میر محمدصالح خاتون‌آبادی (۱۰۵۸ق ۱۱۲۶ق) فقیه، محدّث امامی قرن یازدهم و دوازدهم، شاگرد و داماد محمد باقر مجلسی است. پس از درگذشت مجلسی امام جمعه و شیخ الاسلام اصفهان شد.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۰۵۸ق |
| تاریخ وفات | ۱۱۲۶ق |
| محل دفن | نجف |
| شهر وفات | اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمدبن حسن شِروانی، آقا حسین خوانساری، محمدباقر مجلسی |
| شاگردان | محمدحسین خاتون‌آبادی، سید نورالدین جزایری |
| محل تحصیل | اصفهان |
| اجازه روایت از | محمدباقر مجلسی |
| سایر | امام جمعه، سرپرست حوزه علمیه اصفهان، شیخ الاسلام |
زندگانی
میر محمدصالح فرزند عبدالواسع در ۱۰۵۸ق در خانواده‌ای از سادات حسینی[۱] در اصفهان به دنیا آمد. او داماد محمدباقر مجلسی و بسیار مورد احترام و اعتماد او بود.[۲] چنانچه هنگام وفات مجلسی، هشت مجلد از بحارالانوار به صورت مُسَوَّده و پیش نویس و بدون توضیح باقی مانده بود، و مجلسی، اتمام آن را به میر محمدصالح وصیت کرد. همچنین مجلسی از وی خواسته بود شرح ناتمام او بر کافی، با نام مرآة العقول را به پایان رساند. [۳]
پس از درگذشت مجلسی، با وجود عالمان بزرگی مانند فاضل هندی(درگذشت ۱۱۳۷ق) و آقا جمال الدین خوانساری (درگذشت۱۱۲۲ق)، امام جمعه و سرپرست حوزه علمی اصفهان شد[۴] و پس از وفات جعفر بن عبداللّه کمَرِه‌ای (شیخ الاسلام اصفهان) در ۱۱۱۵ق، شیخ الاسلام شهر شد. گرچه برای مدتی از این سمت عزل شد.[۵]
سال وفاتِ میر محمدصالح خاتون‌آبادی، در برخی منابع[۶]۱۱۱۶ق ذکر شده، اما در تتمیم وقایع السنین و الاعوام، در ذکر رویدادهای سال‌های ۱۱۲۴ق تا ۱۱۲۶ق از او نام برده شده[۷] و بنابراین به نظر می‌رسد که تاریخ وفات او ۱۱۲۶ق است و سال فوت میر اسماعیل خاتون آبادی، از عموزادگان او، ۱۱۱۶ق بوده است. میرمحمدصالح در اصفهان درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد.[۸]
محمد حسین(درگذشت۱۱۵۱ق) مولف مناقب الفضلاء فرزند اوست.: [۹]
تحصیل و تدریس
وی ابتدا به حکمت و علوم عقلی گرایش داشت، اما بعدها با تأثیرپذیری از محمدباقر مجلسی، بیشتر به تحصیل و تحقیق در فقه و حدیث روی آورد[۱۰] و در کلام و تفسیر قرآن نیز تبحر یافت.[۱۱]
اساتید
- محمد بن حسن شِروانی؛ معروف به ملامیرزا (متوفی ۱۰۹۸ق). او استاد خاتون آبادی در فقه و حدیث بود.
- آقا حسین خوانساری(درگذشت ۱۰۹۸ق)؛ خاتون‌آبای بیست سال نزد وی شرح اشارات، شفا و شرح لمعه را فرا گرفت.
- محمدباقر مجلسی(درگذشت ۱۱۱۰ق)؛ او سی سال نیز نزد این استاد شاگردی کرد و اجازه نقل حدیث گرفت.[۱۲]
شاگردان
- فرزندش میرمحمدحسین خاتون آبادی
- خواهرزاده‌اش ابوالحسن بن محمدطاهر فتونی (متوفی ۱۱۳۸ق یا ۱۱۳۹ق)
- احمدبن اسماعیل جزائری (متوفی ۱۱۵۱ق)
- نورالدین بن نعمت الله جزائری (متوفی ۱۱۵۸ق)
- احمد علوی خاتون آبادی (متوفی ۱۱۶۱ق)[۱۳]
تالیفات
پانویس
- ↑ ثقة الاسلام تبريزى، مرآة الكتب، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۴۲.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۲ق، ج۲، ص۳۶۴ ؛ نوری، فیض قدسی، ۱۳۷۴ش، ص۱۴۸
- ↑ خاتون آبادی، حدائق المقربین، ص۲۳۳ ؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۱۵.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج ۲، ص۳۶۴؛ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ج ۲، ص۳۱۵، ۳۱۸و۳۱۹؛ امین، ج ۹، ص۲۵۳
- ↑ خاتون‌آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ۱۳۵۲ش، ص۵۵۳-۵۶۵.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۸
- ↑ خاتون‌آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ۱۳۵۲ش، ص۵۶۵-۵۶۷
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۳۷۲ش، ص۳۶۸؛ حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، ۱۴۱۰ق، ص۱۱۱
- ↑ ثقة الاسلام تبريزى، مرآة الكتب، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۰۷.
- ↑ خاتون آبادی، محمدصالح، ۲۳۳ - ۲۳۴
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۲، ص۳۸۴
- ↑ خاتون آبادی، محمدصالح، ۲۳۲-۲۳۴؛ حسینی اشکوری، ص۱۱۱
- ↑ امین، ج ۲، ص۴۸۰ ؛ حسینی اشکوری، ص۱۲۱۳، ۱۱۱
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۲، ص۴۸، ج ۴، ص۵۱۶، ج ۶، ص۲۷۲، ج ۱۱، ص۱۶۰، ۲۳۰، ۳۰۹، ج ۱۳، ص۸۴، ج ۱۴، ص۹۴، ج ۲۵، ص۲۳۹
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۴، ص۳۳۵، ۳۳۹
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۲، ص۱۹۷و۱۹۸، ۵۱۵و۵۱۶، ج ۵، ص۲۸، ج ۱۵، ص۲۷۳
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۶، ص۲۸۹، ج۱۰، ص۳۲۳۳، ج ۱۱، ص۲۵۶
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۴، ص۳۹۷، ۴۰۳، ج ۲۲، ص۳۸۷و۳۸۸ و ج ۱، ص۳۰۶، ج ۲، ص۴۴۰، ج ۳، ص۴۴۷، ج ۷، ص۱۰۷، ۲۴۲، ج ۱۱، ص۴۱-۴۲، ج ۲۰، ص۳۱۹
منابع
- آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، دار‌الأضوا، بیروت ۱۴۰۳ق.
- آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعدالعشرة، چاپ علی نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش
- امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، ۱۴۰۳ق
- ثقة الاسلام تبريزى، على بن موسى، مرآة الكتب، قم، كتابخانه عمومى حضرت آيت الله العظمى مرعشى نجفى( ره)، ۱۴۱۴ق.
- حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان ۱۳۶۲ش
- حسینی اشکوری، احمد، تلامذةالعلامة المجلسی و المجازون منه، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰
- خاتون آبادی، عبدالحسین بن محمدباقر، وقایع السنین و الاعوام، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش
- خاتون آبادی، محمدصالح، حدائق المقربین، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی،ش ۳/۵۵۰۱
- خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، چاپ اسداللّه اسماعیلیان، قم، ۱۳۹۲ق
- موسوعة طبقات الفقهاء، اشراف جعفر سبحانی، قم: مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴
- نوری، حسین، فیض قدسی: زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷۱۱۱۰ه.ق)، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش