میرزا احمد آشتیانی
| فقیه و فیلسوف شیعه | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ وفات | سه‌شنبه ۳ تیر سال ۱۳۵۴ش |
| محل دفن | آستانه حضرت عبدالعظيم |
| شهر وفات | تهران |
| خویشاوندان سرشناس | محمدحسن آشتیانی(پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سیدمحمد یزدی • میرزاهاشم رشتی • حکیم کرمانشاهی • حکیم اشْکوَری |
| اجازه اجتهاد از | میرزا حسین نائینی • شیخ عبدالکریم حائری • آقا ضیاء عراقی • سیدابوالحسن اصفهانی • آقا حسین بروجردی |
| تألیفات | رساله قول ثابت • نامه رهبران • مقالات احمدیه • طرائف الحکم • لوامع الحقایق فی اصول العقاید |
| سایر | مدرس علوم معقول و منقول • متصدی مدرسه علمیه مروی • آشنایی با پزشکی قدیم • ریاضیات و خوشنویسی |
میرزا احمد آشْتیانی(۱۳۰۰-۱۳۹۵ق)، فقیه و فیلسوف شیعه، فرزند کوچک محمد حسن آشتیانی است. وی از مراجعی همچون محمدحسین نائینی، عبدالکریم حائری، آقا ضیاء عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا حسین بروجردی اجازه اجتهاد داشت. او مدرس علوم معقول و منقول بود و از جمله آثار ایشان می‌توان رساله قول ثابت، مقالات احمدیه و نامه رهبران را نام برد. وی از سال ۱۳۴۰ق تا هنگام وفات به مدت ۱۰ سال در تهران به تدریس و ارشاد مردم اشتغال داشت.
تولد و وفات
میرزا احمد آشتیانی چهارمین و کوچک‌ترین فرزند میرزاحسن مجتهدآشتیانی است که در سال ۱۳۰۰ق متولد شد و در سه‌شنبه ۳ تیر سال ۱۳۵۴ش مطابق با ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۹۵ق درگذشت. به مناسبت درگذشت او روز ۴ تیر ۱۳۵۴ش بازار تهران تعطیل و پیکر او تشییع شد و در آستانه حضرت عبدالعظيم و در مقبره خانوادگی خودشان به خاک سپرده شد.[۱]
وی هنگام وفات، متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگ‌ترین حوزه علمیه تهران، بود.
فرزند ارشد او به نام میرزا محمدباقر (۱۳۲۳-۱۴۰۴ق) نیز از علمای طراز اول ایران در دوران خود بود.
تحصیلات
او پس از پایان تحصیل مقدمات عربی و ادبیات فارسی، به خواندن سطوح فقه و اصول نزد پدر خود پرداخت و بعد از درگذشت او (۱۳۱۹ق)، تحصیلات خویش را نزد علمای دیگر مانند سیدمحمد یزدی، میرزاهاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و حکیم اشْکوَری دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس علوم معقول و منقول مشغول شد.
تدریس
او در ۱۳۴۰ق رهسپار نجف اشرف شد و علاوه بر کسب فیض از استادانی همچون محمد حسین نائینی و آقا ضیاء عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر نمود.
در ۱۳۵۰ق به ایران برگشت و بقیه عمر را در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند. سید رضی شیرازی، فیلسوف و فقیه، از شاگردان او است.[۲]
شخصیت علمی
میرزا احمد علاوه بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش‌های قدیم و دانش‌های ریاضی نیز دستی داشت. خط را بسیار زیبا مینوشت و با تخلص والِه شعر میسرود.[۳]
اجتهاد
میرزااحمد از ۵ تن از مراجع زمان یعنی میرزا حسین نائینی، عبدالکریم حائری، آقا ضیاء عراقی، سیدابوالحسن اصفهانی و آقا حسین بروجردی، اجازه اجتهاد داشت.
آثار
براساس گزارش رضا استادی، جمعاً ۶۲ کتاب و رساله و حاشیه از میرزا احمد باقیمانده که بیش از ۲۷ کتاب و رساله آن به چاپ نرسیده است.[۴] از تألیفات چاپ نشده او ۳۲ حاشیه است که میرزا احمد آنها را بر کتاب‌های معتبر فقه، اصول، حکمت، معانی و بیان، عرفان، صرف و نحو عربی، هیأت و منطق نوشته است.
