سید علی حسینی خامنه‌ای (زاده ۱۳۱۸ش) دومین رهبر جمهوری اسلامی و از مراجع تقلید شیعه است. او پیش از انتخاب به سمت رهبری در سال ۱۳۶۸ش، دو دوره رئیس‌جمهور و مدتی نیز نماینده مجلس شورای اسلامی بوده است. منصب امامت جمعه تهران از سوی امام خمینی نیز از مناصب شرعی اوست. خامنه‌ای همچنین از روحانیان مؤثر در انقلاب اسلامی به شمار می‌رود.
| دومین رهبر جمهوری اسلامی ایران | |
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | سید علی حسینی خامنه |
| لقب | آیت‌الله العظمی |
| زادروز | ۲۹ فروردین ۱۳۱۸ش ۲۸ صفر ۱۳۵۸ق ۱۹ آوریل ۱۹۳۹م |
| شهر تولد | مشهد |
| کشور تولد | ایران |
| فرزندان | پسران: مصطفی، مجتبی، مسعود و میثم دختران: هدی، بشری |
| اطلاعات سیاسی | |
| مناصب | نماینده مجلس شورای اسلامی امام جمعه تهران رئیس‌جمهور رهبر جمهوری اسلامی ایران |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | سید جواد حسینی خامنه‌ای میرزا محمد مدرس یزدی شیخ هاشم قزوینی سید محمد هادی میلانی حاج آقا حسین بروجردی امام خمینی مرتضی حائری یزدی سید محمد محقق داماد علامه طباطبایی |
| تألیفات | طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن انسان ۲۵۰ ساله پیشوای صادق ترجمه: صلح امام حسن(ع) |
| وبگاه رسمی | پایگاه نشر آثار دفتر رهبری |
| امضا |  |
مخالفت با قمه‌زنی و برخی شکل‌های عزاداری، و حرام‌دانستن توهین به مقدسات اهل‌سنت از فتاوای معروف و مؤثر او در جهان اسلام به شمار می‌رود. اصطلاحات تهاجم فرهنگی، بیداری اسلامی و اقتصاد مقاومتی از مفاهیمی است که در پی سخنرانی‌های آیت‌الله خامنه‌ای وارد ادبیات سیاسی و اجتماعی ایران شده است. اندیشه‌های او در مجموعه حدیث ولایت گردآوری شده است. کتاب‌های متعددی نیز به صورت موضوعی از سخنان و پیام‌های وی گردآوری شده است. چندین اثر مکتوب شامل تألیف و ترجمه از وی منتشر نیز شده که تألیف طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن و ترجمه صلح امام حسن از جمله آنهاست.
آیت‌الله خامنه‌ای به ادبیات علاقه دارد و با سبک‌های ادبی آشناست. او اشعاری نیز سروده و تخلص «امین» را برگزیده است. مطالعه کتب تاریخی بخشی از برنامه مطالعاتی دائمی وی است، به طوری که به مباحث و موضوعات تاریخ معاصر احاطه دارد.
جایگاه
آیت‌الله خامنه‌ای از مراجع تقلید شیعه است و دومین رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران است. او در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی ایران از مبارزان علیه حکومت پهلوی بود و به همین خاطر سال‌هایی را در زندان و تبعید پهلوی سپری کرده است. خامنه‌ای پس از انقلاب اسلامی و شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی ایران مسئولیت‌های مختلفی را بر عهده داشته است. نظرات و اندیشه‌های او به لحاظ جایگاه رهبری‌اش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
خاندان
سید علی خامنه‌ای در ۲۹ فروردین ۱۳۱۸ش (۲۸ صفر ۱۳۵۸ق/ ۱۹ آوریل ۱۹۳۹م)، در مشهد زاده شد.[۱] پدرش سید جواد خامنه‌ای (درگذشت: ۱۳۶۵ش) مجتهد و دانش‌آموخته حوزه علمیه نجف،[۲] در مشهد به تدریس علوم حوزوی، و امامت مسجد صدیقی‌های بازار مشهد (مسجد آذربایجانی‌ها) مشغول بود.[۳] او همچنین از امامان جماعت مسجد جامع گوهرشاد بود.[۴]
نسب خامنه‌ای به سادات افطسی و سلطان سید احمد می‌رسد که با پنج واسطه از نوادگان امام سجاد(ع) است.[۵] امامزاده محمد که در تَفْرِش[یادداشت ۱] مدفون است، از اجداد او است.[۶]
سید حسین خامنه‌ای (درگذشت: ۱۳۲۵ق) از علمای مشروطه‌خواه و پدرزن محمد خیابانی، جد اوست.[۷] سید محمد خامنه‌ای (درگذشت: ۱۳۵۳ق) مشهور به پیغمبر و از علمای طرفدار مشروطه نیز عموی اوست.[۸]
نسب آیت‌الله خامنه‌ای از طرف مادر به محمد دیباج فرزند امام صادق(ع) می‌رسد.[۹] مادر او، خدیجه میردامادی (درگذشت: ۱۳۶۸ش) فرزند سید هاشم میردامادی (درگذشت: ۱۳۸۰ق) است.[۱۰]
اندیشه‌ها
وحدت یعنی دشمنی نکردن مسلمانان با یکدیگر
از نظر آیت‌الله خامنه‌ای وحدت به معنای یکی‌شدن عقاید و مذاهب اسلامی نیست، بلکه منظور از آن این است که مسلمانان با هم متحد بشوند و با یکدیگر دشمنی نکنند.[۱۱] او از شیعیانی که به اختلافات دامن می‌زنند به شیعه انگلیسی و از این گروه از اهل‌سنت به اسلام آمریکایی تعبیر کرده است.[۱۲]
مبارزه سیاسی، هدف مشترک امامان شیعه
آیت‌الله خامنه‌ای بر این باور است که زندگی سیاسی امامان شیعه علی‌رغم تفاوت‌های ظاهری، در مجموعْ حرکتی مستمر و طولانی است که ۲۵۰ سال ادامه پیدا کرده و همه آنان در راستای تحقق هدفی مشخص، یعنی رشد و تعالی انسانیت و ایجاد جامعۀ اسلامی، اما با شیوه‌های گوناگون در حال مبارزه با دشمنان زمانه خویش بوده‌اند.[۱۳] از نظر او مبارزه سیاسی مهمترین ویژگی زندگی امامان شیعه در طول این ۲۵۰ سال بوده است.[۱۴]
حرام و بدعت بودن قمه‌زنی
آیت‌الله خامنه‌ای
|
آیت‌الله خامنه‌ای در خرداد سال ۱۳۷۳ش ضمن سخنرانی برای گروهی از روحانیان شیعه، از برخی از شیوه‌های عزاداری به‌ویژه قمه‌زنی انتقاد کرده و آن را نوعی بدعت شمرد.[۱۶]
ارث‌بردن زن از تمامی اموال شوهر
از نظر آیت‌الله خامنه‌ای، زن از قیمت اموال غیرمنقول شوهر نیز ارث می‌برد. او این نظر را در سال ۱۳۸۶ش در جمع گروهی از زنان بیان کرد.[۱۷] این نظر در مقابل نظر فقیهانی است که معتقدند زن فقط از اموال منقول شوهر ارث می‌برد.[۱۸]
جواز اعتکاف در غیر مسجد جامع
آیت‌الله خامنه‌ای اعتکاف در غیر مسجد جامع را به قصد رجا جایز می‌داند. بر اساس نظر او در ایران در غیرمساجد جامع نیز اعتکاف برگزار می‌شود.[۱۹]
هدف از تهاجم فرهنگی، تسلط بر ملت‌هاست
از نظر آیت‌الله خامنه‌ای تهاجم فرهنگی، هجومی آگاهانه از سوی قدرت‌های استعماری برای از بین بردن فرهنگ دیگر ملت‌ها و تسلط بیشتر بر آنهاست.[۲۰] از نخستین هشدارهای او در دوران رهبری به تهاجم فرهنگی اختصاص داشت[۲۱] از نظر او تهاجم فرهنگی در ایران از دوران رضاشاه شروع شد و انقلاب اسلامی آن را متوقف کرد. این تهاجم از زمان جنگ عراق علیه ایران از سر گرفته شد و دشمن از این راه در صدد ضربه‌زدن به نظام جمهوری اسلامی است.[۲۲]
