عبیدالله بن ابی‌رافع
| راوی حدیث | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| خویشاوندان سرشناس | ابورافع (پدر)، علی (برادر) |
| صحابی | امام علی(ع) |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام علی(ع) |
| مشایخ | ابورافع و ابوهریره |
| اعتبار | ثقه |
| تألیفات | قضایا امیرالمؤمنین و ... |
| سایر | نامه‌نگار امام علی |
عبیدالله بن ابی‌رافع از شاگردان خاص حضرت علی(ع) بود و در جنگ‌های دوره خلافت امام علی(ع) شرکت کرد. از وی تألیفاتی به‌جای مانده است و وی نخستین کسی است که در علم رجال کتاب نوشت.
زندگی
عبیدالله بن ابی رافع از تابعین (پدرش از موالی پیامبر(ص) )[۱] و بنا به قول شیخ مفید از اخیار شیعه و از یاران خاص امام علی(ع)، نامه‌نگار بیت‌المال بود. او در همه جنگ‌های امام شرکت می‌کرد.[۲] مسئولیت بیت‌المال امام در کوفه به عهده او بود.[۳] ماجرای توبیخ او از سوی امام علی(ع) در داستان دادن گردنبندی از بیت‌المال به صورت عاریه به یکی از دختران حضرت در کتب روایی و تاریخی مشهور است.[۴] او فرزند ابورافع، صحابی پیامبر(ص) و برادر علی بن ابی‌رافع است.[۵]
تألیفات
او دو کتاب نوشته است:
- قضایا امیرالمؤمنین، شاید نخستین کتابی باشد که درباره قضاوت‌های امام علی(ع) نگاشته شده است.
- تسمیة من شهد مع امیرالمؤمنین علیه‌السلام الجمل و صفّین و النهروان من الصحابه رضی الله عنهم.[۶]
به احتمال قوی، عبیدالله در تاریخ اسلام نخستین کسی است که درباره رجال کتابی نوشته است.
از راویان حدیث
عبیدالله در شیعه ثقه شناخته شده است. او از پدرش ابورافع [۷] و امام علی(ع) و ابوهریره روایت کرده است. برقی در کتاب رجالش او را از خواص اصحاب امام علی(ع) برشمرده است.[۸] او هم‌چنین نماینده امام برای خواندن هفتگی نامه‌ای بود که امام پس از جنگ نهروان نگاشته بود. این نامه مشتمل بر نقد سیره خلفای سه‌گانه و حوادث ناگوار تاریخ پس از درگذشت رسول خدا(ص) و بهانه‌جویی‌های بی‌اساس و کنار گذاشتن امام از صحنه سیاسی و خلافت بود.[۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، انتشارات اسماعیلیان، ج۱، ص۷۱؛ طوسی، رجال طوسی، ص۸۳.
- ↑ امینی، ترجمه اعلام نهج‌البلاغه، ۱۳۵۹ش، ص۳۲؛ مفید، الاختصاص، ص۴.
- ↑ امینی، ترجمه اعلام نهج‌البلاغه، ۱۳۵۹ش، ص۳۲.
- ↑ طوسی، التهذیب، ۱۳۶۵ش، ج ۱۰، ص۱۵۱؛ حر عاملی، وسایل الشیعه، مؤتمر المولی مهدی النراقی، ج۲۸، ص۲۹۲.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۳۹۷ق، ص۴.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۵.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۱، ص۱۶۰.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۱۲، ص۷۰.
- ↑ ابن طاووس، کشف المحجة، ۱۳۷۵ش، ص۲۳۶-۲۳۷؛ محدثی، فرهنگ غدیر، ۱۳۸۷ش، ص۱۷۸-۱۷۹.
منابع
- امینی، محمدهادی، ترجمه اعلام نهج‌البلاغه، مترجم ابوالقاسم امامی، تهران، بنیاد نهج‌البلاغه، ۱۳۵۹ش.
- حر عاملی، محمدحسن، وسائل الشیعه، المحقق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث ـ قم، مؤتمر المولی مهدی النراقی، بی‌تا.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، بی تا، بی جا.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، به کوشش محمود رامیار، دانشگاه مشهد، ۱۳۵۱ش.
- طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، خرسان، حسن (محقق و معلق)؛ آخوندی، علی (گردآورنده)؛ آخوندی، محمد (مصحح)، دار الکتب العلمیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش.
- مفید، محمد بن نعمان، الاختصاص، به کوشش علی‌اکبر غفاری، قم.
پیوند به بیرون
این مقاله از دائرة المعارف بزرگ اسلامی اخذ شده است.