حُسَینٌ مِنّی و اَنا مِن حسین (به فارسی: حسین از من است و من از حسینم) حدیث نبوی در فضائل امام حسین(ع) که در منابع حدیثی شیعه و سنی نقل شده است. قدیمی‌ترین منبع آن، المُصنَّف اثر ابن‌ابی‌شیبه (درگذشت: ۲۳۵ق) از علمای اهل‌سنت است و در منابع حدیثی شیعه هم اولین بار در کتاب کامِل‌ُالزیارات نوشته ابن‌قُولِوَیْه (درگذشت: ۳۶۸ق) نقل شده است.
| حُسَینٌ مِنّی و اَنا مِن حسین | |
|---|---|
 تصویر در ورودی حرم امام حسین(ع) و روایت «حسین منی...» | |
| اطلاعات روایت | |
| موضوع | امام حسین(ع) |
| صادره از | پیامبر(ص) |
| راوی اصلی | یَعلی العامِری |
| اعتبار سند | صحیح |
| منابع شیعه | کامِل‌الزیارات، شرح‌ُالاَخبار، الاِرشاد |
| منابع سنی | المُصنَّف ابن‌ابی‌شیبه، مُسند احمد بن حَنبل، سُنَن ابن‌ماجه، سنن تِرمِذی و المُستدرک علی الصحیحین |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
به عقیده برخی این حدیث، وحدت روحی پیامبر(ص) و امام حسین(ع) را بیان می‌کند و اینکه محبت به حسین(ع) سبب محبوبیت نزد خدا می‌شود و بر ادامه نسل امامان شیعه(ع) از امام حسین(ع) اشاره دارد. همچنین برخی از تاریخ‌پژوهان معتقدند عبارت انا من حسین به این نکته اشاره دارد که بقای دین اسلام به واسطه قیام امام حسین(ع) است.
این حدیث بر سردر ورودی حرم امام حسین(ع) حکاکی شده است.
معرفی و جایگاه
حدیث «حسین مِنّی» از احادیث پیامبر(ص) در ذکر فضائل امام حسین(ع) است. به‌گفته سید هاشم بحرانی، این حدیث نشان از محبت پیامبر(ص) نسبت به امام حسین(ع) دارد و در منابع شیعه و سنی بسیار تکرار شده است.[۱] حدیث «حسین مِنّی» بر سردر ورودی حرم امام حسین(ع) نوشته شده است.[۲] همچنین این روایت در سر ستون‌های شش گوشه ضریح امام حسین(ع) حک شده است.[۳]
بر اساس نقل منابع حدیثی،[۴] حضرت محمد(ص) در مسیر رفتن به مهمانی، حسین(ع) را دید که با کودکان بازی می‌کرد. پیامبر(ص) به استقبال حسین(ع) رفت و دستانش را باز کرد و او را در آغوش گرفت و سپس فرمود:
«حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَیْنٍ، أَحَبَّ اَللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَیْناً، حُسَیْنٌ سِبْطٌ مِنَ اَلْأَسْبَاطِ؛ حسین از من است و من هم از حسینم، خدا دوست‌دار کسی باشد که حسین را دوست بدارد، حسین فرزندزاده‌ای از فرزندزادگان پیامبران است.»[۵]
محتوای حدیث
به گفته برخی از پژوهشگران، محتوای این حدیث شامل این مضامین است:
- وحدت روحی پیامبر(ص) و امام حسین(ع)
- محبت به حسین(َع) از اسباب محبوبیت نزد خداوند است
- ادامه نسل امامان شیعه از حسین(ع).[۶]