حرمت توهین به مقدسات اهل‌سنت
آیت‌الله خامنه‌ای توهین به مقدسات غیرشیعیان را جایز نمی‌داند.[۲۳] او در سال ۱۳۸۹ش پس از انتشار سخنان یاسر الحبیب علیه عایشه همسر پیامبر(ص)، با صدور فتوایی توهین به مقدسات و بزرگان سایر مذاهب از جمله همسران پیامبران را حرام اعلام کرد.[۲۴]
حرمت ساخت و به‌کارگیری سلاح هسته‌ای
آیت‌الله خامنه‌ای ساخت و به‌کارگیری سلاح هسته‌ای و دیگر سلاح‌های کشتار جمعی را تهدیدی علیه بشریت و حرام می‌داند. فتوای او درباره حرمت ساخت و به‌کارگیری سلاح هسته‌ای در پاسخ به ادعای اسرائیل مبنی بر تصمیم ایران بر ساخت سلاح هسته‌ای مطرح شد.[۲۵] این فتوا به صورت رسمی در نخستین «کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای» در ۱۳۸۹ش در ایران قرائت شد.[۲۶]
حرکت‌های انقلابی در کشورهای عربی از جنس بیداری اسلامی است
بعد از وقوع حرکت‌های انقلابی و شورش‌ها علیه چند حکومت عربی در کشورهای تونس، مصر، بحرین، لیبی و یمن در سال ۱۳۸۹ش که منجر به سقوط برخی از حاکمان این کشورها شد، آیت‌الله خامنه‌ای این حرکت‌ها را بیداری اسلامی نامید.[۲۷] در رسانه‌ها این حرکت‌ها بهار عربی نامیده شدند.[۲۸]
منحصر نبودن جهاد در بُعد نظامی
از نظر آیت‌الله خامنه‌ای جهاد منحصر به جهاد نظامی (جنگ) نیست و شامل هر نوع مقابله با دشمن و خنثیٰکردن نقشه‌های او می‌شود.[۲۹] ازاین‌رو او معتقد است که جهاد نیز مانند جنگ ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، رسانه‌ای[۳۰] و اقتصادی[۳۱] دارد.
ضرورت تبیین برای خنثیٰکردن وسوسه‌های دشمن
از نظر آیت‌الله خامنه‌ای جهاد تبیین به معنای انجام‌دادنِ کار علمی و تحقیقی، حرف‌زدن و تبیین نمودن برای مقابله با دشمن و از بین بردن وسوسه‌های اوست.[۳۲] او این اصطلاح را، نخستین‌بار در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ش به‌کار برد[۳۳] و در سال‌های بعد به تبیین آن پرداخت.[۳۴]
اقتصاد مقاومتی، راه‌حلی برای مشکلات اقتصادی ایران
پس از تشدید تحریم‌های برخی کشورهای اروپایی علیه ایران، آیت‌الله خامنه‌ای بر استفاده از توان داخلی ایران به عنوان راهکاری برای خنثیٰکردن تحریم‌ها تأکید کرد.[۳۵] بر اثر تأکیدهای او واژه اقتصاد مقاومتی وارد ادبیات سیاسی ایران شد.[۳۶]
ملاک حرام بودن غنا و موسیقی
از نظر آیت‌الله خامنه‌ای غنا بر دو گونه حلال و حرام است؛ غنائی حرام است که مشتمل بر باطل بوده[۳۷]و لهوی و گمراه‌کننده عن سبیل‌الله باشد.[۳۸] همچنین، هر آهنگی که انسان را به سمت بی‌مبالاتی به دین، به سمت گناه و بی‌اعتنایی به واجب و تکلیف شرعی بکشاند را موسیقی حرام می‌داند.[۳۹]
آیت‌الله خامنه‌ای
|
«البته من اصرار دارم این منطقه را «غرب آسیا» بگویم، نه خاور میانه. تعبیر خاور دور، خاور نزدیک، خاور میانه درست نیست. دور از کجا؟ از اروپا. نزدیک به کجا؟ به اروپا؛ یعنی مرکز دنیا اروپاست؛ هر جایی که از اروپا دورتر است، اسمش خاور دور است؛ هر جا نزدیکتر است، خاور نزدیک است؛ هر جا وسط است، خاور میانه است! این تعریفی است که خود اروپائی‌ها کردند؛ نه، ما این را قبول نداریم. آسیا یک قاره‌ای است؛ شرقی دارد، غربی دارد، وسطی دارد؛ ما در غرب آسیا قرار داریم؛ بنابراین منطقهٔ ما اسمش منطقهٔ غرب آسیا است، نه منطقهٔ خاور میانه.»
|
| «بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها، ۲۲ مرداد ۱۳۹۱ش. |
جایگزینی اصطلاح غرب آسیا برای خاورمیانه
آیت‌الله خامنه‌ای، نامگذاری منطقه غرب آسیا به خاورمیانه از سوی آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها را تعبیری غلط می‌داند که اروپا را مرکز جهان دانسته و خاور یا شرق را نسبت به اروپا می‌سنجند و به سه منطقه خاور دور، خاور میانه و خاور نزدیک تقسیم‌بندی می‌کنند. به اعتقاد او عبارت «غرب آسیا» جایگزینی درست برای این منطقه است.[۴۰]
راه‌حل مسئله فلسطین، همه‌پرسی است
آیت‌الله خامنه‌ای، حفاظت از هویت فلسطینی و همه نشانه‌های آن را امری واجب و جهاد مقدس بیان کرده و معتقد است کشورهای اسلامی و عربی و نیز جریان‌های اسلامی و ملی وظیفه دارند در خدمت آرمان فلسطین (رهایی از اشغال اسرائیل) باشند.[۴۱] از نظر او، راه‌حل مسئله فلسطین برگزاری همه‌پرسی است که همه فلسطینی‌ها اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی که در سرزمین‌های اشغالی و خارج از آن ساکنند، در آن شرکت کنند.[۴۲]
راه آزادی فلسطین، مقاومت است نه مذاکره
آیت‌الله خامنه‌ای معتقد است راهِ آزادی فلسطین، مقاومت است نه سازش و مذاکره.[۴۳] او مذاکره برای مسئله فلسطین را خطای نابخشودنی می‌داند که جز خسارت برای فلسطینیان چیزی به همراه ندارد و آزادی فلسطین را به تأخیر می‌اندازد.[۴۴] او بر مسلح‌کردن کرانه باختری تأکید دارد.[۴۵] جمهوری اسلامی ایران بر مبنای نظرات او از گروه‌های مقاومت حامی فلسطین حمایت می‌کند و سیاست تسلیح کرانه باختری را دنبال می‌کند.[۴۶] نظریات ایشان درباره فلسطین در کتاب فلسطین از منظر آیت‌الله خامنه‌ای گردآوری شده است.
نامگذاری سال‌های شمسی
آیت‌الله خامنه‌ای از سال ۱۳۷۸ش سال‌های شمسی را نامگذاری می‌کند. به گفتهٔ غلامعلی حداد عادل فلسفهٔ این کار جلب توجه مردم به یک ارزش خاص و یا توجه به یک مشکل است.[۴۷] برای نمونه او سال ۱۳۷۸ش را سال امام خمینی، سال ۱۳۷۹ش را سال امام علی(ع)، سال ۱۳۸۱ش را سال عزت و افتخار حسینی و سال ۱۳۸۵ش را سال پیامبر اعظم نامیده است. در نامگذاری سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۳ش نیز بیشتر به مسائل اقتصادی ایران توجه داشته است.[۴۸]
تعیین نقشه راه برای چهل سال دوم انقلاب اسلامی
در بهمن سال ۱۳۹۷ش به مناسبت گذشت چهل سال از انقلاب اسلامی ایران، آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران بیانیه‌ای با عنوان گام دوم انقلاب صادر کرد.[۴۹] او در این بیانیه نگاهی گذرا به گذشته و آینده انقلاب اسلامی کرده است.
