محمدحسن مامقانی

شیخ محمدحسن مامقانی
اطلاعات فردی
تاریخ تولد	۲۲ شعبان سال ۱۲۳۸ق
تاریخ وفات	۱۸ محرم سال ۱۳۲۳ق
محل دفن	نجف
شهر وفات	نجف
خویشاوندان; سرشناس	عبدالله مامقانی، ابوالقاسم مامقانی(فرزندان) سید علی داماد (دامادش)
اطلاعات علمی
استادان	شیخ مرتضی انصاری • سید حسین کوه‌کمری • مهدی کاشف الغطاء
شاگردان	سید ابوالحسن اصفهانی • حسنعلی نخودکی اصفهانی • سید محسن امین، محمدحسین کاشف الغطا • عبدالله مامقانی
محل تحصیل	نجف • تبریز
اجازه روایت از	سید علی طباطبایی
اجازه اجتهاد از	سید علی طباطبایی

محمدحسن مامقانی یا ممقانی (۱۲۳۸ق - ۱۳۲۳ق) از فقهای شیعه که پس از وفات میرزای شیرازی به مرجعیت رسید و در ترکیه، قفقاز و ایران به‌ویژه در نواحی آذربایجان و تهران مقلّدانی داشت.

زندگی‌نامه

محمدحسن مامقانی در ۲۲ شعبان سال ۱۲۳۸ق در مامقان (در نزدیکی تبریز) متولد شد. پدر او عبدالله مامقانی بود که به مرجعیت رسید و بسیاری از مردم آذربایجان از او تقلید می‌کردند. پس از تولد محمدحسن، خانواده وی به کربلا مهاجرت کرد و در آنجا ساکن شد.

فرزندان

عبدالله مامقانی(درگذشته ۱۳۵۱ق) صاحب کتاب تنقیح المقال
ابوالقاسم مامقانی (درگذشته ۱۳۵۱ق) نویسنده «مقباس الکرامه فی شرح تبصرة العلامه» و «غایة المامول فی علم الاصول»

وفات

محمدحسن مامقانی در ۱۸ محرم سال ۱۳۲۳ق از دنیا رفت و در نجف به‌خاک سپرده شد.^[۱] نقل شده که در سال ۱۳۸۸ق در هنگام گسترش مقبره، دیواره لحد فرو ریخت و پیکر وی را پس از شصت‌وپنج سال سالم یافتند.^[۲]

تحصیلات

تا سال ۱۲۵۵ق در کربلا به یادگیری مقدمات علوم اسلامی پرداخت و در ۱۷ سالگی برای ادامه تحصیل به نجف مهاجرت کرد. در سال ۱۲۵۸ق به درخواست مردم و توصیه صاحب جواهر به مامقان بازگشت تا به ترویج دین بپردازد. پس از مدتی به تبریز رفت و تحصیلات خود را نزد اساتید آن شهر ادامه داد و در ضمن به تدریس مشغول شد. در سال ۱۲۷۰ق دوباره به نجف بازگشت و در حوزه علمیه نجف به تحصیل و تدریس پرداخت و به درجه اجتهاد رسید.^[۳] او از سید علی طباطبایی نویسنده ریاض المسائل، اجازه روایت و اجازه اجتهاد دریافت کرد.

اساتید و شاگردان

برخی از اساتید او عبارتند از:

ملاّ علی خلیلی نجفی
شیخ مرتضی انصاری
سید حسین کوه‌کمری
شیخ عبدالرحیم بروجردی
شیخ راضی فقیه عراقی
مهدی کاشف الغطاء

شاگردان

از شاگردان مامقانی می‌توان این افراد را نام برد:

مرجعیت

بعد از وفات سید محمدحسن شیرازی در سال ۱۳۱۲ هجری قمری، مامقانی به مرجعیت رسید و در ترکیه، قفقاز و ایران به‌ویژه در نواحی آذربایجان و تهران مقلّدانی داشت.^[۶]

سفرها

مامقانی علاوه بر سفرهای تحصیلی، سفرهای دیگری نیز برای تبلیغ و زیارت داشته است. وی در سال ۱۲۶۶ق به قفقاز رفت و بیش از یک سال در شهرهای قلعه شیشه، نخجوان، گنجه و... اقامت کرد و به تبلیغ دین پرداخت.^{[نیازمند منبع]}

در سال ۱۳۲۲ق نیز به قصد زیارت، همراه فرزندش عبدالله مامقانی عازم مشهد شد. آنان از راه کربلا، کرمانشاه و تهران به مشهد رفتند و در هر شهری که وارد می‌شدند، مورد استقبال مردم قرار می‌گرفتند. او در طی سفر ضمن بیان تعالیم دینی به سؤالات و استفتائات مردم نیز پاسخ می‌داد.

