قطب‌الدین راوندی
| قطب راوندی سعید بن عبدالله | |
|---|---|
 مزار قطب راوندی در حرم حضرت معصومه(س) | |
| زادروز | ؟ |
| زادگاه | راوند |
| استادان | فضل بن حسن طبرسی، عمادالدین طبری، صفی الدین مرتضی بن داعی رازی، ابو نصر الغازی و... |
| شاگردان | ابن شهر آشوب مازندرانی ، منتجب الدین رازی و... |
| شناخته‌شده برای | محدث، مفسر، متکلم، فقیه، فیلسوف |
| مذهب | شیعه |
| آثار | الخرائج و الجرائح، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهافت الفلاسفه، آیات الاحکام، قصص الانبیاء و... |
قطب‌الدین سعید بن عبدالله بن حسین بن هبةالله راوندی کاشانی معروف به قطب راوندی (متوفای ۵۷۳ق) محدث، مفسر، متکلم، فقیه، فیلسوف و مورخ شیعه در قرن ششم هجری و از شاگردان شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان است. وی دارای تألیفات بسیاری است که معروف‌ترین اثر وی کتاب الخرائج و الجرائح است.
ابن شهر آشوب مازندرانی و منتجب الدین رازی مشهورترین شاگردان او هستند.
محتویات
زندگی‌نامه
تاریخ دقیق ولادت وی مشخص نیست اما محل ولادت او در راوند شهری در نزدیکی کاشان بوده است.[۱] افندی اصفهانی می‌گوید: نام وی بیشتر با انتساب به جدش یعنی «سعید بن هبة الله» شناخته می‌شود.[۲] کنیه قطب راوندی، ابوالحسن و ابوالحسین گزارش شده است.[۳]
وی تحصیلات ابتدایی را در راوند نزد پدر و پدربزرگ خویش گذراند و سپس راهی قم شد. طبق گفته افندی اصفهانی وی روایاتی را از بزرگان حدیث در اصفهان، خراسان و همدان شنیده و نقل کرده است.[۴]
فرزندان
سید محسن امین نام فرزندانِ عالم و فاضلِ قطب راوندی را این گونه نقل می‌کند:
- شیخ علی بن سعید
- شیخ محمد بن سعید صاحب کتاب عجالة المعرفة
- شیخ حسین بن سعید.[۵]
وفات و مدفن
قطب الدین راوندی در ۱۴ شوال[۶] سال ۵۷۳ هجری قمری درگذشت.[۷] پیکرش در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد.
آیت‌الله اراکی با واسطه آخوند محمدحسن جلالی از استادش (شیخ محمدحسین) نقل کرده که در نزدیکی زمان مشروطیت در اثر تعمیر صحن، روزنه‌ای به قبر قطب راوندی باز شد و من از نزدیک سر دو زانوی راوندی را سالم دیدم. آیت الله اراکی گفته است:
به سفارش آیت الله مرعشی نجفی سنگ قبری بزرگی بر مزار او نصب شد. مزار او در صحن اتابکی (امام رضا) هنگام ورود و خروج زائران در معرض دید است.
جایگاه علمی
مشایخ و اساتید
محمدباقر خوانساری در کتاب روضات الجنات، استادان قطب راوندی را نام برده که عبارتند از:
- فضل بن حسن طبرسی صاحب مجمع البیان
- عمادالدین طبری صاحب بشاره المصطفی
- صفی الدین مرتضی بن داعی رازی صاحب تبصره العوام
- شیخ ابوجعفر محمد بن علی حلبی
- محمد بن حسن، پدر خواجه نصیرالدین طوسی
- محمد بن اسماعیل مشهدی
- محمد بن علی تمیمی نیشابوری
- عبدالرحیم بن احمد شیبانی
- ابو نصر الغازی
- ذوالفقار بن محمد بن معبد حسینی
- ابوجعفر بن کمیح.[۹]
شاگردان
در برخی کتب شرح‌حال‌نگاری، نام شاگردان قطب راوندی آمده است:
- نصیر الدین حسین بن سعید راوندی، فرزندش
- ظهیر الدین محمد بن سعید راوندی، دیگر فرزند او
- قاضی احمد بن علی بن عبد الجبار طوسی
- قاضی جمال‌الدین علی بن عبد الجبار طوسی
- فقیه علی بن محمد مدائنی
- فقیه عزالدین محمد بن حسن علوی بغدادی
- زین الدین ابو جعفر محمد بن عبد الحمید بن محمود دعویدار
ابن شهر آشوب مازندرانی مشهورترین و برجسته‌ترین شاگرد قطب راوندی.
- شیخ منتجب‌الدین رازی.[۱۰]
تألیفات
آثار قطب راوندی نزدیک به ۶۰ کتاب و رساله گزارش شده که در موضوعات مختلف دینی است. در میان تألیفات راوندی، کتاب الخرائج و الجرائح، مشهورترین اثر اوست که در بیان معجزات پیامبر(ص) و امامان شیعه است. وی شرحی هم بر کتاب نهج‌البلاغه دارد که منهاج الراعة فی شرح نهج البلاغه نام دارد.
از نگاه بزرگان و عالمان
- علامه امینی: راوندی یکی از پیشوایان علمای شیعه، برگزیده این طایفه و یکی از اساتید فقه و حدیث و از نوابغ و رجال علم و ادب است. هیچگونه عیبی در آثار فراوانش و هیچ غباری در فضایل و تلاش‌ها و خدمات دینی و اعمال نیکو و کتب ارزنده‌اش وجود ندارد.[۱۱]
- صاحب روضات الجنات: فقیه، فردی شاخص و موثق که دارای تصنیفات متعدد است.[۱۲]
- میرزا عبدالله افندی اصفهانی: شیخ، امام فقیه، قطب الدین راوندی، شخصی فاضل، عالم، متبحر، فقیه، محدث، متکلم، آشنای به اخبار و احادیث و شاعر بوده است.[۱۳]
- شیخ عباس قمی: وی عالم، متبحر، فقیه، محدث، مفسر، محقق... و از بزرگ‌ترین محدثان شیعه است.[۱۴]
- ابن حجر عسقلانی از بزرگان اهل سنت: او بر مذهب شیعه و در جمیع علوم فاضل است و در همه انواع، صاحب تصنیف است.[۱۵]
پانویس
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ج۷، ص۲۳۹.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ج۲، ص۴۱۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۳۹.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ج۲، ص۴۲۵.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۴۰.
- ↑ حائری، روزشمار قمری، ۱۳۸۱ش، ص۲۸۴.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ ق، ج۱۰۵، ص۱۳۵.
- ↑ مهدی‌پور، اجساد جاویدان، ۱۳۸۹.ص۱۵۲
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۷.
- ↑ به نقل از ریاض العلماء، روضات الجنات، اعیان الشیعة و...
- ↑ امینی، الغدیر، ج۵، ص۳۷۹.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۶ و ۷.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ج۲، ص۴۱۹.
- ↑ قمی، الکنی و الالقاب، ج۳، ص۷۲.
- ↑ عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ ق، ج۳، ص۴۸.
منابع
- افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بی‌تا.
- امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ق.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر، بیروت، دار الکتاب العربی، بی‌تا.
- عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، بیروت، الاعلمی، ۱۳۹۰ ق.
- خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان، بی‌تا.
- قمی، عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبة الصدر، بی‌تا.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ ق.
- مهدی‌پور، علی‌اکبر. اجساد جاویدان. قم، حاذق، ۱۳۸۹ش.