برخی از پژوهشگران، اندیشه‌ها و نظریات آیت‌الله خامنه‌ای را در کتاب‌ها و مقالات مختلفی جمع‌آوری کرده‌اند. مانند کتاب منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای[۵۰] و فلسفه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای.[۵۱] همچنین در ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ش، کنگره بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی آیت‌الله خامنه‌ای با حضور اساتید معارف اسلامی حوزه و دانشگاه در دانشگاه معارف اسلامی قم برگزار شد و از مقالات برگزیده این کنگره تقدیر به عمل آمد.[۵۲]
زیست‌نامه علمی
تحصیل
سیدعلی خامنه‌ای تحصیل را در چهار سالگی از مکتب‌خانه و با فراگیری قرآن آغاز کرد و همزمان با دوره دبستان، یادگیری قرائت و تجوید قرآن را در مشهد شروع نمود.[۵۳] در سال‌های پایان دبستان، تحصیلات مقدماتی حوزوی را نیز آغاز کرد. وی پس از اتمام دوره دبستان، تحصیل علوم دینی را در مدرسه سلیمان‌خان ادامه داد و دوره سطح را در مدرسه نواب گذراند. وی بخشی از مقدمات و سطح را نیز نزد پدر خود آموخت. همزمان با تحصیلات حوزوی، دبیرستان را نیز تا سال دوم متوسطه ادامه داد.[۵۴]
وی در سال ۱۳۳۴ش، در درس خارج فقه سید محمدهادی میلانی حاضر شد و در سال ۱۳۳۶ش طی سفر کوتاهی همراه خانواده به نجف رفت و در دروس حوزه علمیه نجف شرکت کرد ولی به دلیل عدم تمایل پدر برای اقامت در آن شهر به مشهد بازگشت[۵۵] و یک سال دیگر در درس آیت‌الله میلانی حاضر شد و در ۱۳۳۷ش عازم حوزه علمیه قم شد.[۵۶]
آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۴۳ش به دلیل عارضه بینایی پدر و برای کمک به وی، از قم به مشهد بازگشت و در جلسات درس آیت‌الله میلانی حضور یافت که تا ۱۳۴۹ش ادامه داشت.
تدریس
سید علی خامنه‌ای از ابتدای حضور در مشهد، به تدریس سطوح عالی فقه و اصول (رسائل، مکاسب و کفایه) مشغول شد و برای عموم مردم نیز جلسات تفسیر برگزار می‌کرد. از ۱۳۴۷ش تدریس تخصصی تفسیر را برای طلاب علوم دینی شروع کرد. این دروس و جلسات تفسیر تا سال ۱۳۵۶ش و قبل از دستگیری و تبعید به ایرانشهر ادامه داشت.[۵۸] جلسات تفسیر در سالیانی از دوره ریاست‌جمهوری و پس از آن نیز ادامه داشت. پس از رسیدن به رهبری، از سال ۱۳۶۹ش تدریس خارج فقه را در حسینیه امام خمینی آغاز کرد و تاکنون به تدریس ابواب جهاد، قصاص، مکاسب محرمه و نماز مسافر پرداخته است.[۵۹]
اساتید
سید جلیل حسینی سیستانی، سید جواد خامنه‌ای، میرزا محمد مدرس یزدی، هاشم قزوینی، سید محمدهادی میلانی، سید حسین بروجردی، امام خمینی، مرتضی حائری یزدی، سید محمد محقق داماد و علامه طباطبایی از استادان آیت‌الله خامنه‌ای بوده‌اند.[۶۰] همچنین نقل شده که مختصری در درس فلسفه شیخ مجتبی قزوینی نیز شرکت کرده است.[۶۱]
آثار علمی
تألیف
- چهار کتاب اصلی علم رجال
- از ژرفای نماز
- گفتاری در باب صبر
- روح توحید: نفی عبودیت غیرخدا
- گزارشی از سابقه تاریخی و اوضاع کنونی حوزه علمیه مشهد
ترجمه
- آینده در قلمرو اسلام، نوشته سید قطب.
- جلد اول تفسیر فی ظلال القرآن، نوشته سید قطب.
- مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان، نوشته عبدالمنعم النمر.
- ادعانامه علیه تمدن غرب، نوشته سید قطب.
- صلح امام حسن(ع): پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ، نوشته راضی آل یاسین.
کتاب‌های گردآوری‌شده از سخنان آیت‌الله خامنه‌ای
- طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن: مجموعه سخنان آیت‌الله خامنه‌ای است که در رمضان سال ۱۳۵۳ش در مسجد امام حسن مجتبی(ع) مشهد ایراد شده است.[۶۲] در این کتاب، مهمترین پایه‌های فکری اسلام بر مبنای آیات قرآن تبیین شده است.[۶۳]
- غناء: این کتاب شامل ۷۶ جلسه درس خارج آیت‌الله خامنه‌ای درباره غِناء است که در سال‌های ۱۳۷۸-۱۳۸۸ش ارائه شده است.[۶۴]
- انسان ۲۵۰ ساله، کتابی حاوی بخش‌هایی از سخنان پراکنده و برخی از نوشته‌های آیت‌الله خامنه‌ای درباره زندگی سیاسی امامان شیعه. این کتاب بر اساس نظریه انسان ۲۵۰ ساله تدوین شده است.
- شعاعی از نیّر اعظم، مجموعه‌ای از سخنان آیت‌الله خامنه‌ای درباره پیامبر اسلام(ص). این کتاب را انتشارات سروش در سال ۱۳۸۵ش منتشر کرده است.[۶۵]
- آفتاب در مصاف، مجموعه سخنان آیت‌الله خامنه‌ای درباره امام حسین(ع) و حوادث قبل و بعد از واقعه کربلا است. این سخنان از بین بیانات سال‌های ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۹۰ش او جمع‌آوری شده است.[۶۶]
- مجموعه حدیث ولایت، مشتمل بر اندیشه‌ها و سخنان آیت‌الله خامنه‌ای.
- پیشوای صادق: مشتمل بر سخنرانی‌های آیت‌الله خامنه‌ای در سیره فرهنگی و سیاسی امام صادق(ع) در سال‌های ۱۳۴۵-۱۳۵۰ش.
غزلی از آیت‌الله خامنه‌ای درباره رویارویی موسی(ع) با فرعون و ساحرانِ منتشر شده است که بیت زیر از آن را در آستانه عملیات وعده صادق (حمله ایران به اسرائیل در ۲۰۲۴م) خوانده است:
مرجعیت
در سال ۱۳۷۳ش پس از درگذشت محمد علی اراکی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز تهران، آیت‌الله خامنه‌ای را به عنوان یکی از افراد صاحب صلاحیت برای تقلید معرفی کردند. آیت‌الله خامنه‌ای با تکیه بر این که در ایران نیازی به مرجعیت او نیست اعلام کرد درخواست شیعیان خارج از کشور را می‌پذیرد و تأکید کرد در آینده اگر کسی باشد که بتواند این وظیفه را انجام دهد، از آن وظیفه نیز کنار خواهد کشید.[۶۸]
نخستین اثر فتوایی که از ایشان منتشر شده کتابی است با نام اجوبة الاستفتائات که شامل پاسخ‌های ایشان به استفتاءات شیعیان است.
