سید ابراهیم موسوی قزوینی

از ویکی شیعه
سید ابراهیم موسوی قزوینی
اطلاعات فردی
لقبصاحب ضوابط
نسبسادات موسوی
تاریخ تولد۱۲۱۴ق
محل زندگیکربلا
تاریخ وفات۱۲۶۴ق
شهر وفاتکربلا - نجف
اطلاعات علمی
استادانسید علی طباطبایی (صاحب ریاض)، شریف العلماء
شاگردانسید حسین کوه کمره‌ای، ملا علی کنی، محمد باقر خوانساری
تألیفاتضوابط الاصول، دلائل الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، نتایج الافکار
سایرتدریس در مدرسه سردار
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعیموضع گیری در برابر شیخیه


سید ابراهیم بن محمدباقر موسوی قزوینی (۱۲۱۴- ۱۲۶۴ق)، فقیه و اصولی شیعه، نویسنده چند کتاب فقهی و اصولی از جمله ضوابط الاصول است. او از شاگردان سید علی طباطبایی و شریف العلماء و مخالفان شیخیه بود.

زندگی‌نامه

ابراهیم در قزوین زاده شد و در کودکی همراه پدر به کرمانشاه کوچ کرد. مقدمات علوم متداول را نزد مدرسان آنجا آموخت. پس از آن عازم عراق شد و در کربلا مسکن گزید. در آغاز نزد سید علی طباطبایی (صاحب ریاض) درس خواند و آنگاه علم اصول را از شریف‌الدین محمد آملی مازندرانی معروف به شریف العلماء (د ۱۲۴۶ق /۱۸۳۰م) فرا گرفت.

پس از آن به قصد فراگیری علم فقه به نجف سفر کرد. در آنجا مدتی نزد فقیهان بنامی چون شیخ علی آل کاشف الغطاء (د ۱۲۵۳ق / ۱۸۳۷م) و شیخ موسی آل کاشف الغطاء (در۱۲۴۳ق /۱۸۲۷م)، سطوح عالی فقه را آموخت [۱]، نیز نزد سید محمد مجاهد صاحب مناهل درس خواند.[۲]

قزوینی پس از چندی به کربلا بازگشت و حوزه درسی در مدرسه سردار تشکیل داد که شاگردان بسیاری در درس او گرد آمدند. پس از چندی استادش شریف العلماء درگذشت و قزوینی عملاً جانشین او شد و شهرت و مرجعیت تام یافت، تا آنجا که غالب شیعیان عراق و ایران و هند از او تقلید می‌کردند.

سید ابراهیم در سال ۱۲۶۲ یا ۱۲۶۴ق وفات یافت و در یکی از حجره‌‎های حرم امام حسین(ع) مدفون است.

موضع‌گیری در مقابل شیخیه

در حدود ۱۲۶۰ق /۱۸۴۴م آشوب شیخیه - پیروان شیخ احمد احسایی و سید کاظم رشتی - در کربلا بالا گرفت. قزوینی که از مخالفان آن گروه بود، مورد تعرض و آزار قرار گرفت و چون در کربلا عرصه بر او تنگ شد، ناگزیر به کاظمین رفت و پس از چندی به کربلا بازگشت.[۳]

شاگردان

حوزه درس قزوینی بسیار وسیع و مورد توجه بود، چنانکه غالب عالمان و مجتهدان به‌نام ایران و عراق سده ۱۳ق /۱۹م از آن بهره گرفته‌اند که نامدارترینشان عبارتند از:

آثار

برخی از آثار قزوینی عبارتند از:

  1. ضوابط الاصول که تقریرات درس اصول شریف العلماء است و در تهران در ۱۲۷۱ق چاپ شده است [۵]؛
  2. دلائل الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، خطّی، که در کتابخانه‌های مجلس [۶]، کتابخانه ملک تهران[۷]، کتابخانه وزیری یزد[۸] و کتابخانه رویال اسیاتیک بنگال[۹]، موجود است.
  3. نتایج الافکار در علم اصول که چند بار به چاپ رسیده است.[۱۰]
  4. رساله فقهی، خطی و موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران[۱۱]و سپهسالار تهران. [۱۲]

این آثار نیز به وی منسوب است:

  1. صلاه الجمعه
  2. القواعد الفقهیه[۱۳]
  3. الرسالة الرضاعیه[۱۴]
  4. الفقه الاستدلالی[۱۵]
  5. رساله عملیه[۱۶]
  6. حجیت ظن
  7. و رساله‌هایی به فارسی و عربی در نماز، حج، حرمت غیبت، طهارت و روزه.[۱۷]

پانویس

  1. خوانساری، روضات الجنات، ج۱، ص۳۸-۳۹؛ تنکابنی، قصص العلماء، ص۴- ۵
  2. امین، اعیان الشیعه، جلد ۲، ص۲۰۴.
  3. تنکابنی، قصص العلماء، ص۱۳
  4. تنکابنی، قصص العلماء، ص۴
  5. مشار، چاپی عربی، ص۵۹۹
  6. شورا، خطی، ج۱۲، ص۱۱۸
  7. ملک، خطی، ص۳۱۱- ۳۱۲
  8. وزیری، خطی، ج۲، ص۴۸۶
  9. ایوانف، I، ص۳۰۶
  10. مشار، چاپی عربی، ص۹۴۴
  11. مشکوه، خطی، ج۳، ص۱۷۴۰-۱۷۴۲
  12. سپهسالار، ج۵، ص۳۷۸
  13. مدرس، ریحانه الادب، ج۳، ص۳۷۷
  14. آقابزرگ، الذریعه، ج۱۱، ص۱۸۸
  15. آقابزرگ، الذریعه، ج۱۷، ص۲۸۱
  16. آقابزرگ، الذریعه، ج۱۱، ص۲۱۲
  17. تنکابنی، قصص العلماء، صص۵-۶

منابع

  • Ivanow, Wladimir, Catalogue of the Arabic Manuscripts in the Collection of the Royal Asiatic of Bengal, Calcutta, 19392

پیوند به بیرون