ملاقات مظفرالدین شاه قاجار با او

در همین سفر وقتی برای زیارت عبدالعظیم حسنی وارد ری شد و در آنجا اقامت کرد. مظفرالدین شاه قاجار چند نفر از وزرا و شاهزادگان را به دیدار او فرستاد و از وی دعوت کرد برای دیدار با شاه به تهران برود ولی او نپذیرفت و ناگزیر خود مظفرالدین شاه به ملاقات وی آمد.^[۷]

آثار

«اصالة البرائة»
«بُشری الوصول الی اَسرار علم الاصول» در هشت جلد
«ذرایع الاعلام فی شرح شرایع الاسلام» در شش جلد
«غایة الآمال»
«المواعظ».^[۸]

پانویس

↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۰.
↑ پورتال اهل بیت
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۰
↑ رحمان‌ستایش، مقاله معرفی کتاب «الفوائد الرجالیه».
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.
↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۳ و ۲۴۴؛ انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، ص۲۳۹؛ طباطبایی‌مجد، دانشمندان آذربایجان، ص۱۱.
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.

منابع

امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
حرزالدین، محمدحسین، معارف الرجال، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ق.
انصاری، مرتضی بن محمدامین، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، فارس الحجاز، ۱۳۸۴ش.
طباطبایی‌مجد، غلامرضا؛ تربیت، محمدعلی، دانشمندان آذربایجان، ۱۳۷۸ش.

[1] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۰.

[2] پورتال اهل بیت

[3] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۰

[4] رحمان‌ستایش، مقاله معرفی کتاب «الفوائد الرجالیه».

[5] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.

[6] حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۱۳ و ۲۴۴؛ انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، ص۲۳۹؛ طباطبایی‌مجد، دانشمندان آذربایجان، ص۱۱.

[7] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.

[8] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۵۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

