحیح ندانسته‌اند.
زندگی‌نامه
ابو عمرو عامر بن فهیره ازدی حدود بیست سال قبل از بعثت پیامبر اسلام(ص)، در قبیله ازد به دنیا آمد.[۱] او در سنین کودکی به بردگی طفیل بن عبدالله، برادر مادری عایشه و عبدالرحمن فرزندان ابوبکر، درآمد.[۲]
عامر را از سابقین در اسلام دانسته‌اند. وی قبل از اینکه پیامبر(ص) وارد خانه ابن ابی‌ارقم شود و دعوت خود را علنی کند، در حالی که هنوز برده بود به اسلام گروید.[۳] بعد از ایمان آوردن به پیامبر(ص)، عامر بسیار شکنجه شد تا از دین اسلام بازگردد ولی استقامت کرد تا ابوبکر او را خرید[۴] و از بردگی آزاد نمود. عامر پس از آزادی چوبانی گوسفندان ابوبکر را تا زمان هجرت برعهده گرفت.[۵]
برخی معتقدند پیامبر(ص) خود عامر را خریداری و آزاد کرده است.[۶] سید جعفر مرتضی عاملی ایمان آوردن ابوبکر را در سال پنجم بعثت می‌داند و معتقد است با توجه به اینکه عامر بن فهیره قبل از سال سوم بعثت ایمان آورد، رسول خدا(ص) او را از ابوبکر خریداری و آزاد نمود.[۷]
همراهی با پیامبر(ص) در هجرت به مدینه
به هنگام هجرت پیامبر اسلام(ص) به مدینه، عامر بن فهیره همراه با ابوبکر همسفر رسول خدا بود و به آنها خدمت می‌کرد.[۸] در گزارشات تاریخی آمده است بعد از خروج پیامبر(ص) از مکه و رفتن او به غار ثور ابوبکر از عامر خواست تا گوسفندان ابوبکر را به سمت غار حرکت دهد. عامر هنگام شب گوسفندان را به سمت غار حرکت داد و روز بعد که عبدالله فرزند ابوبکر از ملاقات با پیامبر(ص) و پدرش بازگشت با همراه کردن گوسفندان جای پای او را محو کرد تا مشرکان مکه مسیر آنها را پیدا نکنند.[۹]
حضور در مدینه
هنگامی که عامر همراه پیامبر(ص) به مدینه رسید در خانه سعد بن خثیمه ساکن شد. در ماجرای عقد اخوت که حضرت محمد(ص) میان انصار و مهاجرین برقرار کرد، این عقد میان عامر بن فهیره و حارث بن اوس بن معاذ بسته شد و در جنگ‌های بدر و احد حاضر بود.[۱۰]
شهادت
بسیاری از منابع تاریخی، شهادت عامر بن فهیره را همراه با چندین نفر از صحابی در سریه بئر معونه دانسته‌اند. این سریه در سال چهارم هجرت روی داد و طی آن چندین تن از صحابه پیامبر اسلام(ص) به فرماندهی منذر بن عمرو که برای تبلیغ دین اسلام همراه ابو براء عامر بن مالک به منطقه نجد نزد قبائل بنی‌سلیم رفته بودند، به دست عامر بن طفیل و عده‌ای از افراد قبیله بنی‌سلیم به شهادت رسیدند.[۱۱] در مقابل برخی به دلیل وجود استناداتی از حضور عامر در جیش العسره در غزوه تبوک، شهادت او را در سریه بئر معونه صحیح نمی‌دانند.[۱۲]
در شماری از منابع تاریخی درباره نحوه شهادت عامر آمده است که پس از ضربت خوردن به دست عامر بن طفیل در سریه بئر معونه به آسمان رفت و فرشتگان او را دفن کردند.[۱۳] سید جعفر مرتضی عاملی با توجه به وجود برخی استنادات درباره حضور عامر در جنگ تبوک، این فضیلت‌سازی برای عامر را در جهت هدف دیگری که ابراز ارادت به خلیفه اول است، ارزیابی کرده است.[۱۴]
پانویس
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۷۶.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۹۴.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲.
- ↑ تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۶۲۱.
- ↑ عاملی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۲۱۰.
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴۱.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۷۶.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۹۴.
- ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ۷۲؛ ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۴۸۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۵۴۶.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۳.
- ↑ بیهقی، دلائل النبوه، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۳۴۲؛ ابن هشام، السیره النبویه، دار المعرفه، ج۲، ص۱۸۷.
- ↑ عاملی، سیره صحیح پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۳۳۴-۳۳۷.
منابع
- ابن‌اثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق.
- ابن‌اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن‌حجر، احمد بن علی، الإصابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
- ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الإستیعاب، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق.
- ابن‌هشام، عبدالملک، سیره النبویه، بیروت، دارالمعرفه، بی تا.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
- بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق.
- تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق.
- عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، المرکز الاسلامی للدراسات، ۱۴۲۷ق.
- عاملی، سید جعفر مرتضی، سیره صحیح پیامبر اعظم(ص)، مترجم محمد سپهری، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۱ش.