ابن‌نوح سیرافی
| محدث، رجال‌شناس و فقیه امامی | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوالعباس احمد بن علی بن محمد بن احمد ابن عباس بن نوح |
| تاریخ وفات | زنده در ۴۰۸ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابوغالب زراری • ابن داوود قمی • شیخ صدوق • حسین بن علی بن بابویه |
| شاگردان | احمد بن علی نجاشی • حسین بن ابراهیم قمی |
| تألیفات | اخبار الوکلاء الاربعة یا اخبار الابواب • التعقیب و التعفیر • المصابیح و ... |
احمد بن علی بن محمد بن احمد ابن عباس بن نوح، معروف به ابن نوح سیرافی محدث، رجال‌شناس و فقیه امامی قرن‌های ۴ و ۵ق.
ابوغالب زراری، ابن قولویه قمی و ابن داوود قمی از مشایخ وی بودند. همچنین احمد بن علی نجاشی از شاگردان او بوده و شیخ طوسی به واسطه از حسین بن ابراهیم قمی از او روایت کرده است. اخبار الوکلاء الاربعة و التعقیب و التعفیر از جملۀ آثار او بوده است.
زندگی
علت انتساب وی به سیراف (از شهرهای بوشهر) همچون دیگر جزئیات زندگی وی روشن نیست، ولی در منابع تصریح شده که در بصره اقامت داشته است.[۱]
وفات
تاریخ درگذشت وی معلوم نیست، ولی به نظر می‌آید که در ۴۰۸ق، سال ورود شیخ طوسی به بغداد، هنوز در قید حیات بوده و تألیف الفهرست طوسی چندان فاصله‌ای از وفات او نداشته است.[۲]
نقل روایت
ابن نوح براساس سندی در الغیبة شیخ طوسی برای تحصیل و استماع حدیث سفری به مصر داشته است.[۳]
همچنین از برخی محدثان مقیم بغداد، مانند ابوغالب زراری، ابن قولویه قمی و ابن داوود قمی که هر سه در ۳۶۸ق درگذشته‌اند، روایت کرده است.[۴]
وثاقت
احمد بن علی نجاشی که احتمالاً وی را در بصره ملاقات کرده است، ضمن توثیق و تأکید بر اتقان وی در روایت، او را فقیهی بصیر به حدیث خوانده و از وی به "استاذنا" و "شیخنا" تعبیر کرده و چنانکه از عبارتش بر می‌آید از او بهره علمی بسیار برده است.[۵]
وی در مواردی دیگر[۶] به ذکر نظرات رجالی ابن نوح پرداخته و او را مورد اعتماد دانسته است.
شیخ طوسی نیز با اینکه تصریح می‌کند که ابن نوح را از نزدیک ندیده، نقل کرده که وی در مسائل کلامی دارای نقطه نظرهایی خاص همچون قول به رؤیت خداوند بوده است؛ با این حال همو ابن نوح را در حدیث "واسع الروایة" خوانده و توثیق کرده است.[۷]
مشایخ
از مشایخ ابن نوح باید محمد بن علی ابن بابویه قمی، حسن ابن حمزه طبری، احمد بن محمد بن یحیی عطار، ابوالحسن علی بن بلال مهلبی، محمد بن علی بن فضل بن تمام، احمد بن ابراهیم بن ابی رافع، احمد بن جعفر بن سفیان بزوفری، حسین بن علی ابن بابویه قمی و جدش محمد بن احمد بن عباس را نیز نام برد.[۸]
راویان وی
از میان شاگردان و روایت‌کنندگان وی به غیر از احمد بن علی نجاشی می‌توان از حسین بن ابراهیم قمی یاد کرد که شیخ طوسی به واسطه او از ابن نوح روایت می‌کند.[۹]
آثار
- اخبار الوکلاء الاربعة یا اخبار الابواب اثر ابن نوح است. این کتاب مورد استفاده شیخ طوسی در الغیبه واقع شده و از منابعی است که درباره دوره غیبت صغری و نواب چهارگانه و نیز در مورد کسانی که ادعای بابیت امام مهدی(ع) را داشتند، به دست می‌دهد.[۱۰]
- التعقیب و التعفیر
- القاضی بین الحدیثین المختلفین
- المصابیح، در ذکر روایت‌کنندگان از ائمه(ع)
- همچنین کتابی در تکمیل تألیف ابن عقده در خصوص اصحاب امام صادق(ع) که مورد استفاده احمد بن علی نجاشی قرار گرفته است.[۱۱]
- ظاهراً ابن نوح تألیفی نیز در فهرست آثار امامیه داشته که نجاشی از آن بهره گرفته و به واسطه او بسیاری از آثار سلف را روایت کرده است. ابن نوح از حلقه‌ها در زنجیره‌های روایت کتب پیشین امامیه به‌شمار آورد.[۱۲]
شیخ طوسی در الفهرست یادآور شده است که آثار ابن نوح همگی به صورت چرک‌نویس بوده و از آن‌ها چیزی باقی نمانده است.[۱۳]
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال، ص۸۶؛ طوسی، الفهرست، ص۳۷.
- ↑ نگاه کنید به: طوسی، الفهرست، ص۳۷.
- ↑ طوسی، الغیبة، ص۲۴۰.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۳۰۲، ۳۴۴، ۳۸۵.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۸۶.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۸۲، ۳۷۳.
- ↑ طوسی، رجال، ص۴۵۶؛ طوسی، الفهرست، ص۳۷.
- ↑ نجاشی، رجال، صص ۵۹-۶۰، ۱۱۲، ۱۳۱، ۲۸۳؛ طوسی، رجال، ص۵۰۸؛ طوسی، الغیبه، ص۲۲۶.
- ↑ طوسی، الغیبه، ص۱۷۸.
- ↑ نگاه کنید به: نجاشی، رجال، ص۸۷؛ طوسی، الغیبه، ص۱۷۸؛ نیز نگاه کنید به: ابن طاووس، جمال الاسبوع، ص۵۲۱-۵۲۲.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۸۶-۸۷، ۱۳۷؛ طوسی، الفهرست، ص۳۷.
- ↑ نک: نجاشی، رجال، ص۲۶.
- ↑ طوسی، الفهرست، ص۳۷.
منابع
- ابن حجر، احمد بن علی، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۱ق.
- ابن داوود حلی، حسن، الرجال، به کوشش جلال‌الدین محدث، تهران، ۱۳۴۲ش.
- ابن شهرآشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، به کوشش محمدصادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
- ابن طاووس، علی بن موسی، جمال الاسبوع، تهران، ۱۳۳۰ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، نجف، ۱۳۸۵ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست به کوشش محمدصادق بحرالعلوم، نجف، کتابخانه مرتضویه.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال، به کوشش محمدصادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصه الاقوال، به کوشش محمدصادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایرة المعارف بزرگ اسلامی