ن ب و فقیهان شیعه (قرن ۱۴ قمری) بر اساس سال درگذشت
ساکن ایران	احمد خوئینی(۱۳۰۷ق) • سید محمدباقر خوانساری(۱۳۱۳ق) • سید علی‌اصغر جاپلقی(۱۳۱۳ق) • محمدباقر فشارکی(۱۳۱۴ق) • سید محمد فشارکی(١٣١۶ق) • محمد اشرفی مازندرانی (حجت اشرفی)(۱۳۱۵ق) • ابوالفضل تهرانی(۱۳۱۷ق) • سید محمدهاشم خوانساری(۱۳۱۸ق) • علی شریعتمدار استرآبادی(۱۳۱۸ق) • محمدحسن آشتیانی(۱۳۱۹ق) • سید محمدمهدی خوانساری(۱۳۲۴ق) • حبیب‌الله خویی(۱۳۲۴ق) • حسنعلی تهرانی(۱۳۲۵ق) • شیخ فضل‌الله نوری(۱۳۲۷ق) • حبیب خراسانی(۱۳۲۷ق) • ملا قربانعلی زنجانی(۱۳۲۸ق) • محمدشفیع بوشهری(۱۳۲۹ق) • محمدتقی آقانجفی اصفهانی(۱۳۳۲ق) • حبیب‌الله شریف کاشانی(۱۳۴۰ق) • محمد ارباب قمی(۱۳۴۱ق) • سید محمدباقر درچه‌ای(۱۳۴۲ق) • جواد ملکی تبریزی(۱۳۴۳ق) • نورالله نجفی اصفهانی(۱۳۴۶ق) • صادق آقا تبریزی(۱۳۵۱ق) • محمدباقر آیتی(۱۳۵۲ق) • سید ابوالقاسم دهکردی(۱۳۵۳ق) • عبدالکریم حائری یزدی(۱۳۵۵ق) • سید ابوالحسن انگجی تبریزی(۱۳۵۷ق) • سید حسن مدرس(۱۳۵۷ق) • ابوعبدالله زنجانی(۱۳۶۰ق) • محمدرضا مسجدشاهی(۱۳٦٢ق) • آقا نجفی قوچانی(۱۳۶۳ق) • یحیی خویی(۱۳۶۴ق) • مهدی اصفهانی(۱۳۶۵ق) • میرزا محمد فیض قمی (۱۳۷۰ق) • سید محمدتقی خوانساری(۱۳۷۱ق) • عبدالکریم خوئینی زنجانی(۱۳۷۱ق) • سید محمد حجت کوه‌کمری(۱۳۷۲ق) • مهدی آشتیانی(۱۳۷۲ق) • سید صدرالدین صدر(۱۳۷۳ق) • محمدجواد انصاری همدانی(۱۳۷۹ق) • سید حسین طباطبایی بروجردی(۱۳۸۰ق) • فاضل تونی(۱۳۸۰ق) • سید ابوالقاسم کاشانی(١٣٨١ق) • هاشم قزوینی (۱۳۸۱ق) • سید محمد بهبهانی(۱۳۸۳ق) • میرزا حسین فقیه سبزواری(۱۳۸۶ق) • مجتبی قزوینی(۱۳۸۶ق) • سید محمد محقق داماد(۱۳۸۸ق) • محمدتقی آملی(۱۳۹۱ق) • محمدصالح حائری مازندرانی(۱۳۹۱ق) • محمد کوهستانی مازندرانی (۱۳۹۲ق) • سید احمد شبیری زنجانی(۱۳۹۳ق) • ابوالحسن شعرانی(۱۳۹۳ق) • سید ابوالحسن رفیعی قزوینی(۱۳۹۵ق) • سید محمدهادی میلانی(۱۳۹۵ق) • میرزا احمد آشتیانی(۱۳۹۵ق) • رحیم ارباب(۱۳۹۶ق) • علی معصومی همدانی(۱۳۹۸ق) • عبدالرحیم ربانی شیرازی(۱۴۰۱ق) • سید محمدحسین طباطبائی(۱۴۰۲ق) • سید عبدالحسین دستغیب(۱۴۰۲ق) • سید اسدالله مدنی(۱۴۰۲ق) • محمد صدوقی(۱۴۰۲ق) • عطاءالله اشرفی اصفهانی(۱۴۰۲ق) • سیده نصرت امین(۱۴۰۳ق) • سید محمدکاظم شریعتمداری(۱۴۰۶ق) • محمدباقر اصطهباناتی (۱۳۲۶ق) • سید یونس موسوی اردبیلی (۱۳۷۷ق)
ساکن عراق	زین‌العابدین مازندرانی(۱۳۰۹ق) • حسین‌قلی همدانی(۱۳۱۱ق) • سیدمحمدحسن شیرازی (میرزای شیرازی)(۱۳۱۲ق) • سیدمحمدحسین شهرستانی (شهرستانی ثانی)(۱۳۱۵ق) • محمدحسن مامقانی(۱۳۲۰ق) • محمدهادی تهرانی(۱۳۲۱ق) • محمدطه نجف(۱۳۲۳ق) • حسین خلیلی تهرانی(۱۳۲۶ق) • محمدکاظم خراسانی (آخوند خراسانی)(۱۳۲۹ق) • عبدالله مازندرانی(۱۳۳۰ق) • سید محمدسعید حبوبی (حَبّوبی کبیر)(۱۳۳۳ق) • سید اسماعیل صدر(۱۳۳۸ق) • سید علی داماد(۱۳۳۶ق) • سید محمدکاظم طباطبایی(۱۳۳۷ق) • محمدتقی شیرازی (میرزای دوم)(۱۳۳۸ق) • فتح‌الله غروی اصفهانی (شیخ الشریعة)(۱۳۳۹ق) • مهدی خالصی(۱۳۴۳ق) • ابوتراب خوانساری(۱۳۴۶ق) • شعبان گیلانی(۱۳۴۸ق) • سید حسن صدر(۱۳۵۴ق) • محمدحسین نائینی(۱۳۵۵ق) • ابوالحسن مشکینی(۱۳۵۸ق) • محمدحسین غروی اصفهانی(۱۳۶۱ق) • آقا ضیاء عراقی(۱۳۶۱ق) • سید ابوالحسن اصفهانی(۱۳۶۵ق) • محمد حرزالدین(۱۳۶۵ق) • سید علی قاضی طباطبایی(۱۳۶۶ق) • محمدحسین کاشف‌الغطاء(۱۳۷۳ق) • سید حسین آل‌علی شاهرودی(۱۳۷۳ق) • محمدحسن مظفر(۱۳۷۵ق) • سید عبدالحسین شرف‌الدین(۱۳۷۷ق) • سید جمال‌الدین گلپایگانی(۱۳۷۷ق) • محمدعلی غروی اردوبادی(۱۳۸۰ق) •سیدمحمدحسن حائری(۱۳۸۰ق) • سید عبدالهادی شیرازی(۱۳۸۲ق) • محمدرضا مظفر(۱۳۸۳ق) • محمد خالصی‌زاده(۱۳۸۳ق) • آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق) • عبدالحسین امینی(۱۳۹۰ق) • سید محسن حکیم (۱۳۹۰ق) • سید محمود حسینی شاهرودی(۱۳۹۴ق) • حسین حلی(۱۳۹۴ق) • سید حسن موسوی بجنوردی(۱۳۹۶ق) • سید مصطفی خمینی(۱۳۹۷ق) • سید محمدباقر صدر(۱۴۰۰ق)
ساکن هند	سیدعلی‌محمد نقوی (تاج‌العلماء)(۱۳۱۲ق)
ساکن عربستان	علی بن حسنعلی خنیزی(۱۳۶۲ق) • علی بن حسن خنیزی(۱۳۶۳ق)
ساکن سوریه	سید محسن امین(۱۳۷۱ق)
ساکن افغانستان	سید محمدسرور واعظ بهسودی(۱۳۹۸ق)
مراجع تقلید شیعه / رجالیان شیعه / متکلمان شیعه / مفسران شیعه / فقیهان شیعه