ملا محمدسعید بارفروشی مازندرانی (متولد۱۱۸۷ق- درگذشته۱۲۷۰ق) از فقهای اصولی قرن سیزدهم، از شاگردان شریف العلماء مازندرانی و صاحب جواهر و ملقب به سعیدالعلماء مازندرانی.
درباره مقام علمی او گفته‌اند شیخ انصاری او را از خود اعلم می‌دانست و پس از نامه سعید العلماء به وی، مقام مرجعیت و زعامت شیعیان را برعهده گرفت. سعید العلماء نقش بسیار تعیین کننده‌ای در خاموش کردن فتنه بابیه در مازندران داشت.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ملا محمدسعید بارفروشی مازندرانی |
| لقب | سعید العلماء |
| تاریخ تولد | ۱۱۸۷ق |
| تاریخ وفات | ۱۲۷۰ق |
| شهر وفات | بارفروش (بابل) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | صاحب جواهر، شریف‌العلماء مازندرانی |
| شاگردان | زین‌العابدین مازندرانی . ملا محمد اشرفی مازندرانی |
| اجازه روایت به | زین‌العابدین مازندرانی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | خاموش کردن فتنه بابیه در مازندران |
زندگی‌نامه
محمدسعید در سال ۱۱۸۷ق در قریه «دیوکلا» از توابع بارفروش (بابل کنونی) به دنیا آمد[۱] و در حدود سال ۱۲۷۰ق در زادگاهش از دنیا رفت.[۲] وی در بازار مسجد جامع به‌خاک سپرده شد.[۳]
زندگی علمی
وی تحصیلات خود را در زادگاهش آغاز و سپس به نجف عزیمت کرد و پس از سال‌ها تدریس و تحصیل به بارفروش بازگشت تا در خدمت مردم بارفروش باشد. وی امامت جماعت مسجد جامع این شهر را بعهده گرفت.[۴]
اساتید
وی در نجف از محضر علمای زمانش استفاده برد:
- شریف العلماء مازندرانی[۵]
- شیخ محمد حسن نجفی (صاحب جواهر)[۶]
شاگردان
از شاگردان وی می‌توان به این علما اشاره داشت:
- شیخ زین العابدین مازندرانی[۷] (وی از سعیدالعلماء موفق به دریافت اجازه روایت شد.)[۸]
- حاج ملا محمد اشرفی مازندرانی[۹]
موقعیت علمی و مرجعیت
مراتب علمی سعید العلماء، مورد توجه شایانی در عراق و ایران بوده است. از ارادت ناصرالدین شاه به وی در تاریخ نقل‌هایی آمده است. مدرس تبریزی در ریحانة الادب نوشته، بعضی از اهل خبره او را هم سنگ شیخ انصاری دانسته بلکه گاهی ترجیحش می‌دهند. بالجمله فقه و اصول او مسلم اهل عصر خود بود.[۱۰]
ایها الناس بیدار شوید! دشمنان ما، در کمینند. می‌خواهند اسلام را از بین ببرند. مقدسات اسلامی را محو کنند. حالا که محمد شاه فوت کرده و کارها درهم و پریشان است، رئیس این گروه با جمعیتی از جان گذشته به طرف ما می‌آید. همۀ شما فردا صبح حاضر باشد و خود را مهیا کنید تا جلوی این گروه را بگیرید.
با درگذشت صاحب جواهر، امر مرجعیت و زعامت شیعیان، در میان علمای نجف اشرف، متعین در شیخ مرتضی انصاری شد اما شیخ انصاری از قبول این امر امتناع می‌ورزید و معتقد بود با وجود سعیدالعلمای مازندرانی، وی اعلمیت و صلاحیت لازم برای تصدی موضع افتاء را ندارد.پس از مکاتبه میان این دو، سعید العلماء می‌نویسد:اگر من در اوقات اشتغال علمی، اعلم از شیخ بودم، لکن در بلاد عجم تارک شده‌ام ولی شیخ، هنوز مشغول علم می‌باشد اینک برای تقلید و فتوی متعین می‌باشد.[۱۱] پس از این نامه، شیخ انصاری مرجعیت عام را می‌پذیرد.