برخی از آثار چاپ شده میرزا، عبارتند از:
- رساله قول ثابت به فارسی، به کوشش کوشانپور شامل ۵ اصل، در اثبات خداوند، اثبات علم خداوندی، اثبات لزوم بعثت نبی، اثبات امامت و برزخ و معاد. این رساله اولین بار در ۱۳۳۵ق چاپ سنگی شده است؛
- نامه رهبران، آموزش کتاب تکوین به فارسی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ق (چاپ اول، ۱۳۶۰ق)، مشتمل بر فلسفه و اصول عقاید شیعه.
- مقالات احمدیه به فارسی، تهران، دارالکتبالاسلامیه، ۱۳۷۷ق، شامل ۳ مقاله در بیان فواید خودشناسی (مقاله اول) و اصول اخلاق (مقالات دوم و سوم).
- طرائف الحکم به عربی. تهران، صدوق، ۱۳۴۰ش، در ۲ جلد، همراه با ترجمه فارسی زیر عنوان اندرزهای ممتاز.
- مناسک حج به فارسی، تهران، ۱۳۸۶ق.
- لوامع الحقایق فی اصول العقاید به عربی، تهران، ۱۳۵۳ش، جزء اول این کتاب شامل مبحث توحید و نبوت و جزء دوم آن مشتمل بر مبحث امامت و معاد است.
- چهارده رساله فارسی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهلستون مسجدجامع، ۱۴۰۳ق. این مجموعه شامل ۱۴ رساله است: پرسش‌نامه، آداب دعا، اخلاق و توحید، میزان القرائة، توحید و معاد، عیدیه، دلائل التوحید، بیان نافع، یادآور در توحید، تفسیر آیه قُلِ الروُح، سرمایه سعادت، کلمه طیبه، قول ثابت و هدیه احمدیه قبلاً به طور مستقل چاپ شده است.
- صد و بیست حدیث و چهار رساله عرفانی و فلسفی به عربی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهلستون، ۱۴۰۶ق، شامل: الاحادیث المنتخبة، تبیان المسالک فی باب الوجود والموجود، الولایة، هدیه احمدیه، علم الباری و قصد السبیل فی رد الجبر والتفویض، به ضمیمه کتاب نور الهدایة فی الامامة، تألیف جلال الدین دوانی.
- رساله قصدالسبیل قبلاً همراه رساله تبیان المسالک، و هدیه احمدیه با چاپ سنگی منتشر شده است. رساله الولایة نیز یک بار در ۱۳۶۸ق با چاپ سنگی منتشر شده است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ سایت آستان حضرت عبدالعظیم
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله سید رضی شیرازی»، ص۱۹.
- ↑ مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۶۱۹.
- ↑ چهارده رساله فارسی، مقدمه، ص۲۳-۲۵.
منابع
- آشتیانی، احمد، چهارده رساله فارسی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهلستون، ۱۴۰۳ق، ص۱۸-۲۷.
- آشتیانی، صدوبیست حدیث و چهار رساله عرفانی و فلسفی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهلستون، ۱۴۰۶ق، ص۸-۸.
- آشتیانی، جلال‌الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، مشهد، باستان، ۱۳۸۵ق، مقدمه، ص۴۸.
- آقابزرگ، الذریعه، ج۴۲، ص۴؛ ج۹۹، ص۱۷، ۲۰۹، ج۲۳، ص۲۴.
- ابنترکه، صاینالدین، تمهیدالقواعد، به کوشش جلال‌الدین آشتیانی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه، ۱۳۶۰ش، مقدمه، ص۳.
- غفوری، حسن، مختصری از شرح زندگانی آقامیرزااحمد آشتیانی، (چاپ نشده)، ۱۳۵۴ش.
- غفوری، یادنامهای از گل‌های معرفت، تألیف ۱۳۶۳ش (چاپ نشده).
- «مختصری از شرح احوال و آثار استادمیرزااحمد آشتیانی»، معارف اسلامی، تهران، س۱، ش۱، (شهریور ۱۳۴۵ش).
- مشار،خانبایا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ج۱، ص۳۲۵.
- مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، صدر، ۱۳۶۲ش.
منابع
- «مصاحبه با آیت‌الله سید رضی شیرازی»، در مجله حوزه، شماره ۵۰ و ۵۱، ۱۳۷۱ش.