سید محمدمهدی خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | ||
| عنوان = سید محمد مهدی خراسانی | | عنوان = سید محمد مهدی خراسانی | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''میرزامحمدمهدی خراسانی''' <small>(۱۲۱۸ ـ ۱۱۵۲ق)</small>، ملقب به شهید ثالث یا رابع، عالم دینی [[شیعه]] و دارای مهارت در [[فقه]] و [[فلسفه]] که در قرن دوازدهم و سیزدهم [[قمری]] می‌زیست. وی سرسلسله خاندانی سرشناس از عالمان است كه به «شهیدی»های [[خراسان]] مشهور شده‌اند. | |||
وی مدتی شاگرد [[وحید بهبهانی]] بود و [[سید محمدحسن زنوزی]]، [[ابراهیم لکنهوی|سید دلدار علی نقوی هندی]]، [[سید محمد مهدی بحرالعلوم]] از شاگردان وی بوده‌اند. او در مسائل اجتماعی و سیاسی فعال و صاحب نفوذ بود. فعالیت‌های وی باعث کینه ورزی صاحب منصبان حکومتی و توطئه کشتن وی شد. سرانجام در [[رمضان]] ۱۲۱۸ در [[حرم امام رضا(ع)]]، به [[شهادت]] رسید. | |||
==ولادت، نسب و درگذشت== | ==ولادت، نسب و درگذشت== | ||
نسخهٔ ۱ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۱:۲۸
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید محمد مهدی خراسانی |
| لقب | شهید ثالث/شهید رابع |
| تاریخ تولد | ۱۱۵۲ق |
| محل زندگی | اصفهان، نجف، مشهد |
| تاریخ وفات | ۱۲۱۸ق |
| شهر وفات | مشهد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | آقا محمد بیدآبادی، محمدباقر بهبهانی محمد فتّونی عاملی، یوسف بحرانی |
| شاگردان | سید محمد مهدی بحرالعلوم، احمد بهبهانی، سید محمد حسن زنوزی |
| محل تحصیل | اصفهان، نجف، مشهد |
| تألیفات | نبراس الهدایة،شرح دروس خراسانی، رساله نوروزیه |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | اخراج نورعلیشاه و دیگر صوفیان از مشهد جمع‌آوری طلاها و اشیای قیمتی خزانه حرم امام رضا از سپاهیان نادرمیرزا و نصراللّه میرزا |
میرزامحمدمهدی خراسانی (۱۲۱۸ ـ ۱۱۵۲ق)، ملقب به شهید ثالث یا رابع، عالم دینی شیعه و دارای مهارت در فقه و فلسفه که در قرن دوازدهم و سیزدهم قمری می‌زیست. وی سرسلسله خاندانی سرشناس از عالمان است كه به «شهیدی»های خراسان مشهور شده‌اند. وی مدتی شاگرد وحید بهبهانی بود و سید محمدحسن زنوزی، سید دلدار علی نقوی هندی، سید محمد مهدی بحرالعلوم از شاگردان وی بوده‌اند. او در مسائل اجتماعی و سیاسی فعال و صاحب نفوذ بود. فعالیت‌های وی باعث کینه ورزی صاحب منصبان حکومتی و توطئه کشتن وی شد. سرانجام در رمضان ۱۲۱۸ در حرم امام رضا(ع)، به شهادت رسید.
ولادت، نسب و درگذشت
سید محمد مهدی را به دلیل ولادتش در اصفهان و اقامتش در مشهد، اصفهانی و مشهدی، و به سبب سیادتش موسوی خوانده‌اند. خراسانی ملقب به شهید ـ شهید ثالث یا رابع ـ است. او در ۱۱۵۲ (و به نقلی ۱۱۵۳) در خانواده‌ای اهل علم و تقوا متولد شد. پدرش هدایت‌اللّه نام داشت و در سلسله نَسَب وی، نام شاه نعمت‌الله ولی، ذكر شده است.[۱]
خراسانی سرانجام در رمضان ۱۲۱۸ در حرم امام رضا(ع)، در پی اقدام نادرمیرزا به شهادت رسید و در همان‌جا دفن شد.[۲]
تحصیلات و اقامت در مشهد
خراسانی پس از فراگیری مقدمات، به دانش‌های عقلی و نقلی علاقه‌مند شد و علوم عقلی را در اصفهان از آقا محمد بیدآبادی اصفهانی و پس از آن در مشهد ریاضیات را نزد حسین عاملی مشهدی ــ امام جمعه، حكیم و ریاضی‌دان ــ آموخت. سپس از مشهد عازم عتبات شد و در آنجا فقه، اصول و حدیث را از دو استاد معروف آن زمان، وحید بهبهانی و شیخ محمد فتّونی عاملی فراگرفت.[۳] همچنین خراسانی، نزد آخوند خواجویی (احتمالا ملا اسماعیل خواجویی) و شیخ یوسف بحرانی درس خواند و از آنها اجازه فتوا گرفت.[۴]
وی بعد از سال‌ها كسب دانش، از عتبات به مشهد بازگشت و به تعلیم و تربیت شاگردان در علوم عقلی و نقلی مشغول شد.[۵]
شاگردان
از جمله شاگردان وی سیدمحمدمهدی بحرالعلوم است كه در مشهد نزد وی فلسفه خواند و گفته شده است كه خراسانی به وی لقب بحرالعلوم داد. دوره شاگردی بحرالعلوم نزد میرزا محمدمهدی خراسانی قبل از سفر وی به عتبات بوده است، زیرا بعدها هر دو شاگرد وحید بهبهانی شده‌اند.[۶] همچنین سید دلدار علی نقوی هندی، سید كاظم بن سید محمد نعمت‌اللّه جزایری، سید عبدالكریم بن سید جواد نعمت‌اللّه جزایری، آقااحمد بهبهانی -نوه وحید بهبهانی- سید محمدحسن زنوزی، و نیز سه پسر خراسانی، میرزا هدایت‌اللّه، میرزا عبدالجواد و میرزا داوود در زمره شاگردان وی به شمار می‌آیند.[۷]
سرسلسله خاندان شهیدی‌ها
خراسانی سرسلسله خاندانی سرشناس از عالمان است كه به شهیدی‌های خراسان مشهور شده‌اند، از جمله حبیبِ خراسانی و آقابزرگ شهیدی.[۸]
علت شهرت خاندان او به شهیدی کشته‌شدن سید به دست نادرمیرزا است. از این رو به او شهید رابع می‌گویند و خاندان‌اش در کرمان، اصفهان و خراسان به آل شهیدی معروف شده‌اند.
فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی
میرزا محمدمهدی در مسائل اجتماعی و سیاسی فعال و صاحب نفوذ بود؛ از جمله اینكه دستور داد نورعلیشاه -از مریدان معصوم علی شاه كه پس از كشته شدن وی به مشهد فرار كرده بود و تبلیغ صوفی گری می‌كرد- را مؤاخذه و به همراه دیگر صوفیان از مشهد اخراج كنند.[۹]
و نیز هنگامی كه نادرمیرزا و نصراللّه میرزا -از نوادگان نادرشاه افشار- به بهانه پرداخت حقوق سپاهیانشان به طلاها و اشیای قیمتی خزانه حرم امام رضا(ع) دستبرد زدند، میرزا محمدمهدی جلوی آنها را گرفت. او همچنین طلاهایی را كه در میان سپاهیان پخش شده بود، به مرور جمع‌آوری كرد و ضریحی بر گرد حرم امام رضا(ع) ساخت. این اعمال باعث كینه و دشمنی نادرمیرزا با میرزا محمدمهدی خراسانی شد.
تالیفات
آثار میرزا محمدمهدی خراسانی عبارت‌اند از:
- نبراس الهدایة فی شرح كفایة‌الاحكام محقق سبزواری (متوفی ۱۰۹۰) در شرح باب‌های طهارت، صلاة و حج. نسخه‌ای از این اثر در كتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.[۱۰]
- شرح دروس كه به خراسانی منسوب است و برخی آن را همان نبراس‌الهدایة فی شرح كفایة‌الاحكام می‌دانند.[۱۱] گروهی دیگر نیز آن را اثر دیگری با عنوان شرح كتاب الدروس الشرعیة فی الفقه‌الامامیة از شهید اول (متوفی ۷۸۶) دانسته‌اند.[۱۲]
- رساله نوروزیه، در رد رساله نوروزیه ملا اسماعیل خواجویی.از این رساله باعنوان فی تحقیق‌النیروز نیز یاد شده است.[۱۳]
- رسالة فی رد رسالة المحاباتیة كه در رد اثر محمدباقر وحید بهبهانی است.[۱۴]
- رسالة فی صلوة‌اللّیل.[۱۵]
- رساله‌ای در بقاء اجساد ائمه (ع) در قبور[۱۶]
معرفی کتاب
کتاب، شهيد رابع: آيت الله ميرزا محمدمهدي خراسانى در سال ۱۳۷۶ به یادبود سید مهدی خراسانی و به دست ناصرالدين انصارى، نوشته شده است.[۱۷]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- محمدعلی‌بن صادق آزادكشمیری، كتاب نجوم‌السماء فی تراجم‌العلماء، قم، ۱۳۹۴.
