هاشم قزوینی

از ویکی شیعه
هاشم قزوینی
اطلاعات فردی
نام کاملمحمدهاشم قزوینی
لقبمدرس قزوینی
تاریخ تولد۱۲۷۰ش
زادگاهقزوین
تاریخ وفات۱۳۳۹ش
محل دفنصحن آزادی حرم امام رضا(ع)
شهر وفاتمشهد
اطلاعات علمی
استادانمیرزای نائینی
آقا ضیاء عراقی
میرزا مهدی اصفهانی
شاگردانسید علی خامنه‌ای
ابوالقاسم خزعلی
محل تحصیلقزوین
اصفهان
نجف
مشهد
اجازه اجتهاد ازمحمد آقازاده خراسانی
میرزا مهدی اصفهانی
سید ابوالحسن اصفهانی


هاشم قزوینی (۱۲۷۰-۱۳۳۹ش) از فقیهان شیعه و از عالمان حوزه علمیه مشهد بود. میرزا مهدی اصفهانی، میرزا مهدی آشتیانی و محمد‌حسین فشارکی از استادان او بوده‌اند. همچنین سید علی خامنه‌ای، ابوالقاسم خزعلی و سید حسین شمس از شاگردان اویند. قزوینی در ماجرای قیام مسجد گوهر شاد، دستگیر و به قزوین تبعید شد. به‌گفته محمدرضا حکیمی او به مکتب تفکیک گرایش داشته است.

معرفی و جایگاه

شیخ هاشم قزوینی از عالمان مشهد بود.[۱] به‌گفته آیت‌الله خامنه‌ای، استادی در فن بیان و تسلط همانند او وجود ندارد[۲] و به‌نقل از اسماعیل صالحی مازندرانی، هاشم قزوینی دارای بیان روان، قدرت تفسیر و تحلیل و صاحب کرامات بود.[۳] محمدرضا حکیمی هم او را نمونه یک عالم دینی، خردمند، وارسته، متواضع و هوشیار دانسته است.[۴] محمدتقی شریعتی نیز گفته است که پس از میرزا مهدی اصفهانی، عالمی بزرگتر از شیخ هاشم قزوینی نیست.[۵]

زندگی‌نامه

هاشم قزوینی در سال ۱۲۷۰ش در روستای «قلعه هاشم‌خان» قزوین (شناخته‌شده به شهرک مدرس) متولد شد.[۶] او در ۲۲ مهر ۱۳۳۹ش مصادف با ۲۰ ربیع الآخر ۱۳۸۱ق و در ۶۹ سالگی وفات کرد و در حرم امام رضا(ع) به‌خاک سپرده شد.[۷]

تحصیلات

قزوینی در نوجوانی، تحصیلات حوزوی را آغاز کرد[۸] و پس از فراگیری مقدمات و ادبیات عرب، نزد استادانی چون ملاعلی طارمی و ملا علی‌اکبر درس‌های فقه و اصول را یادگرفت. فلسفه‌ اشراق و فلسفه مشاء را نزد سید موسی زرآبادی قزوینی آموخت.[۹] بعد از آن به اصفهان رفت و به مدت شش سال نزد محمدابراهیم کلباسی و محمدحسین فشارکی استفاده کرد و سپس به قزوین برگشت.[۱۰]

قزوینی پس از آن به نجف رفت و در حوزه علمیه نجف از میرزای نائینی، آقا ضیاء عراقی و سید ابوالحسن اصفهانی استفاده کرد و پس از آن در سال ۱۳۴۰ش به ایران برگشت و در مشهد ساکن شد.[۱۱] او در مشهد، فقه را نزد سید حسین طباطبایی قمی و اصول را نزد محمد آقازاده خراسانی و معارف و بحث هیئت قدیم را نزد میرزا مهدی اصفهانی آموخت.[۱۲]

در سفری که میرزا مهدی آشتیانی به مشهد داشت، به درخواست میرزا مهدی اصفهانی و قزوینی، کتاب «مصباح الانس بین المعقول و المشهود» ابن فناری را به آنان تدریس کرد.[۱۳]

اجتهاد

شیخ هاشم قزوینی با تأیید محمد آقازاده خراسانی، میرزا مهدی اصفهانی و سید ابوالحسن اصفهانی اجازه اجتهاد دریافت کرد.[۱۴]

