فضالة بن ایوب
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | فَضالة بن ایوب ازدی اهوازی |
| لقب | اهوازی |
| نسب/قبیله | ازدی |
| ولادت | حدود اواسط قرن دوم هجری قمری |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام کاظم(ع)، امام رضا (ع) |
فَضّالَة بن ایوب اَزدی اهوازی از اصحاب امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) و از راویان موثق شیعه. گروهی از رجالیان شیعه وی را از اصحاب اجماع دانسته و از سرسلسله فقیهان به شمار آورده‌اند. دو کتاب به نام کتاب الصلاة و کتاب النوادر از آثار اوست.
ولادت و نسب
فضالة بن ایوب ازدی اهوازی از قبیله ازد، یکی از قبیله‌های اصالتا یمنی است. از تاریخ قطعی و دقیق ولادتش اطلاعی در دست نیست اما با توجه به برخی قرائن می‌توان ولادت او را در اواسط سده دوم تخمین زد.
چون نژادش از قبیله ازد است، به «ازدی» و چون زادگاهش شهر کوفه بود، به «کوفی» و به سبب آن‌که در آخر عمر در اهواز زندگی می‌کرد، به «اهوازی» مشهور است.[۱]
جایگاه رجالی
برخی از رجالیان شیعه وی را از اصحاب اجماع (۱۸ تن از اصحاب امامان شیعه، که رجالیان شیعه آنان را ثقه می‌دانند.) می‌دانند،[۲] کشی گفته است برخی عالمان در شمارش اصحاب اجماع، به جای حسن بن محبوب، حسن بن علی بن فضال و فضالة بن ایوب را نام برده‌اند.[۳]
شیخ طوسی در کتاب رجالش، فضاله را هم در اصحاب امام کاظم(ع) و هم در اصحاب امام رضا(ع) به حساب آورده و بر وثاقت او تاکید کرده است.[۴] عالمان دیگر همچون: نجّاشی،[۵] علامه حلی[۶] و دیگران [۷] نیز بر وثاقت، علم و دیانت وی تاکید کرده‌اند.
گرایش روایی
گرایش روایی فضالة در سه محور کلی نمایان است:
- بیشتر روایاتی که از وی نقل شده پیرامون بیان احکام و مسایل فقهی است.
- برخی از این روایات تبیین حقّانیت و اثبات ولایت و امامت امامان شیعه و بیان فضایل اهل بیت است.
- دسته دیگر به بیان فضایل و رذایل اخلاقی میپردازد.[۸]
از منظر عالمان
نجاشی وی را چنین توصیف می‌کند: «فضالة بن ایوب ازدی از نژاد اصیل عرب‌های کوفه بود که مدت‌ها در شهر اهواز سکونت داشت؛ از محدثان موجه شیعی به شمار رفته و در دیانتش در مسیری مستقیم حرکت می‌کرد.»[۹]
جعفر سبحانی او را یکی از محدّثان بزرگ و فقیهان صاحب نام تاریخ علم حدیث برشمرده که در حدود ۱۳۰۷ حدیث از وی بر جای مانده است.[۱۰]
مشایخ و راویان
فضالة علاوه بر امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) از دیگر محدثان و راویان نیز روایاتی نقل کرده است؛ برخی از این افراد عبارتند از:
راویان بسیاری نیز از فضالة به نقل حدیث پرداخته‌اند که برخی از آنان عبارتند از:
آثار
عالمان رجالی فضالة را صاحب دو کتاب تالیفی می‌دانند که کتاب الصلوة، و النوادر نام دارند.[۱۳]
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ص۳۱۰. علامه حلی، رجال، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۰.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۱۳، ص۲۷۲.
- ↑ طوسی،اختیار معرفه الرجال، ج۲، ص۸۳۲-۸۳۱.
- ↑ طوسی، رجال، ۱۴۱۷ق، ص۳۴۲ و۳۶۳.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ص۳۱۰.
- ↑ علامه حلی، رجال، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۰.
- ↑ جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲.
- ↑ جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ص۳۱۰.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۴۵-۴۴۴.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۴۴.
- ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۱۳، ص۲۷۴
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۲۴ق، ص۳۱۱. طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۰۱.
یادداشت
منابع
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، منشورات مکتبه آیه الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۳ق.
- حلی (علامه)، حسن بن یوسف، خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال، نشرالفقاهه، ۱۴۱۷ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، دارالزهرا، بیروت، ۱۴۰۹ق.
- سبحانی، جعفر، موسوعه طبقات‌الرجال، موسسه امام صادق، قم، ۱۴۱۸ق.
- طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفه الرجال (رجال کشی)، موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نشرالفقاهه، ۱۴۱۷ق.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، مطبعه المرتضویه، نجف اشرف، ۱۳۵۲ق، افست انتشارات جهان، تهران.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال‌النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۴ق.
جستارهای وابسته