- محمدحسن‌بن علی اعتمادالسلطنه، مطلع‌الشمس، چاپ سنگی تهران ۱۳۰۱ـ۱۳۰۳، چاپ تیمور برهان لیمودهی، چاپ افست تهران ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ش.
- محسن امین، اعیان الشیعة، چاپ حسن امین، بیروت ۱۴۰۳ / ۱۹۸۳
- عبدالحسین امینی، شهداءالفضیلة، قم ۱۳۵۲ش.
- ناصرالدین انصاری قمی، شهید رابع: مرحوم آیت‌اللّه میرزا محمدمهدی خراسانی، قم ۱۳۷۶ش.
- عبدالعلی اوكتایی، فهرست كتب كتابخانه مباركه آستان قدس رضوی، ج ۱ـ۵، مشهد، ۱۳۰۵.
- عبدالحسین حائری، فهرست كتابخانه مجلس شورای ملی، ج ۹، بخش ۱، تهران ۱۳۴۶ش.
- محمدعلی حبیب‌آبادی، مكارم‌الآثار، ج۳، اصفهان ۱۳۵۱ش.
- حبیب‌اللّه‌بن محمدهاشم حبیب خراسانی، دیوان، چاپ علی حبیب، مشهد ۱۳۳۰ش.
- محمدباقربن اسماعیل رضوی، كتاب شجره طیبه در انساب سلسله سادات علویه رضویه، چاپ محمدتقی مدرس رضوی، تهران ۱۳۵۲ش.
- محمدحسن‌بن عبدالرسول زنوزی، ریاض‌الجنة، روضه ۴، قسم ۴، چاپ علی رفیعی، قم ۱۳۸۶ش.
- زین‌العابدین‌بن اسكندر شیروانی، ریاض‌السیاحه، چاپ اصغر حامد ربانی، تهران، ۱۳۶۱ش.
- عباس قمی، فوائدالرضویه: زندگانی علمای مذهب شیعه، تهران، ۱۳۲۷ش.
- عبدالرحمان‌بن نصراللّه مدرس، تاریخ علماء خراسان، چاپ محمدباقر ساعدی خراسانی، مشهد ۱۳۴۱ش.
- حسین‌بن محمدتقی نوری، مستدرك‌الوسائل، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۸ـ۱۳۲۱، چاپ افست تهران ۱۳۸۲ـ۱۳۸۳.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
- ↑ ر.ک:آزاد كشمیری، ص۳۵۳؛ قمی، ج۲، ص۶۷۱؛ رضوی، ص۴۱۲؛ مدرس، ص۵۴ـ۵۷
- ↑ ر.ک: زنوزی، روضه۴، قسم۴، ص۶۲۰؛ اعتمادالسلطنه، ج۲، ص۶۸۲ـ ۶۸۳؛ مدرس، ص۵۵ـ۵۶؛ حبیب خراسانی، مقدمه حسن حبیب، ص۹۳ـ ۹۵
- ↑ مدرس، ص۵۵؛ آزاد كشمیری، ص۳۵۳؛ اعتمادالسلطنه، ج۲، ص۶۸۲؛ امینی، ص۲۷۵ـ۲۷۶
- ↑ ر.ک: امینی، ص۲۷۹؛ حبیب‌آبادی، ج۳، ص۶۴۶
- ↑ رضوی، ص۴۱۲؛ انصاری‌قمی، ص۱۷
- ↑ انصاری‌قمی، ص ۱۸
- ↑ رضوی، ص۴۰۵ـ۴۰۶، ۴۰۹؛ امین، ج۱۰، ص۷۶
- ↑ حبیب خراسانی، مقدمه حسن حبیب، ص۷
- ↑ ر.ک: شیروانی، ص۳۸۲ـ۳۸۳؛ حبیب خراسانی، مقدمه حسن حبیب، ص۱۱۷، ۱۲۰
- ↑ ر.ک:اوكتایی، ج۵، ص۵۲۳ـ۵۲۴؛ قس امین، ج۱۰، ص۷۵
- ↑ ر.ک:نوری، ج۳، ص۴۲۹؛ رضوی، ص۴۱۱ـ۴۱۲
- ↑ ر.ک:آزادكشمیری، ص۳۵۳؛ حبیب‌آبادی، ج۳، ص۶۴۶ـ۶۴۷
- ↑ ر.ک:زنوزی، ج ۳، ص ۴۲۹
- ↑ ر.ک: زنوزی، ج۳، ص۴۲۹
- ↑ نوری، ج۳، ص۴۲۹
- ↑ ر.ک: حائری، ج۹، بخش ۱، ص۳۲۲
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران