اُمِّ أیمَن، از صحابه و مادر اسامة بن زید که حضرت محمد(ص)، او را از زنان بهشتی معرفی کرده است. وی به همراه امام علی(ع) پس از درگذشت پیامبر(ص)، برای بازپس‌گرفتن فدک از ابوبکر، شهادت داد که پیامبر(ص)، فدک را به فاطمه زهرا(س) بخشیده است.
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | بَرَکة دختر ثعلبة بن عمرو |
| کنیه | اُمِّ اَیمَن |
| خویشاوندان | مادر اسامة بن زید همسر زید بن حارثه |
| درگذشت | اختلافی: ۵ ماه پس از رحلت پیامبر(ص) یا اوایل خلافت عثمان |
| مشخصات دینی | |
| زمان اسلام آوردن | از نخستین گروندگان به اسلام |
| حضور در جنگ‌ها | جنگ احد و جنگ خیبر |
| هجرت به | مدینه و حبشه |
| دیگر فعالیت‌ها | شهادت بر اعطای فدک توسط پیامبر اسلام(ص) به فاطمه زهرا(س) |
او از نخستین کسانی بود که مسلمان شد. همچنین در جنگ احد و خیبر حضور داشت و در جنگ احد به مجروحان آب می‌رساند و آنها را مداوا می‌کرد. روایاتی به نقل از ام ایمن در منابع روایی وجود دارد.
زندگی‌نامه
بَرَکة دختر ثعلبة بن عمرو، مشهور به امّ ایمن، کنیزی حبشی[۱] و متعلق به عبدالله بن عبدالمطلب، پدر حضرت محمد(ص) بوده[۲] و سپس به پیامبر(ص) ارث رسیده[۳] و پیامبر پس از ازدواج با حضرت خدیجه،[۴] او را آزاد کرد.[۵]
ام ایمن همچنین پس از درگذشت آمنه، مادر حضرت محمد(ص) در ابواء، وظیفه مراقبت از پیامبر(ص) را تا ورود به مکه[۶] و پس از آن تا سنین بلوغ و رشد، بر عهده داشت.[۷]
ام ایمن پیش از اسلام در مکه با عبید بن عمرو ازدواج کرد و از او فرزندی به نام أیمَن به دنیا آورد که در غزوه حنین در سپاه اسلام بود و کشته شد.[۸] پس از درگذشت عبید بن عمرو، ام ایمن با زید بن حارثه ازدواج کرد.[۹] اسامة بن زید، فرزند آن دو است.[۱۰] پیامبر(ص) پیش از ازدواج ام ایمن با زید بن حارثه، خطاب به یارانش فرمود که هر کس می‌خواهد با زنی بهشتی ازدواج کند، ام ایمن را به عقد خود درآورد.[۱۱]
تاریخ درگذشت ام ایمن، پنج یا شش ماه پس از وفات حضرت محمد(ص) دانسته شده است.[۱۲] با این حال، برخی از زنده بودن وی در دوران خلافت ابوبکر و عمر سخن گفته‌اند.[۱۳]
همراهی با پیامبر
ام ایمن از نخستین کسانی بود که مسلمان شد و بعدها به مدینه هجرت کرد.[۱۴] همچنین برخی از مورخان، او را از مهاجران به حبشه دانسته‌اند.[۱۵] نام ام ایمن در میان صحابه پیامبر ذکر شده است.[۱۶]
وی در جنگ احد حضور داشت و به مجروحان آب می‌رساند[۱۷] و آنها را مداوا می‌کرد.[۱۸] ام ایمن در جنگ خیبر نیز به همراه ام سلمه، یکی از بیست زنی بود که همراه با پیامبر(ص) از مدینه خارج شد.[۱۹]
پیامبر(ص) به ام ایمن علاقه بسیاری داشته و گاه او را مادر خطاب می‌کرده است.[۲۰] بنابر گزارش‌های تاریخی، پیامبر(ص) با ام ایمن در خانه‌اش دیدار می‌کرده و پس از پیامبر نیز ابوبکر و عمر به پیروی از حضرت محمد(ص)، همین کار را انجام داده‌اند.[۲۱] در برخی منابع حدیثی، فضایل ام ایمن در بخشی مستقل ذکر شده است.[۲۲]
ام ایمن به همراه امام علی(ع)، پس از درگذشت پیامبر(ص)، برای بازپس‌گرفتن فدک از ابوبکر، شهادت داد که پیامبر(ص) فدک را به فاطمه بخشیده است.[۲۳] در منابع حدیثی اهل‌تسنن چند حدیث از پیامبر(ص) توسط ام ایمن نقل شده است.[۲۴] کسانی چون انس بن مالک، ابویزید مدنی و حنش بن عبدالله صنعانی نیز از او روایت کرده‌اند.[۲۵]
پانویس
- ↑ زهری، المغازی النبویة، ۱۴۰۱ق، ص۱۷۷؛ الطبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق، ج۲۵، ص۸۶.
- ↑ الطبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق، ج۲۵، ص۸۶.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۲۲۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۹۶.
- ↑ حلبی، السیرة الحلبیة، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۷۷؛ الطبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق، ج۲۵، ص۸۶.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۲۲۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۹۶.
- ↑ ابن قتیبه، المعارف، ۱۳۸۸ق، ص۱۵۰.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۳۶۰.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۴۷۱.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۴۷۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۶۱، ج۸، ص۲۲۳.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۴۷۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۶۱، ج۸، ص۲۲۳.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۴۷۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۶۱، ج۸، ص۲۲۳.
- ↑ ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۳۰۴.
- ↑ ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۳۰۴.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۲۶۹؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۳۸۰ق، ج۴، ص۱۷۹۳.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۳۸۰ق، ج۴، ص۱۷۹۳.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۳۰۳.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۱ و ۲۵۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۲۲۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۲۲۵.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۸۴-۶۸۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۸، ص۲۲۳.
- ↑ مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۰۷؛ ابن ماجه، سنن، ۱۴۰۱ق، ج۲، ۵۲۳-۵۲۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۳۸۰ق، ج۴، ص۱۷۹۴.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۰۷-۱۹۰۸.
- ↑ الطبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۱۲۱-۱۲۲.
- ↑ احمد بن حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۴۵، ص۳۵۷؛ الطبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق، ج۲۵، ص۸۷-۹۱؛ ابن ماجه، سنن، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۱۰۷.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۷ق، ج۱۲، ص۴۵۹.
منابع
- ابن‌اثیر، علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق شیخ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، ج۸، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ابن‌حجر عسقلانی، احمد، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق.
- ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
- ابن‌عبدالبر، یوسف، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق /۱۹۶۰م.
- ابن‌قتیبه، عبدالله، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۳۸۸ق /۱۹۶۹م.
- ابن‌ماجه، محمد، سنن، استانبول، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
- احمد بن حنبل، مسند الامام احمد بن حنبل، تحقیق شعیب الأرنؤوط، ج۴۵، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م..
- بلاذری، احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
- الحلبی، علی بن ابراهیم، السیرة الحلبیة، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۷ق.
- زهری، عبدالله، المغازی النبویة، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
- الطبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، به کوشش حمدی عبدالمجید السلفی، قاهره، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳م.
- الطبرسی، الاحتجاج، ج۱، همراه با تعلیق و ملاحظات سید محمدباقر خرسان، نجف، دارالنعمان، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م.
- مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار الحدیث، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۱م.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونز، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
پیوند به بیرون