قطبالدین راوندی
محدث، مفسر، متکلم، فقیه، مورخ شیعه | |
![]() قبر قطب راوندی در حرم حضرت معصومه(س) | |
اطلاعات فردی | |
---|---|
نام کامل | سعید بن عبدالله بن حسین بن هبةالله |
لقب | قطب راوندی |
زادگاه | راوند، نزدیک کاشان |
تاریخ وفات | ۱۴ شوال سال ۵۷۳ هجری قمری |
محل دفن | حرم حضرت معصومه(س) |
شهر وفات | قم |
خویشاوندان سرشناس | محمد بن سعید بن هبةالله راوندی(پسر) نویسنده کتاب عجالة المعرفه |
اطلاعات علمی | |
استادان | فضل بن حسن طبرسی • محمد بن علی طبری • صفی الدین مرتضی بن داعی رازی |
شاگردان | احمد بن علی بن عبدالجبار طوسی • ابن شهرآشوب |
محل تحصیل | قم • اصفهان • خراسان • همدان |
تألیفات | الخرائج و الجرائح • تهافت الفلاسفه • جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام |
قطبالدین سعید بن عبدالله بن حسین بن هبةالله راوندی کاشانی معروف به قطب راوندی (درگذشت: ۵۷۳ق) محدث، مفسر، متکلم، فقیه و مورخ شیعه در قرن ششم هجری و از شاگردان شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان است. معروفترین اثر وی کتاب الخرائج و الجرائح است.ابن شهر آشوب مازندرانی و منتجب الدین رازی مشهورترین شاگردان او هستند.
زندگینامه
سال تولد قطبالدین مشخص نیست و در راوند، نزدیک کاشان بهدنیا آمد.[۱] افندی اصفهانی میگوید: نام وی بیشتر با انتساب به جدش یعنی «سعید بن هبة الله» شناخته میشود.[۲] کنیه قطب راوندی، ابوالحسن و ابوالحسین گزارش شده است.[۳] او تحصیلات ابتدایی را در راوند نزد پدر و پدربزرگ خویش گذراند و سپس راهی قم شد. طبق گفته افندی اصفهانی وی روایاتی را از بزرگان حدیث در اصفهان، خراسان و همدان شنیده و نقل کرده است.[۴]
قطب الدین راوندی در ۱۴ شوال[۵] سال ۵۷۳ هجری قمری در قم فوت کرد و نزدیک مرقد فاطمه معصومه، دختر امام کاظم(ع) دفن شد.[۶] [یادداشت ۱]
سه فرزند قطبالدین که تحصیل علوم دینی کردند به نامهای علی، حسین و محمد، صاحب کتاب عجالة المعرفة بودند.[۷]
مشایخ و اساتید
محمدباقر خوانساری در کتاب روضات الجنات، استادان قطب راوندی را نام برده است:[۸]
- فضل بن حسن طبرسی صاحب مجمع البیان
- عمادالدین طبری صاحب بشارة المصطفی
- صفی الدین مرتضی بن داعی رازی صاحب تبصرة العوام
- شیخ ابوجعفر محمد بن علی حلبی
- محمد بن حسن، پدر خواجه نصیرالدین طوسی
- محمد بن اسماعیل مشهدی
- محمد بن علی تمیمی نیشابوری
- عبدالرحیم بن احمد شیبانی
- ابونصر الغازی
- ذوالفقار بن محمد بن معبد حسینی
- ابوجعفر بن کمیح.[۹]
شاگردان
در برخی کتب شرححالنگاری، نام شاگردان قطب راوندی آمده است:
- نصیر الدین حسین بن سعید راوندی (فرزند)
- ظهیر الدین محمد بن سعید راوندی (فرزند)
- احمد بن علی بن عبدالجبار طوسی
- جمالالدین بن علی بن عبدالجبار طوسی
- علی بن محمد مدائنی
- عزالدین محمد بن حسن علوی بغدادی
- محمد بن عبد الحمید بن محمود دعویدار
- ابن شهر آشوب مازندرانی.
- منتجبالدین رازی.[۱۰]
تألیفات
آثار قطب راوندی نزدیک به ۶۰ کتاب و رساله گزارش شده که در موضوعات مختلف دینی است. در میان تألیفات راوندی، کتاب الخرائج و الجرائح، مشهورترین اثر اوست که در بیان معجزات پیامبر(ص) و امامان شیعه است. وی شرحی هم بر کتاب نهجالبلاغه دارد که منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه نام دارد.
در نگاه دیگران
- علامه امینی: راوندی یکی از پیشوایان علمای شیعه، برگزیده این طایفه و یکی از اساتید فقه و حدیث و از نوابغ و رجال علم و ادب است. هیچگونه عیبی در آثار فراوانش و هیچ غباری در فضایل و تلاشها و خدمات دینی و اعمال نیکو و کتب ارزندهاش وجود ندارد.[۱۱]
- صاحب روضات الجنات: فقیه، فردی شاخص و موثق که دارای تصنیفات متعدد است.[۱۲]
- میرزا عبدالله افندی اصفهانی: شیخ، امام فقیه، قطب الدین راوندی، شخصی فاضل، عالم، متبحر، فقیه، محدث، متکلم، آشنای به اخبار و احادیث و شاعر بوده است.[۱۳]
- شیخ عباس قمی: وی عالم، متبحر، فقیه، محدث، مفسر، محقق... و از بزرگترین محدثان شیعه است.[۱۴]
- ابن حجر عسقلانی از بزرگان اهل سنت: او بر مذهب شیعه و در جمیع علوم فاضل است و در همه انواع، صاحب تصنیف است.[۱۵]
پانویس
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ج۷، ص۲۳۹.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ج۲، ص۴۱۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۳۹.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ج۲، ص۴۲۵.
- ↑ حائری، روزشمار قمری، ۱۳۸۱ش، ص۲۸۴.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ ق، ج۱۰۵، ص۱۳۵.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۴۰.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۷.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۷.
- ↑ به نقل از ریاض العلماء، روضات الجنات، اعیان الشیعة.
- ↑ امینی، الغدیر، ج۵، ص۳۷۹.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۶ و ۷.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ج۲، ص۴۱۹.
- ↑ قمی، الکنی و الالقاب، ج۳، ص۷۲.
- ↑ عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ ق، ج۳، ص۴۸.
- ↑ آیتالله اراکی با واسطه آخوند محمدحسن جلالی از استادش (شیخ محمدحسین) نقل کرده که در نزدیکی زمان مشروطیت در اثر تعمیر صحن، روزنهای به قبر قطب راوندی باز شد و من از نزدیک سر دو زانوی راوندی را سالم دیدم. آیت الله اراکی گفته است: من قبلاً این داستان را شنیده بودم و این مطلب هم بین مردم قم متواتر بود که جنازه قطب راوندی تازه است. (مهدیپور، اجساد جاویدان، ۱۳۸۹.ص۱۵۲.)
منابع
- افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بیتا.
- امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ق.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر، بیروت، دار الکتاب العربی، بیتا.
- عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، بیروت، الاعلمی، ۱۳۹۰ ق.
- خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان، بیتا.
- قمی، عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبة الصدر، بیتا.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ ق.
- مهدیپور، علیاکبر. اجساد جاویدان. قم، حاذق، ۱۳۸۹ش.