عبدالله بن مسکان
| راوی از امام کاظم(ع) و از اصحاب اجماع | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| وفات | قبل از سال ۱۸۳ق |
| اطلاعات حدیثی | |
| راوی از معصوم | امام صادق(ع) • امام کاظم(ع) |
| مشایخ | لیث بن بختری مرادی • زرارة بن اعین • جابر بن یزید جعفی • برید بن معاویه عجلی و ... |
| راویان از او | صفوان بن یحیی • حماد بن عیسی جهنی • یونس بن عبدالرحمن و ... |
| اعتبار | ثقه |
| تعداد روایات | ۱۲۵۲ روایت |
| تألیفات | کتاب فی الامامه • کتاب فی الحلال و الحرام |
عبدالله بن مُسکان (درگذشته قبل از ۱۸۳ق)، معروف به ابن مسکان راوی از امام کاظم(ع) بوده است. وی در کوفه می‌زیست و از موالی قبیله عنزه و به نقلی قبیله عجل بوده است. اساتید روایی او افراد مشهوری چون ابوبصیر لیث مرادی، زرارة بن اعین، جابر بن یزید جعفی و برید بن معاویه عجلی بودند. صفوان بن یحیی، یونس بن عبدالرحمان، جمیل بن دراج، حسن بن محبوب و ابن ابی عمیر از او روایت کرده‌اند. «کتاب فی الامامة» و «کتاب فی الحلال و الحرام» منسوب به اوست.
صحابی امام کاظم(ع)
درباره زندگی او، اطلاعات بسیار اندک است. تنها امر روشن درباره او آن است که از اصحاب امام کاظم (ع) بوده است. به گفته نجاشی، ابن مسکان در روزگار امامت امام کاظم(ع) درگذشته است.[۱]
عده‌ای او را در شمار اصحاب امام صادق (ع) نیز دانسته‌اند؛ اما این مسئله محل اختلاف است. زیرا از یک سو، ابن فضال،[۲] برقی[۳] و طوسی[۴] او را در شمار اصحاب امام صادق(ع) آورده‌اند و در منابع حدیثی امامیه روایات ابن مسکان از آن امام، فراوان دیده می‌شود و در برخی به مستقیم بودن روایت تصریح شده است.[۵] اما از سوی دیگر، نجاشی[۶] روایت‌کردن وی از امام صادق(ع) را محرز ندانسته و وی را فقط از راویان امام کاظم(ع) شمرده است و عیاشی نیز از یونس بن عبدالرحمان (از اصحاب امام کاظم(ع)) نقل می‌کند با اینکه ابن مُسکان ناقل بسیاری از سخنان امام صادق(ع) بوده، تنها یک حدیث از ایشان استماع نموده است.[۷][یادداشت ۱]
مقام حدیثی و آثار
آنچه درباره ابن مُسکان مسلّم است، توثیق وی از جانب رجال‌شناسان امامی و برشمردن او در میان اصحاب اجماع است.[۹]
نجاشی، عبدالله را ثقه و عین معرفی کرده است.[۱۰] علامه حلّی نیز او را با همین الفاظ توصیف کرده است.[۱۱]
شیخ مفید در «رساله عددیه»، وی را از فقهای اصحاب صادقَیْن(ع)(امام باقر و امام صادق) و رؤسای شیعه که صاحب فتوا در احکام الهی هستند، معرفی کرده و افزوده که موردی برای ظن و ذمّ او وجود ندارد.[۱۲]
محدّث قمی درباره عبدالله می‌نویسد: از اصحاب جلیل القدر حضرت امام صادق(ع) به شمار می‌رفت. وی یکی از آن اشخاصی محسوب می‌شود که گروه شیعه بر تصحیح آنچه که از او روایت شده باشد، اجماع و اتفاق دارند.[۱۳]
آثار
نجاشی، «کتاب فی الامامة» و «کتاب فی الحلال و الحرام» را از آثار او برشمرده و تصریح کرده که بیشتر مطالب اثر اخیر برگرفته از روایات استادش محمد بن علی حلبی بوده است.[۱۴]
مشایخ
نام ابن مسکان در سند ۱۲۵۲ روایت واقع شده است؛[۱۵]او از محدثین بسیاری به نقل روایت پرداخته؛ از جمله:
راویان
در شمار راویان از وی نیز می‌توان به این افراد اشاره کرد:
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، مؤسسة النشر الإسلامي، ص۲۱۵
- ↑ نک: الاکمال،ج ۷، ص۲۵۷
- ↑ برقی، الرجال،ص ۲۲
- ↑ طوسی، رجال، ص۲۶۴
- ↑ به عنوان نمونه، نک: التوحید، ص۱۳۷
- ↑ نجاشی،الرجال، مؤسسة النشر الإسلامي، ص۲۱۴
- ↑ نک: طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۸۲-۳۸۳
- ↑ درس خارج فقه محمدتقی شهیدی؛ ۹۸/۴/۹ ؛ https://eshia.ir/feqh/archive/text/shahidi/feqh/97/980409/Default.htm
- ↑ اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۷۵؛طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۱۹۶؛ رجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۶۴
- ↑ نجاشی، رجال، الناشر مؤسسة النشر الإسلامي، ص۲۱۴.