یکی از نکات بسیار مهم و قابل توجه در زندگانی سعید العلماء، مسئولیت‌پذیری، جدیت و تلاش او در سرکوبی شورش هواداران فرقه بابیت در مازندران بود. یکی از مبلغین فرقه بابیت به نام ملاحسین بشرویه‌ای جهت همکاری با ملا محمدعلی بارفروشی که به این فرقه گرایش پیدا کرده بود از خراسان روانه مازندران شد. همین که سعید العلماء به‌اندیشه ملاحسین پی برد برای پیشگیری دست به کار شد و به دستور او علما و اصناف در مسجد گردهم آمدند و آنگاه مبارزه با این فرقه را به عنوان تکلیف عنوان فرموده و با مدیریت وی، فتنه بابیه در مازندران در جمادی الثانی ۱۲۶۵ق، خاموش شد.[۱۲]
مبارزه با بابیت
پس از این جریان، سعید العلماء در منابع بابیه و بهائیه به شدت مورد لعن و نفرین قرار گرفت که از جمله آن می‌توان به کتاب ظهور الحق اشاره کرد. بغض و عداوت ایشان، نشان از کاری بودن ضربه سعید العلماء بر پیکره این فرقه بوده است.[۱۳]
در نظر برزگان
صاحبان تراجم با توصیفات زیادی از او تمجید کرده‌اند. مدرس تبریزی دربارۀ وی می‌نویسد: ملامحمد سعید بارفروشی مازندرانی، از اکابر علمای امامیه... از افاضل مجتهدین، در فصاحت و نطق و بیان یگانه زمان... بود.[۱۴] نویسنده اعیان الشیعه درباره‌اش گفته است: بزرگ فقیهان و مجتهدان، یکی از مراجع مسلمانان، عبادت پیشه‌ای که کسی همانندش پای‌بند به مستحبات و نوافل نبود. [۱۵][یادداشت ۱]
بزرگداشت
کنگره ملی بزرگداشت سعید العلماء و ملا محمد اشرفی در روز پنج‌شنبه ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۰ش به مدت سه روز در دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل برگزار شد.[۱۶]
پانویس
- ↑ درس‌هایی از مکتب اسلام، آبان ۱۳۸۶، سال ۴۷، شماره ۸، ص۵۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۸؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۳۱۴.
- ↑ سعید العلماء- تبیان
- ↑ درس‌هایی از مکتب اسلام، آبان ۱۳۸۶، سال ۴۷، شماره ۸، ص۵۵.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۸؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۳۱۴.
- ↑ درس‌هایی از مکتب اسلام، آبان ۱۳۸۶، سال ۴۷، شماره ۸، ص۵۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۸.
- ↑ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۳۱۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۸؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۳۱۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۸؛ رکـ: قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۳۱۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۸؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۳۱۴.
- ↑ درس‌هایی از مکتب اسلام، آبان ۱۳۸۶، سال ۴۷، شماره ۸، ص۵۸-۶۴.
- ↑ ظهور الحق، ص۴۳۰، به نقل از درس‌هایی از مکتب اسلام، آبان ۱۳۸۶، سال ۴۷، شماره ۸، ص۵۵.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۳، ص۳۸.
- ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۶۷.
- ↑ کنگره ملی بزرگداشت علامه سعیدالعلما و علامه اشرفی در بابل آغاز شد.
یادداشت
- ↑ شيخ الفقهاء والمجتهدين واحد مراجع المسلمين العابد الناسك ما رئي أشد مواظبة منه على السنن والنوافل
منابع
- مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانة الادب، انتشارات خیام، چاپ سوم، ۱۳۶۹ش.
- قمی، عباس، الکنی و الألقاب، مقدمه نویس محمد هادی امینی، مکتبه الصدر، تهران، ١٣۶٨ش.