مبارزات سیاسی علیه حکومت پهلوی
آیت‌الله خامنه‌ای از مبارزان علیه حکومت پهلوی و روحانیان فعال در انقلاب اسلامی ایران بود. نقطه آغاز ورود او به فعالیت‌های سیاسی و مبارزه با نظام سلطنتی پهلوی، دیدار او با سید مجتبی نواب صفوی در مشهد بوده است. او به دلیل فعالیت‌های سیاسی از جمله ایراد سخنرانی علیه حکومت پهلوی در شهرهای مختلف ایران، بارها دستگیر و زندانی شده است.[۶۹] همچنین از ادامه فعالیت‌هایی همچون اقامه نماز جماعت، سخنرانی و تدریس حتی در منزلش منع شده بود.[۷۰] با این حال جلسات تفسیر و فعالیت‌های خود را به صورت مخفیانه ادامه می‌داد.[۷۱] جلسات درس تفسیر او در مدرسه میرزاجعفر، مسجد امام حسن و مسجد قبله و نیز در منزلش در مشهد برگزار می‌شد. در آذر ۱۳۵۲ش محل اقامه نماز جماعت و جلسات تفسیر خود را به مسجد کرامت انتقال داد.[۷۲]
آیت‌الله خامنه‌ای، با فعالان علیه حکومت پهلوی همچون سید محمود طالقانی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی که به دلیل حمایت از امام خمینی زندانی شده بودند در ارتباط بود و برای آنان پیام می‌فرستاد[۷۳] همچنین به ملاقات زندانیان سیاسی می‌رفت.[۷۴]
خامنه‌ای به همراه افرادی چون عبدالرحیم ربانی شیرازی، سید محمد بهشتی، علی‌اکبر فیض مشکینی، احمد آذری قمی، علی قدوسی، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید محمد خامنه‌ای و محمدتقی مصباح یزدی[۷۵] اعضای گروه یازده نفره‌ای را تشکیل می‌دادند که با هدف تقویت و اصلاح حوزه علمیه قم برای مبارزه با حکومت پهلوی شکل گرفته بود.[۷۶] تلاش برای تحکیم مرجعیت امام خمینی از دیگر فعالیت‌های سیاسی او بود.[۷۷]
تبعید به ایرانشهر و جیرفت
مأموران حکومت پهلوی در آذر ۱۳۵۶ش خامنه‌ای را به دلیل فعالیت علیه حکومت دستگیر کردند و به ایرانشهر انتقال دادند.[۷۸] به دستور ساواک از ۹ مرداد ۱۳۵۷ش، محل تبعید وی از ایرانشهر به جیرفتِ کرمان تغییر یافت.[۷۹] او حدود دو ماه و نیم در جیرفت در تبعید بود. حکم تبعید آیت‌الله خامنه‌ای پس از برگزاری مراسم ترحیم سید مصطفی خمینی در مسجد ملاهاشم مشهد توسط ساواک به دلیل فعالیت علیه حکومت، و جلوگیری از اقدامات مشابه در اجتماعات ماه محرم و صفر صادر گردید.[۸۰] آیت‌الله خامنه‌ای در دوران تبعید نیز به فعالیت سیاسی خود علیه حکومت پهلوی ادامه می‌داد. کتاب‌های «آقای ایرانشهر»[۸۱] و «برتبعید»[۸۲] روایت‌های از حضور او در دوران ۲۵۸ روزه تبعید در ایرانشهر و جیرفت را در بر دارند.
پس از انقلاب اسلامی ایران
عضویت در شورای انقلاب
آیت‌الله خامنه‌ای از ابتدای تأسیس شورای انقلاب (اواخر دی ۱۳۵۷ش) در جلسات این شورا حاضر می‌شد[۸۳] او تا پایان فعالیت شورای انقلاب در ۲۹ تیر ۱۳۵۹ش عضو این شورا بود.[۸۴] شورای انقلاب تصمیم‌گیری‌های مهمی درباره مبارزه داشت؛ از جمله مذاکره با مقامات حکومت پهلوی و مقامات کشورهای خارجی، تشکیل کمیته استقبال از امام خمینی[۸۵] و معرفی مهدی بازرگان به عنوان رئیس دولت موقت به امام خمینی.[۸۶]
حضور در سازمان‌های دفاعی و نظامی
در تیر ۱۳۵۸ آیت‌الله خامنه‌ای به معاونت امور انقلاب وزارت دفاع درآمد. او همچنین به عضویت کمیسیون وزرای امنیتی که سرپرستی و مسئولان کلیه امور انتظامی، نظامی و امنیتی را برعهده داشت، انتخاب گردید.[۸۷] از طرف شورای انقلاب، مسئولیت مرکز اسناد و نیز سرپرستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ۳ آذر ۱۳۵۸ بود.[۸۸] البته در ۵ اسفند ۱۳۵۸ به دلیل نامزدی در نخستین انتخابات مجلس شورای اسلامی از مسئولیت سرپرستی سپاه پاسداران استعفا کرد.[۸۹] در مجلس نیز عضو و رئیس کمیسیون امور دفاعی بود.
آیت‌الله خامنه‌ای با حکم امام خمینی در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ نمایندۀ وی در شورای عالی دفاع و نیز سخنگوی آن شورا شد. او در دورۀ ریاست‌جمهوری نیز رئیس شورای عالی پشتیبانی جنگ بود.[۹۰]
نقش در تأسیس حزب جمهوری اسلامی
آیت‌الله خامنه‌ای در ایام منتهی به انقلاب اسلامی و پس از آن،[۹۱] به همراه سید محمد بهشتی، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی و محمدجواد باهنر برای ایجاد تشکلی انقلابی فعالیت می‌کرد.[۹۲] این تشکل با نام حزب جمهوری اسلامی در ۲۹ بهمن ۱۳۵۷ش رسما اعلام موجودیت کرد.[۹۳]
سید علی خامنه‌ای از تهیه‌کنندگان مرام‌نامه حزب جمهوری اسلامی بوده و در تقسیم وظایف اعضا نیز وظیفه تبلیغات حزب را بر عهده گرفت.[۹۴] او عضو مؤسس و عضو شورای مرکزی حزب بود و در مجموع در دوره تأسیس حزب بیشتر نقش تبیینی ایفا کرد و مواضع حزب را به صورت گفتارها و جزوه‌هایی ارائه نمود. او در تأسیس شعبه حزب در مشهد نقش داشت.
پس از بهشتی و باهنر، آیت‌الله خامنه‌ای در شهریور ۱۳۶۰ از سوی شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی به عنوان سومین دبیرکل آن انتخاب شد.[۹۵] در نخستین کنگره حزب در اردیبهشت ۱۳۶۲ش، برای دومین بار به دبیرکلی حزب و عضویت شورای مرکزی[۹۶] و شورای داوری حزب[۹۷] انتخاب شد. وی در دوران ریاست‌جمهوری نیز در جلسه‌های حزب جمهوری اسلامی شرکت می‌کرد.[۹۸]
امامت جمعه تهران
- «بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت جناب مستطاب سیدالاعلام و حجت‌الاسلام آقای حاج سید علی خامنه‌ای ـ دامت افاضاته چون حضور جناب مستطاب حجت‌الاسلام و المسلمین آقای منتظری دامت افاضاته در حوزه مقدسه قم لازم بود و ایشان انصراف خودشان را از امامت جمعه تهران اعلام نمودند، جنابعالی که بحمدالله به حُسن سابقه موصوف و در علم و عمل شایسته هستید به امامت جمعه تهران منصوب می‌باشید. از خداوند متعال توفیق جنابعالی را در ارشاد و هدایت مردم خواستارم.»
تاریخ بایگانی، امام خمینی، صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۱۲، ص۱۱۶.
امام خمینی در ۲۴ دی ۱۳۵۸ش آیت‌الله خامنه‌ای را، به امامت جمعه تهران منصوب کرد.[۹۹] پیشنهاد برگزاری سمینارهای ائمه جمعه به منظور انسجام شبکه امامان جمعه در داخل کشور و جهان اسلام از اقدامات ایشان در این دوره بود.[۱۰۰] ایراد خطبه‌های عربی بعد از خطبه دوم فارسی از ویژگی‌های خطبه‌های ایشان بوده است.