شاگردان

به گزارش مجله حوزه در مصاحبه با محمد واعظ‌زاده خراسانی، تعداد شاگردان شیخ هاشم قزوینی در مشهد نزدیک به هزار نفر می‌رسید.[۱۵] برخی از شاگردان وی به نقل از کتاب مکتب تفکیک عبارتند از:

میرزا مهدی اصفهانی مؤسس مکتب تفکیک، استاد شیخ هاشم قزوینی بود و از محمدرضا حکیمی نقل شده که او مبانی فکری استادش را باور داشت.[۱۷]

فعالیت‌های سیاسی

هاشم قزوینی از مخالفان حکومت رضاخان و از معترضان به شهادت نواب صفوی بود. او در واقعه مسجد گوهرشاد که منجر به قیام روحانیان و مردم مشهد شد، مؤثر بود.[۱۸] قزوینی به‌همراه عالمان دیگر از جمله میرزا محمد آقازاده و حسین قمی اقدام به نوشتن نامه به رضاخان در برابر قانون کشف حجاب کردند. در پی این حادثه، هاشم قزوینی هفت سال به قزوین تبعید شد.[۱۹]

پانویس

  1. حاجی محمدی و نوروزی، «زندگی‌نامه آیت الله شیخ هاشم قزوینی» ص۱۰۲.
  2. خامنه‌ای، سخنرانی دیدار جمعی از اساتید و فضلا و طلاب نخبه حوزه علمیه قم.
  3. صالحی مازندرانی، اسوه صالحان، ۱۳۸۷ش. ص۱۲.
  4. حکیمی، مکتب تفکیک، ص۲۸۳.
  5. حکیمی، مکتب تفکیک، ص۲۸۴.
  6. حاجی‌محمدی و نوروزی، «زندگی‌نامه آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی»، ص۱۰۲.
  7. حاجی‌محمدی و نوروزی، «زندگی‌نامه آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی»، ص۱۱۲.
  8. حکیمی، مکتب تفکیک، ۱۳۸۲ش، ص۲۹۳.
  9. حکیمی، مکتب تفکیک، ۱۳۸۲ش، ص۲۹۳.
  10. حکیمی، مکتب تفکیک، ۱۳۸۲ش، ص۲۹۳.
  11. شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ش، ج۷، ص۱۵۵.
  12. حکیمی، مکتب تفکیک، ۱۳۸۲ش، ص۲۹۳.
  13. صادق‌لو، «آیت آزادی»، وبگاه فرهیختگان تمدن شیعی
  14. حکیمی، مکتب تفکیک، ۱۳۸۲ش، ص۲۸۳.
  15. واعظ‌زاده خراسانی، «مصاحبه با حجه الاسلام و المسلمین محمد واعظ‌زاده خراسانی»، ص۲۰۲.
  16. حکیمی، مکتب تفکیک، ۱۳۸۲ش، ص۲۴۲.
  17. حاجی محمدی و نوروزی، «زندگی‌نامه آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی»، ص۱۱۲.
  18. دفتر تبلیغات اسلامی، مرجعیت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای از دیدگاه فقها و بزرگان، ص۴۴.
  19. حاجی‌محمدی و نوروزی، «زندگی‌نامه آیت الله شیخ هاشم قزوینی»، ص۱۱۲.

منابع

  • حاجی‌محمدی، اکبر، نوروزی، فرشید، «زندگی‌نامه آیت الله شیخ هاشم قزوینی» در مجله مشکوة، شماره۷۸، بهار ۱۳۸۲ش.
  • حکیمی، محمدرضا، مکتب تفکیک، تهران، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
  • شریف‌رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ اول، ۱۳۵۲-۱۳۷۰ش.
  • صادق‌لو، اکبر، «آیت آزادی»، وبگاه فرهیختگان تمدن شیعی، تاریخ درج مطلب: ۱۲مهر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید مطلب: ۲۰دی ۱۴۰۱ش.
  • دفتر تبلیغات اسلامی قم، مرجعیت آیتالله العظمی خامنه‌ای از دیدگاه فقها و بزرگان، قم، انتشارات بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش.
  • خامنه‌ای، سید علی، سخنرانی در دیدار طلاب و روحانیون، در قزوین، ۲۵ آذر ۱۳۸۲ش.
  • صالحی مازندرانی، محمدعلی، اسوه صالحان، انتشارات صالحان، چاپ چهارم، ۱۳۸۷ش.
  • تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، سند شماره۲، ۱۳۷۸ش.
  • پورامینی، محمدباقر، حاج آقا حسین قمی قامت قیامت، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ‌۱۳۷۳ش.