قبرستان اِبْن بابِوَیْه[۱] قبرستانی در شهر ری و دومین گورستان تهران است که بسیاری از علما و مشاهیر ایران در آن دفن شده‌اند. نام این قبرستان برگرفته از نام محمدبن بابویه مشهور به شیخ صدوق یکی از فقها و دانشمندان شیعه است که در این قبرستان مدفون است.
 | |
| نام | قبرستان ابن‌بابویه |
|---|---|
| استان | تهران |
| شهرستان | شهر ری |
| اطلاعات اثر | |
| اطلاعات ثبتی | |
| شماره ثبت | ۱۸۱۶ |
| تاریخ ثبت ملی | ۵ دی ۱۳۷۵ |
بقعه ابن‌بابویه در سال ۱۳۷۵ش با شماره ثبت ۱۸۱۶ به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است.
تاریخچه
قبرستان ابن‌بابویه یکی از بزرگ‌ترین گورستان‌های تاریخی شهر تهران است که تاریخ شکل‌گیری آن به دوره فتحعلی‌شاه قاجار می‌رسد.[۲] قبرستان ابن‌بابویه پیش از ناصرالدین شاه، باغ بسیار وسیعی بود، اما در پی کشف جسد سالم فردی در سرداب زیر آن باغ و بدست آمدن سنگی درون سرداب که نشان می‌داد پیکر متعلق به شیخ صدوق است که بیش از ۸۰۰ سال پیش درگذشته، بقعه این دانشمند شیعه قرن چهارم، در آنجا احداث شد.[۳] با اهمیت یافتن بقعه در این دوره، روند توسعه قبرستان گسترش یافت و به ۱۲ هکتار رسید.[۴]
نوشته‌های تاریخی حکایت از آن دارند که بنای نخستین این آرامگاه به دوران ساسانی برمی‌گردد که در مقطعی به دلیل وقوع سیل در ری ویران شده است. آرامگاه اولیه شیخ صدوق نیز در گذر زمان به خاطر حمله مغولان و جنگ‌های دوره خوارزمشاهیان و تیموریان و حوادث مختلف طبیعی چندین بار تخریب شد؛ به گونه‌ای که سال‌ها در زیر توده‌های خاک پنهان ماند، اما وقتی بقعه شیخ صدوق در این آرامگاه ساخته شد، افراد زیادی در اطراف آن به خاک سپرده شدند.[۵]
مدفونان در قبرستان
بقعه امروزی شیخ صدوق در زمان فتحعلی شاه ساخته شد اما به جز کتیبه‌ای که در آن آیات قران به خط یکی از خوشنویسان معروف دوره قاجار نگاشته شده، هیچ اثر دیگری که نشان از قدمت آرامگاه داشته باشد، در آن وجود ندارد.[۶]
محمد باقر خوانساری در کتاب روضات الجنات در این باره نوشته است: در حدود ۱۲۳۸ قمری و در عهد فتحعلی شاه قاجار مرقد شریف صدوق که در اراضی ری قرار دارد از کثرت باران خراب شد و رخنه‌ای در آن پدید آمد. به جهت تعمیر و اصلاح آن اطرافش را می‌کندند؛ پس به سردابی که مدفنش بود برخوردند، هنگامی که وارد سرداب شدند، با جسدی عریان مواجه شدند. این خبر به سرعت در تهران منتشر شد و به گوش سلطان وقت رسید، وی با جمعی از بزرگان و امنای دولت به جهت مشاهده حضوری به محل آمدند. جمعی از علما و اعیان دولت داخل سرداب شدند و صدق قضیه را به رأی العین مشاهده کردند. پس از آن وی دستور تعمیر و تجدید بنا و تزئینات آن بقعه را صادر کرد.[۷]
از آثار ملی
بقعه ابن‌بابویه ۵ دی ۱۳۷۵ش با شماره ثبت ۱۸۱۶ به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است. وزارت کشور سال ۱۳۷۳، دستور منع دفن مردگان را در این محدوده صادر کرد.[۸]
گالری
-
مزار ابوالحسن جلوه
-
ضریح محمد بن علی ابن‌بابویه قمی ملقب به شیخ صدوق
-
مرقد رجبعلی خیاط
-
آرامگاه شیخ محمد حسین زاهد
-
-
آرامگاه غلامرضا تختی
-
آرامگاه خاندان دهخدا
پانویس
- ↑ ابْنُ بابُویَه و ابْنُ بابِوَیْه خوانده می‌شود (ر.ک: لغتنامه دهخدا، ذیل واژه ابن‌بابویه). البته عموم مردم فارس‌زبان، نون در ابن را با کسره تلفظ می‌کنند.
- ↑ شناخت عوامل مؤثر در شکل‌گیری گورستان‌های تاریخی، ص۲۲.
- ↑ شیخ صدوق؛ محدث راستین علم حدیث، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ شناخت عوامل مؤثر در شکل‌گیری گورستان‌های تاریخی، ص۲۲.
- ↑ اینجا «گور» با تو سخن می‌گوید، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ بقعه شیخ صدوق قطب گردشگری جنوب تهران، خبرگزاری شبستان.
- ↑ خوانساری روضات الجنات، ج۶، ص۱۴۰.
- ↑ بقعه شیخ صدوق قطب گردشگری جنوب تهران، خبرگزاری شبستان.
منابع
- صفامنش، حمیده، اینجا «گور» با تو سخن می‌گوید، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۸ مهر ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴ مرداد ۱۴۰۲ش.
- بقعه شیخ صدوق قطب گردشگری جنوب تهران، خبرگزاری شبستان، تاریخ بازدید: ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ش.
- خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، تحقیق اسدالله اسماعیلیان، قم، بی‌تا.
- شیخ صدوق؛ محدث راستین علم حدیث، خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.
- منصوری، کاوه؛ مسعود، محمد؛ ایزدی، محمدسعید، شناخت عوامل مؤثر در شکل‌گیری گورستان‌های تاریخی، باغ نظر، سال شانزدهم، شهریور ۱۳۹۸ش، شماره ۷۵.