نمایندگی مجلس شورای اسلامی
آیت‌الله خامنه‌ای در انتخابات نخستین دوره قانونگذاری مجلس شورای اسلامی در اسفند ۱۳۵۸ش، با حمایت جامعه روحانیت مبارز تهران، حزب جمهوری اسلامی و چندین سازمان و گروه اسلامی دیگر[۱۰۱] از حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس گردید.
ترور نافرجام آیت‌الله خامنه‌ای
آیت‌الله خامنه‌ای در ۶ تیر ۱۳۶۰ش در حین سخنرانی در مسجد ابوذر تهران هدف ترور قرار گرفت.[۱۰۲] این سوءقصد در اثر انفجار بمبی که در ضبط صوت کار گذاشته شده بود رخ داد. آیت‌الله خامنه‌ای در این ترور از ناحیه کتف، سینه و دست راست به شدت مجروح شد و دست راست او کارایی خود را از دست داد.[۱۰۳] ابتدا این ترور به گروه فرقان منتسب شد[۱۰۴] اما برخی معتقدند ترور کار سازمان مجاهدین خلق بوده است و سازمان مجاهدین با انتساب آن به گروه فرقان، کوشید از پیامدهای آن در امان بماند.[۱۰۵]
دوران ریاست‌جمهوری اسلامی ایران
آیت‌الله خامنه‌ای در ۱۰ مهر ۱۳۶۰ با کسب ۹۵/۱۱ درصد آراء به‌عنوان سومین رئیس‌جمهوری نظام جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد.[۱۰۶] در این انتخابات که پس از شهادت محمدعلی رجائی برگزار شد، شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از نامزدی او در انتخابات ریاست‌جمهوری حمایت کردند. امام خمینی نیز تا آن زمان که با تصدی روحانیون در مقام ریاست جمهوری موافق نبود، با نامزدی او موافقت کرد.[۱۰۷] او در ۲۵ مرداد ۱۳۶۴ش نیز با کسب ۱۲ میلیون و ۲۰۵ هزار و ۱۲ رأی (۸۵٪) از مجموع ۱۴ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۸۷ نفر برای دومین بار به ریاست‌جمهوری ایران انتخاب شد و تا مرداد ۱۳۶۸ش این مسئولیت را بر عهده داشت.
امام خمینی در دوره ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای برای حل اختلافات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در تصویب لوایح مختلف، با تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام موافقت کرد.[۱۰۸] و آیت‌الله خامنه‌ای اولین رئیس آن شد[۱۰۹] که این سمت را تا پایان دوره ریاست‌جمهوری عهده‌دار بود.[۱۱۰]
سفرهای خارجی
آیت‌الله خامنه‌ای در دوره ریاست‌جمهوری به کشورهای سوریه، لیبی، الجزایر، پاکستان، تانزانیا، زیمبابوه، آنگولا، موزامبیک، یوگسلاوی، رومانی، چین و کره شمالی سفر کرد.[۱۱۱] او پیش از ریاست‌جمهوری نیز از ۲۱ بهمن تا ۶ اسفند ۱۳۵۹ سفری تبلیغی به هندوستان داشته است.[۱۱۲]
آیت‌الله خامنه‌ای در ۳۱ شهریور ۱۳۶۶ در چهل و دومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کرد. این اولین حضور رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود.[۱۱۳][یادداشت ۲] او همچنین در هشتمین اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در هراره زیمبابوه نیز سخنرانی کرد.[۱۱۴]
حمایت از مبارزان مسلمان
در دوره ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای، به دامنه حمایت ایران از مبارزان اسلامی در لبنان، فلسطین، عراق و افغانستان توجه بیشتری شد و پشتیبانی ایران به احزاب و گروه‌های اسلامی در آن کشورها، جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی قابل ملاحظه‌ای بخشید.[۱۱۵] تشکیل حزب وحدت اسلامی از احزاب هشت‌گانه افغانستان و مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق از نتایج این رویکرد می‌دانند.
تأسیس بنیاد دایرةالمعارف اسلامی
بنیاد دائرة المعارف اسلامی، در سال ۱۳۶۲ش با هدف نگارش دانشنامه جهان اسلام و با دعوت آیت‌الله خامنه‌ای از گروهی از نویسندگان تأسیس شد. به اعتقاد مؤسسان این بنیاد، دایرةالمعارف‌هایی که در مغرب‌زمین در خصوص گذشته و حال جهان اسلام تألیف می‌شود متأثر از طرز تلقی غربیان از اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی است.[۱۱۶] قرار است دانشنامه جهان اسلام مجموعه ۶۰ جلدی باشد و تا اردیبهشت ۱۴۰۳ش، ۳۲ جلد آن منتشر شده است.[۱۱۷]
دوران رهبری جمهوری اسلامی ایران
با درگذشت امام خمینی در ۱۴ خرداد سال ۱۳۶۸ مجلس خبرگان رهبری عصر همان روز تشکیل جلسه داد و نمایندگان مجلس خبرگان آیت‌الله خامنه‌ای را به رهبری نظام جمهوری اسلامی انتخاب کردند.[۱۱۸] پس از بازنگری در قانون اساسی و انجام همه‌پرسی، مجلس خبرگان رهبری یک بار دیگر بر اساس قانون اساسی جدید در مورد رهبری ایشان رأی‌گیری کرد و مجددا ایشان را به رهبری نظام انتخاب کردند.بر اساس فایل‌های صوتی که از مشروح مذاکرات نمایندگان خبرگان رهبری منتشر شده است در جلسه رأی‌گیری خبرگان برای رهبری خامنه‌ای، اکبر هاشمی رفسنجانی سخنانی از امام خمینی را مطرح کرده که او آیت‌الله خامنه‌ای را برای رهبری نظام شایسته و مناسب می‌دانسته است.[۱۱۹]
پس از این انتخاب، مسئولان ارشد نظام جمهوری اسلامی، بیت امام خمینی، مراجع تقلید و علما، نخبگان، شخصیت‌های حوزوی و دانشگاهی، خانواده‌های شهدا و قشرهای مختلف مردم با رهبر جدید بیعت کردند.[۱۲۰] سید احمد خمینی ساعاتی پس از انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری، پیام تبریکی به ایشان ارسال کرد و دستورات ولی فقیه را برای خود لازم الاجرا دانست.[۱۲۱]
بیعت‌های مردم به صورت حضوری، شرکت در راهپیمایی‌ها، انتشار اطلاعیه و پیام تبریک و امضای طومارها پس از آن انجام گرفت.[۱۲۲] کاروان‌های میثاق با امام و بیعت با رهبری در آستانه چهلمین روز ارتحال امام خمینی از سراسر کشور به راه افتاد[۱۲۳] و «مانورهای بیعت با رهبری» در برخی مناطق مرزی و استراتژیک کشور[۱۲۴] و نیز برگزاری «سمینارهای میثاق با امام، بیعت با رهبری» شکل گرفت.[۱۲۵]
پیام سالیانه به حجاج
پیام به مناسبت ایام حج و خطاب به همه حاجیان مسلمان جزو برنامه‌های همه ساله آیت‌الله خامنه‌ای در دوران رهبری است.[۱۲۶] او در این پیام‌ها ضمن توجه‌دادن حاجیان به مسائل جهان اسلام، به مهمترین و اولویت‌دارترین موضوعات مرتبط با امت اسلامی می‌پردازد.[۱۲۷] ایشان نخستین بار در تیر ۱۳۶۹، در اولین سال پس از رهبری جمهوری اسلامی ایران، در پیامی به حاجیان، از آنها خواست تا با طرح مصائب و مشکلات مسلمانان، تلاش برای ایجاد وحدت و همدلی مسلمانان، نشر معارف اساسی اسلام و تبادل‌نظر در وظایف بزرگ مسلمانان در دوران معاصر، حج را ابراهیمی و محمدی(ص) سازند. وی با اشاره به کشتار حاجیان و قطع روابط ایران و عربستان منتهی شد، دلیل محرومیت ایرانیان از حج را بازگرداندن معنای حج به آن با اظهار برائت از مشرکین دانست.[۱۲۸] جدیدترین پیام او به مناسبت ایام حج سال ۱۴۴۰ق در ۱۹ مرداد ۱۳۹۸ در صحرای عرفات به حاجیان قرائت شد.[۱۲۹]