مَناوی (درگذشت: ۱۰۳۱ق) از عالمان شافعی، در شرح این حدیث از قاضی وکیع نقل کرده است که گویا پیامبر(ص) می‌دانسته میان حسین(ع) و امتش چه حادثه‌ای روی می‌دهد و از این جهت فقط حسین(ع) را در این روایت ذکر کرده و این مطلب را یاد آورد شده که حسین(ع) در محبت و حرمت تعرض و جنگ با پیامبر یکی است و این مطلب را با گفتار احب الله من احب حسینا، تأکید کرده است؛ زیرا محبت به حسین(ع)، محبت رسول خدا(ص) و محبت پیامبر، محبت خداوند است.[۷]
به گفته باقر شریف قَرشی (درگذشت: ۱۴۳۳ق) تاریخ‌پژوه حوزه اهل‌بیت، عبارت «انا من حسین» به این نکته اشاره دارد که قیام امام حسین(ع) و شهادت او، سبب حفظ دین اسلام شده است ازاین‌رو بقای دین پیامبر از امام حسین است.[۸]
مصادر و اعتبار حدیث
قدیمی‌ترین منبعی که حدیث «حسین مِنّی» را نقل کرده، مُصنَّف اثر ابن‌ابی‌شیبه (درگذشت: ۲۳۵ق)[۹] عالم اهل‌سنت می‌دانند[۱۰] که رجال‌شناسان او را موثق معرفی کرده‌اند.[۱۱] در منابع حدیثی شیعه نیز این حدیث در کتابهای کامِل‌الزیارات اثر ابن‌قُولِوَیْه (درگذشت: ۳۶۸ق)[۱۲] و شرح‌ُالاَخبار تألیف قاضی نُعمان مغربی (درگذشت: ۳۶۳ق)[۱۳] و نیز الاِرشاد نوشته شیخ مفید (درگذشت: ۴۱۳ق)[۱۴] آمده و بعد از آنها در سایر منابع روایی ذکر شده است.[۱۵] علامه مجلسی (درگذشت: ۱۱۱۰ق)، کامل‌الزیارات را از اصول معتبر و مشهور میان فقهای شیعه دانسته است.[۱۶]
راویانِ سلسله‌سند این روایت، بر اساس نقل کامل‌الزیارات چنین‌اند: محمد بن عبدالله جعفر حِمْیَری، ابی‌سعید حسن بن علی بن زکریا عَدَوی بصری، عبدالاَعلیٰ بن حَمّاد بُرْسی، وَهْب، عبدالله بن عثمان، سعید بن ابی‌راشد و یَعْلی عامِری.[۱۷]
در میان مصادر اهل‌سنت، این حدیث در مسند احمد بن حنبل،[۱۸] سُنَن ابن‌ماجه،[۱۹] سنن تِرمذی[۲۰] و المُستدرک علی الصحیحین[۲۱] نوشته حاکم نیشابوری آمده است. حاکم نیشابوری این حدیث را صحیح،[۲۲] هیثمی[۲۳] و ترمذی[۲۴] آن را حَسَن دانسته است.
تک‌نگاری
بنابر نقل آقابزرگ تهرانی دو کتاب با عنوان «شرح حديث حسين منی و انا من حسين» توسط سید محمد فرزند سید دلدارعلی نقوی و ميرزا محمد بن کاظم هندی (درگذشت: ۱۲۸۹ق) از شاگردان سید حسین بن سید دلدارعلی نقوی نوشته شده است.[۲۵] همچنین به گزارش برخی فهرست‌نویسان محمد خالصی‌زاده (درگذشت: ۱۳۴۲ش) کتابی با عنوان «حديث حسين منی و انا من حسين» نوشته که در نجف چاپ شده است.[۲۶]
پانویس
- ↑ بحرانی، حلیة‌الابرار، ۱۴۱۱ق، ج۴، ص۱۲۷.
- ↑ رنجبرحسینی و حائری، «بررسی اعتبار و دلالت حدیث نبوی:حسین منی و انا من حسین»، ص۷.
- ↑ «آیات، روایات و مضامین به کار رفته بر روی ضریح جدید امام حسین»، سایت خبرگزاری فارس.
- ↑ ابن‌قولویه، کامل‌الزیارات، ۱۳۵۶ق، ص۵۳.
