جعفر بن عقیل
 آرامگاه شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | جعفر بن عقیل بن ابی طالب |
| خویشاوندان | عقیل بن ابی‌طالب(پدر) • مسلم بن عقیل(برادر) |
| وفات | ۶۱ق ، کربلا |
| علت وفات | شهادت در کربلا |
| مدفن | مقبره شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین(ع) |
جعفر بن عقیل بن ابی‌طالب از یاران امام حسین(ع) و نیز از شهدای کربلا در روز عاشورا است. نام مادرش را برخی ام‌ثغر و برخی ام‌البنین گزارش کرده‌اند. جعفر شوهر ام‌الحسن دختر امام علی(ع) بود. سن وی را هنگام شهادت ۲۳ سال گزارش کرده‌اند.
نسب و زندگی نامه
جعفر فرزند عقیل بن ابی‌طالب از یاران امام حسین(ع) و نیز از شهدای کربلا در روز عاشورا است.[۱] در مقاتل الطالبیین نام مادرش ام‌ثغر، دختر عامر از بنی‌کلاب گزارش شده است،[۲] اما طبری از تاریخ‌نگاران (متولد ۲۲۴ق) نام مادر وی را ام‌البنین، دختر شقر بن هضاب نقل کرده است.[۳] و نیز گفته شده مادر جعفر، خوصا، دختر ثغریه بوده است.[۴]
جعفر، شوهر ام‌الحسن دختر امام علی(ع) داماد آن حضرت بود.[۵]
از تاریخ ولادت و سن جعفر بن عقیل اطلاعات کمی در دست است؛ مؤلف لباب الانساب، سن وی در هنگام شهادت را ۲۳ سال گزارش کرده است.[۶]
حضور در کربلا
مؤلف الفتوح، آورده که پس از عبدالله بن مسلم، جعفر بن عقیل بن ابی‌طالب، به میدان نبرد آمد.[۷] ابن شهرآشوب نیز در المناقب، آورده که جعفر بن عقیل، به میدان آمد، آن‌گاه، دو نفر و بنا به قولی، پانزده نفر جنگجو - از لشکر عمر سعد - را کشت. سپس بِشْر بْن سَوْط هَمْدَانِی، او را کشت.[۸]
اما ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبین نقل کرده که جعفر به دست عروة بن عبدالله خثعمی، به شهادت رسید.[۹] و در تاریخ طبری آمده است که جعفر به دست بشر بن حوط همدانی کشته شد[۱۰] و همچنین طبری در جای دیگر از کتاب تاریخش به نقل از حمید بن مسلم ازدی، قاتل جعفر را عبدالله بن عزره خثعمی گزارش کرده که با تیر او را کشته است.[۱۱]
رجزخوانی
در الفتوح نقل شده که جعفر بن عقیل، به میدان نبرد آمد در حالی که این رجز را می‌خواند:
ترجمه: من، جوان ابطحی (مکی) و از نسل طالبم از خاندان هاشم و غالب و ما بی‌گمان، سرور بزرگان هستیم این، حسین است، سرور پاکیزگان[۱۲]
این رجز در برخی از منابع با کمی تغییر ذکر شده است:
زیارت‌های ناحیه و رجبیه
نام جعفر بن عقیل بن ابی طالب، در زیارت الشهدا (زیارت ناحیه غیرمشهور) و زیارت رجبیه امام حسین(ع) آمده و بر قاتل وی بُشر بن خوط همدانی لعنت شده است.[۱۴]
پانویس
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۰۰؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۷.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، بیروت، ص۹۷؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ص۱۶۹.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۶۹؛ ابن اثیر جزری، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۹۲؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۹.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۹۷.
- ↑ ابن حبیب، المحبر، بیروت، ص۵۶.
- ↑ لباب الانساب، ج۱، ص۴۰۱ به نقل از محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۶-۱۶۷.
- ↑ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۱۱؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۰۵.
- ↑ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۰۵؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۸- ۱۶۹.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، بیروت، ص۹۷؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۸- ۱۶۹.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۶۹.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۴۷.
- ↑ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۱۱؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۰۵.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۰.
- ↑ ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۴۹۱؛ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۶- ۱۶۷.
منابع
- ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۱۱ق.
- ابن حبیب، محمد بن حبیب، المحبر، محقق: ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیدة، چاپ اول، بی‌تا.
- ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.
- ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق: جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- ابوالفرج، علی بن الحسین الأصفهانی، مقاتل الطالبیین، محقق: سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، قم، انوار الهدی، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
- شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.
- ابن‌فندق، لباب الانساب، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۳۸۵ش.
- محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع) برپایه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۸ش.