تقویت و حمایت از جبهه مقاومت
آیت‌الله خامنه‌ای همواره از محور مقاومت حمایت کرده است.[۱۳۰] به گفته نویسنده مقاله «تبیین نقش امام خامنه‌ای در هدایت و رهبری جبهه مقاومت»، در سایه حمایت‌های او در جایگاه رهبر جمهوری اسلامی ایران معادله مقاومت در منطقه تغییر کرد و گروه‌های مقاومت فلسطینی که با سنگ در برابر رژیم صهیونیستی از خود دفاع می‌کردند به سلاح‌های مختلفی مجهز شدند.[۱۳۱]
آیت‌الله خامنه‌ای در جمع‌بندی مذاکرت هسته‌ای ایران با ۱+۵:
|
« چه این متن تصویب بشود و چه نشود، ما از حمایت دوستانمان در منطقه دست نخواهیم کشید: از ملّت مظلوم فلسطین، از ملّت مظلوم یمن، از ملّت و دولت سوریه، از ملّت و دولت عراق، از مردم مظلوم بحرین، از مجاهدان صادق مقاومت در لبنان و فلسطین؛ [اینها] همواره مورد حمایت ما خواهند بود.»[۱۳۲]
|
دستور نخستین عملیات مستقیم نظامی ایران علیه اسرائیل
ایران در ۱۴ آوریل ۲۰۲۴ با شلیک ده‌ها فروند موشک و پهباد از خاک خود اهداف نظامی را در سرمین‌های اشغالی هدف قرار داد.[۱۳۳] این عملیات که نخستین رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل به شمار می‌رود؛[۱۳۴] در واکنش به حمله رژیم صیهونیستی به کنسول‌گری ایران در دمشق انجام شد. قبل از عملیات، آیت‌الله خامنه‌ای، از تنبیه اسرائیل[۱۳۵] و پاسخ پشیمان‌کننده به آن[۱۳۶] سخن گفته بود.
دعوت از جوانان غربی برای شناخت بدون واسطه اسلام
در سال ۱۳۹۳ش و بعد از وقوع یک واقعه تروریستی در فرانسه توسط گروه‌هایی از مسلمانان، آیت‌الله خامنه‌ای، پیامی خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی صادر کرد. ایشان در این پیام از آنان خواست برای شناخت اسلام به متن اصلی آن یعنی قرآن و زندگی پیامبر اسلام(ص) مراجعه کنند.[۱۳۷] این پیام با هشتگی به نام نامه‌ای برای تو به صورت گسترده و به زبان‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.[۱۳۸] پس از شورش جلیقه‌زردها در پاریس نیز آیت‌الله خامنه‌ای در ۸ آذر ۱۳۹۴ش، نامه دیگری خطاب به جوانان غربی نگاشت.[۱۳۹]
ابراز همبستگی با دانشجویان حامی مردم فلسطین در آمریکا
آیت‌الله خامنه‌ای در ۵ خرداد ۱۴۰۳ش، در نامه‌ای به دانشجویان حامی مردم فلسطین در دانشگاه‌های آمریکا با آنان ابراز همدلی و همبستگی کرد. او در این نامه، این دانشجویان را بخشی از جبهه مقاومت و امریکا را بزرگترین حامی اسرائیل دانست و بر حق فلسطینیان در دفاع از خود تأکید کرد. همچنین ایستادگی در راه را حق را از درس‌هایی برشمرد که قرآن به انسان‌ها آموخته است و آنان را بر آشنایی با قرآن توصیه نمود.[۱۴۰]
سازمان‌های ایجادشده با حمایت آیت‌الله خامنه‌ای
- مجمع جهانی اهل‌بیت (تأسیس: ۱۳۶۸ش): سازمانی غیردولتی که با هدف معرفی اسلام، نشر معارف قرآن و اهل‌بیت(ع)، تقویت وحدت اسلامی و حمایت از پیروان اهل‌بیت در جهان تشکیل شده است.[۱۴۱]
- مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی (تأسیس: ۱۳۶۸ش): سازمانی غیردولتی، متشکل از گروهی از عالمان دینی جهان اسلام که با هدف تقریب مذاهب اسلامی شکل گرفته است.
- مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (تأسیس: ۱۳۶۸ش): نهادی پژوهشی در قم است که با هدف تسهیل دسترسی به منابع و متون علوم اسلامی، با استفاده از فن‌آوری اطلاعات راه‌اندازی شده است.[۱۴۲]
- مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع) (تأسیس: ۱۳۶۹ش): مؤسسه‌ای پژوهشی و آموزشی در زمینه فقه، اصول فقه و کلام در قم است.
- جامعة المصطفی العالمیه (تأسیس: ۱۳۸۶ش): نهادی حوزوی است که با هدف گسترش علوم اسلامی و تربیت طلاب غیرایرانی تشکیل شده است.[۱۴۳]
- مرکز خدمات حوزه‌های علمیه (تأسیس: ۱۳۷۰ش): نهادی است برای حمایت و تأمین رفاه طلاب و روحانیان غیرشاغل در زمینه معیشت، مسکن و...[۱۴۴]
- ستاد اقامه نماز[۱۴۵]
پیام به اجلاس هزاره رهبران روحانی ادیان
آیت‌الله خامنه‌ای در شهریور ۱۳۷۹ مصادف با آگوست سال ۲۰۰۰ میلادی پیامی به اجلاس هزاره رهبران روحانی برای صلح جهانی در سازمان ملل ارسال کرد. او در این پیام یادآور شد که بسیاری از ارباب سلطه و سیاستمداران قدرت‌طلب، به حوزه دین دست‌اندازی و از آن بهره‌کشی می‌کنند و بزرگترین چالش جمهوری اسلامی خنثیٰکردن مشکلاتی است که از سوی قدرت‌طلبان بزرگ دنیا بر آن تحمیل می‌شود.[۱۴۶] این پیام توسط آیت‌الله جوادی آملی به عنوان نماینده ایران در این اجلاس قرائت شد.[۱۴۷]
تک‌نگاری
- روایتی از زندگی و زمانه حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای از سال ۱۳۱۸ تاکنون (۱۳۹۴ش): نویسنده جعفر شیرعلی نیا، سایان، تهران، ۱۳۹۴ش.
- شرح اسم: زندگی نامه آیت‌الله سید علی حسینی خامنه‌ای (۱۳۱۸-۱۳۵۷ش) اثر هدایت‌الله بهبودی
- خلیفة الامام الراحل اثر سید محمود غریفی به زبان عربی
- پرتوی از خورشید: داستان‌هایی از زندگی مقام معظم رهبری (مدّظلّه‌العالی)
پانویس
- ↑ تاریخ تولد دقیق رهبر انقلاب به روایت خودشان خبر آنلاین
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۴ش، ج۷، ص۱۲۸.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۴ش، ج۷، ص۱۲۸.
- ↑ زنگنه، مشاهیر مدفون در حرم رضوی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۷۷.
- ↑ «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «آستان امامزاده محمد(ع) - تفرش»، ایسنا.
- ↑ سایت «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ زنگنه، مشاهیر مدفون در حرم رضوی، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۴۵۸.
- ↑ «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ سخنرانی، ۱۹ مهر ۱۳۶۸.
- ↑ بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت عید غدیر، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ خامنه‌ای، همرزمان حسین، ۱۳۹۷ش، ص۶.
- ↑ سیاهپوش، سیاست، ۱۳۹۸ش، ص۴۸۳.
- ↑ بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار بانوان نخبه در آستانه سالروز میلاد حضرت زهرا(ع)»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، دار احیاء التراث العربی، ج۳۹، ص۲۰۷ و ۲۱۵؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، دارالعلم، ج۲، ص۳۹۷.
- ↑ «احکام اعتکاف، حضور در مسجد واحد»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
- ↑ نگاه کنید به: دغدغه‌های فرهنگی انتشارات صهبا.
- ↑ نگاه کنید به: سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای ۲۲ تیر ۱۳۷۱، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار جمعی از کارگزاران فرهنگی»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار مردم سقز»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «آیت‌الله خامنه‌ای: توهین به عایشه و هر یک از نمادهای اهل سنت حرام است»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ «ثبت پیام رهبر انقلاب به‌عنوان سند در سازمان ملل»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «آشنایی با کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای»، سایت همشهری آنلاین.
- ↑ خطبه‌های ۱۵ بهمن ۱۳۸۹، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ نگاه کنید به تقوی، «ریشه‌های بهار عربی و دومینوی فروپاشی رژیم‌های عرب»، ص۴.
- ↑ «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ « بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار جمعی از کارگران»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار مداحان اهل‌بیت(ع)، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ خامنه‌ای، جهاد تبیین، ۱۴۰۰ش، ص۲۳.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار پرستاران و خانواده شهدای سلامت، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ یوسفی، نظام اقتصادی مقاومتی، ۱۳۹۵ش، ص۳۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به اقتصاد-مقاومتی-چیست، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ خامنه‌ای، غناء، ۱۳۹۸ش، ص۲۵۵.
- ↑ خامنه‌ای، غناء، ۱۳۹۸ش، ص۲۶۲و ۲۵۵.
- ↑ خامنه‌ای، غناء، ۱۳۹۸ش، ص۴۴۴.
- ↑ «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اساتید دانشگاه‌ها ۲۲ مرداد ۱۳۹۱ش»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در ششمین کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فسطین»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ صلح‌میرزائی، فلسطین از منظر حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای، ۱۳۹۷ش، ص۵۹۹.
- ↑ صلح‌میرزائی، فلسطین از منظر حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای، ۱۳۹۷ش، ص۴۸۷-۴۹۰.
- ↑ صلح‌میرزائی، فلسطین از منظر حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای، ۱۳۹۷ش، ص۴۹۹-۵۰۰.
- ↑ «کرانه باختری باید مثل غزه مسلح شود»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «چرا اردنِ «هاشمی» مخالف تسلیح کرانه باختری است؟»، خبرگزاری مهر.
- ↑ بررسی علت نامگذاری سال‌ها در گفت‌وگو با مشاور عالی رهبر انقلاب، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «مروری بر نامگذاری سال‌ها توسط رهبر انقلاب از ۱۳۷۸ تا امروز»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ بیانیه «گام دوم انقلاب» آیت‌الله خامنه‌ای خطاب به ملت ایران، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای به چاپ رسید.
- ↑ کتاب فلسفه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای رونمایی شد.
- ↑ «کنگره بین المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای برگزار شد»، روزنامه کیهان، ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۳ش، ص۳.
- ↑ بهبودی، شرح اسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۹.
- ↑ آرشیو مرکز اسناد، شماره ۱۲۲۶.
- ↑ آرشیو مرکز اسناد، شماره ۱۲۲۶.
- ↑ بهبودی، شرح اسم، ۱۳۹۱ش، ص۷۸.
- ↑ «جلسه درس خارج فقه»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ بهبودی، شرح اسم، ۱۳۹۱ش، ص۶۷.
- ↑ خامنه‌ای، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، ۱۳۹۲ش، بخش اشاره، ص۱۱-۱۵.
- ↑ خامنه‌ای، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، ۱۳۹۲ش، بخش مقدمه، ص۳۷.
- ↑ خامنه‌ای، غناء، ۱۳۹۸ش، مقدمه.
- ↑ دفتر فرهنگی فخر الائمه، شعاعی از نیر اعظم، انتشارات سروش، ص بیست و یک
- ↑ معرفی کتاب آفتاب در مصاف، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «سروده‌ی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که یک بیت از آن را در آستانه عملیات وعده صادق در جلسه‌ای خواندند»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ سخنرانی ۲۳ آذر ۱۳۷۳.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره ۱۲۳۴؛ آرشیو مرکز اسناد، شماره ۶۱۴و۱۲۳۱-۱۲۳۲.
- ↑ آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره ۳۰۴و۳۸۹و۵۷۵.
- ↑ آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره ۵۷۲و۵۷۶.
- ↑ آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره ۶۱۴.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۱۳۷۶-۱۳۸۲ش، ج۱، ص۴۶۸.
- ↑ بازرگان، یادداشت‌های روزانه، ۱۳۷۶ش، ۴۲۲-۴۲۳.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۱۵۶۶.
- ↑ «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «روایتی از دیدار دانشجویان با آیت‌الله خامنه‌ای در ایرانشهر/ تحلیل دقیق آیت‌الله خامنه‌ای از اوضاع بین‌المللی در دوران تبعید»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ بهبودی، شرح اسم، ۱۳۹۱ش، ص۶۰۲.
- ↑ «اسناد می‌گویند چرا آیت‌الله خامنه‌ای به ایرانشهر تبعید شد؟»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ ««آقای ایرانشهر»؛ سفرنامه‌ی یک تبعید»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «روایت مستند از ۲۵۸ روز تبعید آیت الله خامنه ای در دوران شاه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ پا به پای، ج۲، ص۱۹۲.
- ↑ سائلی، ص۴۹-۶۲.
- ↑ قاسم‌پور، دهه سرنوشت‌ساز، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۹۲-۹۴.
- ↑ هاشمی، انقلاب و...، ص۱۶۹.
- ↑ سائلی، ص۱۱۷-۱۱۸.
- ↑ خلاصه، جلسه ۱۳۵۸/ ۹/۳.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ص۴۴۹.
- ↑ https://lib.eshia.ir/12293/04/1321 دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۱۳۲۱.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ص۱۲۵.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ص۲۱۵-۲۱۸.
- ↑ جاسبی، ج۴،ص ۱۴۹.
- ↑ جاسبی، ج۴، ص۱۴۶.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ص۲۶۳.
- ↑ خاطرات سید مرتضی، ص۱۶۸.
- ↑ جاسبی، ج۴، ص۳۰۰.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، شماره ۱۵۴۱، ص۱۵، شماره ۱۵۴۳، ص۲.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۲، ص۱۱۶.
- ↑ فرهنگ و...، ص۳۱۱.
- ↑ رضوی، ص۳۸۴.
- ↑ هاشمی، انقلاب در...، ص۱۷۶.
- ↑ قبادی، «گزارشی از ماجرای ترور ۶ تیر ۱۳۶۰».
- ↑ «بازخوانی 24 ترور پس از پیروزی انقلاب اسلامی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «ترور نافرجام آیت الله خامنه‌ای»، تبیان.
- ↑ جمهوری، شماره۶۷۸، ص۱۱.
- ↑ فارسی، ص۵۴۳-۵۴۴.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ج۲۰،ص ۴۶۳ -۴۶۵.
- ↑ گفت وگو با...، ص۵۲.
- ↑ گفت وگو با، ص۶۸-۶۹.
- ↑ جمهوری، شمـ ۲۸۸۶، ص۱۲، شمـ ۲۸۸۹، ص۲-۱۲.
- ↑ https://lib.eshia.ir/12293/04/1321 دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۱۳۲۱.
- ↑ جمهوری، شماره ۲۴۱۳، ص۱۰.
- ↑ جمهوری، شمـ ۱۹۲۱، ص۱۲.
- ↑ https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1179
- ↑ دیباچه دانشنامه، سایت دانشنامه جهان اسلام، تاریخ بازدید ۹۵/۹/۸.
- ↑ «انتشار سی‌ودومین جلد دانشنامۀ جهان اسلام»، سایت دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ چگونگی...، ۱۸؛ هاشمی، بازسازی...، ۱۴۹-۱۵۱.
- ↑ مرجعیت...، ص۷۰؛ جرعه نوش، ص۲۶۵.
- ↑ حدیث، ۱/جم.
- ↑ جمهوری، ش۲۹۲۴، ص۳.
- ↑ کیهان، شماره۱۳۶۳۱.
- ↑ جمهوری، شماره ۲۹۲۹.
- ↑ جمهوری، شمـ۲۹۷۲.
- ↑ جمهوری، شماره ۲۹۷۹.
- ↑ پیام حج، ابتکار امام بود، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ مهمترین وظایف امت اسلام درباره مسائل جهان اسلام، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «پیام آیت‌الله خامنه‌ای به کنگره عظیم حج»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ پیام آیت‌الله خامنه‌ای به حجاج بیت‌الله الحرام در سال ۱۳۹۸، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: «بیانات در دیدار اعضای مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام و اتحادیه‌ی رادیو و تلویزیون‌های اسلامی»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ احمدی‌مقدم و دیگران، «تبیین نقش امام خامنه‌ای در هدایت و رهبری جبهه مقاومت»، ص۳۸.
- ↑ خطبه‌های نماز عید فطر آیت‌الله خامنه‌ای ۱۳۹۴ش، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «ده‌ها فروند پهپاد و موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک شد»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «رویارویی مستقیم نظامی با اسرائیل چه تاثیری بر زندگی شهروندان عادی ایران می‌گذارد؟»، یورونیوز؛ Motamedi, "‘True Promise’: Why and how did Iran launch a historic attack on Israel?», Al Jazeera Media Network.
- ↑ «خطبه‌های نماز عید فطر»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «پیام در پی شهادت سرلشکر پاسدار محمدرضا زاهدی و همرزمانش»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ نامه‌ای برای تو، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ بازتاب پیام آیت‌الله خامنه‌ای در رسانه‌ها، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای؛ در CNN; در BBC.
- ↑ نامه رهبر انقلاب به عموم جوانان غربی، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «نامه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به دانشجویان حامی مردم فلسطین در دانشگاه‌های ایالات متحده آمریکا»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ «آشنایی با مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)»، پرتال اهل‌بیت.
- ↑ «معرفی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)»، معرفی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
- ↑ «اساسنامه نهاد علمی و آموزشی جامعة المصطفی العالمیة»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- ↑ «معرفی مرکز خدمات حوزه‌های علمیه»، سایت مرکز خدمات حوزه‌های علمیه.
- ↑ الغریفی، خلیفة الامام الراحل، ص۱۷۵-۲۰۴.
- ↑ پیام آیت‌الله خامنه‌ای به اجلاس هزاره رهبران روحانی ادیان.
- ↑ گزارش هزاره ادیان.
یادداشت
منابع
- «تداوم آفتاب: ویژه‌نامه آغاز بیستمین سال رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای»، در روزنامه جام جم، مرداد ۱۳۸۷.
- تقوی، سید محمدعلی، «ریشه‌های بهار عربی و دومینوی فروپاشی رژیم‌های عرب (تعیین‌کنندگی عوامل کوتاه‌مدت و نقش مدیریت سیاسی)»، دوره ۳، شماره ۱۱، آذر ۱۳۹۶ش.
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- آرشیو مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری، پرونده‌های دوره ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای.
- آرشیو موسسه پژوهشی- فرهنگی انقلاب اسلامی.
- آشنایی با مجلس شورای اسلامی، به کوشش روابط عمومی مجلس شوری اسلامی، تهران، ۱۳۶۰ش.
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، تهران، ۱۳۸۸ش.
- امام خمینی در آیینه اسناد به روایت ساواک، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶ش.
- امام خمینی، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
- بازرگان، مهدی، یادداشت‌های روزانه، تهران، ۱۳۷۶ش.
- بهبودی، هدایت الله، شرح اسم زندگی نامه آیت‌الله سید علی خامنه‌ای (۱۳۱۸ - ۱۳۵۷)، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۹۱ش.
- تاریخ علمای خراسان، به کوشش میرزا عبدالرحمان، مشهد، ۱۳۴۱ش.
- جلالی، غلامرضا، مشهد در بامداد نهضت اسلامی، تهران، ۱۳۷۸ش.
- خامنه‌ای، سید علی حسینی، غناء، تهران، فقه روز، ۱۳۹۸ش.
- «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۱ فروردین ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۲ش.
- زنگنه قاسم‌آبادی، ابراهیم، مشاهیر مدفون در حرم رضوی: عالمان دینی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، ۱۳۸۲ش.
- شریف‌رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، ۱۳۵۴ش.
- صلح‌میرزائی، سعید، فلسطین از منظر حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای (مد ظله العالی) رهبر معظم انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، ۱۳۹۷ش.
- قاسم‌پور، داود، دهه سرنوشت‌ساز، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- کسروی، احمد، قیام شیخ محمد خیابانی، تهران، ۱۳۷۶ش.
- «کنگره بین المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای برگزار شد»، روزنامه کیهان، ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- گلشن ابرار، به کوشش جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، نشر معروف، ۱۳۷۹ش.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، دوران مبارزه، به کوشش محسن هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۷۶ش.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ۱۳۷۶-۱۳۸۲ش.
- خامنه‌ای، سیدعلی حسینی، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، تهران، مؤسسه فرهنگی ایمان جهادی(صهبا)، چاپ دوم، ۱۳۹۲ش.
- نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای khamenei.ir، تاریخ درج مطلب: ۱فروردین ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۳خرداد ۱۴۰۰ش.
- https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1179 دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای.
- «نامه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به دانشجویان حامی مردم فلسطین در دانشگاه‌های ایالات متحده آمریکا»، وبگاه دفترحفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱۰ خرداد ۱۴۰۳ش.
- «مروری بر نامگذاری سال‌ها توسط رهبر انقلاب از ۱۳۷۸ تا امروز»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- «سروده‌ی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که یک بیت از آن را در آستانه عملیات وعده صادق در جلسه‌ای خواندند»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار مردم سقز»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۸ش، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۴۰۳ش.
- «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار جمعی از کارگزاران فرهنگی»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مرداد ۱۳۷۱ش، تاریخ بازدید: ۲۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- «آستان امامزاده محمد(ع) - تفرش»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آذر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۸ شهریور ۱۴۰۳ش.
پیوند به بیرون
- دائره المعارف بزرگ اسلامی
- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری
- دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
- رهبران جمهوری اسلامی ایران
- مراجع تقلید قرن ۱۵ (قمری)
- روحانیان فعال در انقلاب اسلامی ایران
- مراجع تقلید ساکن تهران
- امامان جمعه تهران
- شاگردان امام خمینی
- مدافعان تقریب مذاهب اسلامی
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران (دوره اول)
- سخنرانان حسینیه ارشاد
- روحانیان شیعه اهل مشهد
- شاگردان سید محمدهادی میلانی
- روحانیان تبعیدشده حکومت پهلوی
- اعضای حزب جمهوری اسلامی ایران
- رئیسان مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران
- سادات حسینی
- روحانیان سیاستمدار شیعه
- مدرسان حوزه علمیه تهران قرن ۱۴ (شمسی)
- نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران
- رئیسجمهورهای جمهوری اسلامی ایران
- دانشآموختگان حوزه علمیه مشهد (از دوران مشروطه به بعد)
- نمایندگان امام خمینی در نهادهای جمهوری اسلامی ایران
- زندانیان حکومت پهلوی