- ↑ ابن‌قولویه، کامل‌الزیارات، ۱۳۵۶ق، ص۵۳.
- ↑ رنجبرحسینی و حائری، «بررسی اعتبار و دلالت حدیث نبوی:حسین منی و انا من حسین»، ص۸.
- ↑ مناوی، فیض‌القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۳، ص۳۸۷.
- ↑ قرشی، حیاة الامام الحسین، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۹۴؛ موسوی گرمارودی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۶۸ش، ص۱۶۳.
- ↑ ابن‌ابی شیبه، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۳۸۰.
- ↑ رنجبرحسینی و حائری، «بررسی اعتبار و دلالت حدیث نبوی:حسین منی و انا من حسین»، ص۹.
- ↑ رنجبرحسینی و حائری، «بررسی اعتبار و دلالت حدیث نبوی:حسین منی و انا من حسین»، ص۹.
- ↑ ابن‌قولویه، کامل‌الزیارات، ۱۳۵۶ق، ص۵۳.
- ↑ قاضی نعمان، شرح‌الأخبار، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۱۲.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۷.
- ↑ رنجبرحسینی و حائری، «بررسی اعتبار و دلالت حدیث نبوی:حسین منی و انا من حسین»، ص۸.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۷.
- ↑ ابن‌قولویه، کامل‌الزیارات، ۱۳۵۶ق، ص۵۳.
- ↑ ابن‌حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۲۹، ص۱۰۳.
- ↑ ابن‌ماجه، سنن، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۱.
- ↑ ترمذی، سنن، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۶۵۸.
- ↑ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، جلد ۳، ص۱۹۴.
- ↑ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، جلد ۳، ص۱۹۴.
- ↑ هیثمی، مجمع الزوائد، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۸۵.
- ↑ ترمذی، سنن، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۶۵۸.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، ص۱۹۶.
- ↑ مشار، فهرست کتابهای چاپی عربی، ۱۳۴۴ش، ص۳۱۱.
منابع
- «آیات، روایات و مضامین به کار رفته بر روی ضریح جدید امام حسین»، سایت خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب ۱۵ اسفند ۱۳۹۱، تاریخ بازدید ۱ خرداد ۱۴۰۲.
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق.
- ابن‌ابی شیبه، عبدالله بن محمد، المصنف فی الاحادیث والآثار، ریاض، مکتبة الرشد، ۱۴۰۹ق.
- ابن‌حنبل، احمد، مسند، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۲۱ق.
- ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌الزیارات، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۵۶ق.
- ابن‌ماجه، محمد بن یزید، سنن، بی‌جا، مکتبة ابی‌المعاطی، ۱۴۱۸ق.
- بحرانی، سید هاشم، حلیة‌الأبرار فی أحوال محمّد و آله الأطهار علیهم السلام، قم، مؤسسه معارف اسلامیه، ۱۴۱۱ق.
- ترمذی، محمد بن عیسی، سنن، قاهره، مطبعة مصطفی البابی الحلبی، ۱۳۹۵ق.
- حاکم نیشابوری، ابو‌عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۱ق.
- رنجبرحسینی، محمد و ماجده حائری، «بررسی اعتبار و دلالت حدیث نبوی:حسین منی و انا من حسین»، پژوهشنامه معارف حسینی، سال ۴، شماره ۱۵، پاییز ۱۳۹۸ش.
- شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- قرشی، باقر شریف، حیاة الامام الحسین، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۴م.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- مشار، خان‌بابا، فهرست کتابهای چاپی عربی، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۴۴ش.
- مغربی، نعمان بن محمد، شرح‌الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار علیهم السلام، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۴ق.
- مناوی، زین‌الدین محمد، فیض‌القدیر، مصر، مکتبة التجاریة الکبری، ۱۳۵۶ق.
- نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الأسماء و اللغات، دمشق، دار الرسالة العالمیة، ۱۴۳۰ق.
- هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، قاهره، مکتبة القدسی، ۱۴۱۴ق.