- ↑ علامه حلی،خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، مؤسسة نشر الفقاهة، ص۱۹۴.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، الناشر : مؤسسة الخوئي الإسلامية، ج۱۱، ص۳۴۸.
- ↑ قمی، الکنی و الألقاب، ج۱، ص ۴۰۸.
- ↑ نجاشی، رجال، مؤسسة النشر الإسلامي، ص۲۱۴
- ↑ خویی،معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۵۲.
- ↑ طب الائمه، ص۵۵؛ تفسیر، ص۱۶۵؛ کافی، ج۶، ص۱۴۳؛ اختیار معرفة الرجال، ص۳۳۰؛ تهذیب، ج۲، ص۱۶۸،ص ۱۷۴،ص ۲۴۵ و ج۷، ص۴۱.
- ↑ المحاسن، ص۱۴۵؛ کافی، ج۷، ص۱۴۴؛ التوحید، ص۳۵۲؛ علل، ص۳۷۷؛ کمال الدین، ج۱، ص۲۶۲؛ رجال، ص۲۶۴؛ تهذیب، ج۱، ص۳۰۷، ج۲، ص۱۷۴، ص۲۸۵،ج۸، ص۳۹
یادداشت
- ↑ روایتی که ابن مسکان از امام صادق(ع) نقل کرده این است:« مَنْ أَدْرَكَ الْمَشْعَرَ فَقَدْ أَدْرَكَ الْحَجَّ» البته بر خی محققان در توجیه این که ابن مسکان تنها یک حدیث از امام صادق نقل کرده گفته‌اند او نگران بود که به محضر امام صادق علیه السلام برود و حق تعظیم امام صادق علیه السلام را نتواند اداء کند و چون فرد ثروتمندی بود وقتی می‌شنید فلان راوی از مدینه برگشته است او را دعوت می‌کرد و او را مهمان می کرد و أحادیث او از امام صادق (ع) را می شنید. براین اساس عدم نقل حدیث از امام صادق علیه السلام به خاطر احترام به امام صادق(ع) منافاتی با نقل روایت از امام باقر علیه السلام ندارد زیرا زمان امام باقر (ع) جوان تر بوده است و از او احادیث بیشتری شنیده است ولی بعد که بزرگتر شده و معرفتش به امام علیه السلام بیشتر شده است دیگر نگران بوده است که نتواند مقام امام صادق علیه السلام را به خوبی رعایت کند و به این خاطر خدمت امام صادق علیه السلام نمی‌رفته است. [۸]
منابع
- ابن بابویه، محمد، التوحید، به کوشش هاشم حسینی تهرانی، تهران، ۱۳۸۷ق.
- ابن بابویه، محمد، علل الشرائع، نجف، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۶م.
- ابن بابویه، محمد، کمال الدین، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، ۱۳۹۰ق.
- ابن بابویه، محمد، «مشیخه»، فقیه من لایحضره الفقیه، به کوشش حسن موسوی خرسان، نجف، ۱۳۷۷ق، ج۴.
- ابن بسطام، عبدالله و حسین، طب الائمه، نجف، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۵م.
- ابن ماکولا، علی، الاکمال، بیروت، نشر محمد امین دمج.
- برقی، احمد، الرجال، به کوشش جلال الدین، محدث، تهران، ۱۳۴۲ش.
- برقی، احمد، المحاسن، به کوشش جلال الدین، محدث، تهران، ۱۳۷۰ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، دارالزهرا، بیروت،۱۴۰۹ ق.
- طوسی، محمد، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
- طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
- طوسی، محمد، رجال، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق /۱۹۶۱م.
- طوسی، محمد، فهرست، به کوشش محمود رامیار، مشهد، ۱۳۵۱ش.
- فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر، نجف، ۱۳۵۴ق.
- قمی، عباس، الکنی و الالقاب، انتشارات کتابخانه صدر، تهران، ۱۳۶۸ ش.
- کلینی، محمد، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، ۱۳۸۸ق.
- نجاشی، احمد، الرجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی