محمدعلی گرامی

محمدعلی گرامی

اطلاعات فردی
تاریخ تولد	۱۳۱۷ش
محل زندگی	قم
اطلاعات علمی
استادان	امام خمینی سید محمد محقق داماد مرتضی حائری یزدی سید محمدرضا گلپایگانی سید حسین بروجردی
محل تحصیل	قم
اجازه اجتهاد از	امام خمینی
تألیفات	تعلیقه بر تحریرالوسیله عدالت اجتماعی در اسلام مالکیت خصوصی در اسلام شناخت قرآن
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی	از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
وبگاه رسمی	http://www.ayat-gerami.ir

محمدعلی گرامی (۱۳۱۷ش در قم ‍— ...)، از مراجع تقلید شیعه ساکن قم است که به استخاره گرفتن مشهور است. وی در دوران پیش از انقلاب اسلامی ایران، فعالیت‌های سیاسی بسیاری داشت و از همین رو بارها توسط حکومت شاهنشاهی پهلوی، دستگیر و تبعید شده بود. او پس از انقلاب، فعالیت‌های علمی و تبلیغی خود را پی گرفت و اکنون یکی از اساتید شناخته شده حوزه علمیه و از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است.

سرگذشت

محمدعلی گرامی، در سال ۱۳۱۷ش در قم متولد شد. پدر او عباس گرامی بود که پدربزرگ او نیز از تاجران مشهور قم محسوب می‌شد. ابوالقاسم کبیر قمی، دایی پدر او بود. محمدعلی تحصیلات ابتدایی را در قم گذراند و پس از تأثیرپذیری از اکبر تربتی واعظ، به طلبگی علاقه‌مند شد. سال آغاز تحصیل او در حوزه علمیه قم را ۱۳۲۹ش گزارش کرده‌اند. او در سال ۱۳۳۵ دروس مقدمات را تمام و تحصیل درس خارج را آغاز کرد. وی از سال ۱۳۳۴ش، در ضمن تحصیل، تدریس را نیز آغاز کرد. اولین اجازه وی، اجازه در امور حسبیه بود که توسط امام خمینی به وی داده شد. گرامی در سال ۱۳۴۰ش ازدواج کرد و حاصل آن دو پسر و دو دختر شد.

فعالیت‌های علمی و فرهنگی

گرامی، اقدامات متعددی را رهبری یا همراهی می‌کرد. او در دهه ۱۳۵۰ش فتوای مشهور لزوم اجتناب از مارکسیست‌ها را با همراهی گروهی دیگر از فقها در زندان منتشر کرد. نام او در اعلامیه‌های مختلفی علیه حکومت شاهنشاهی پهلوی وجود داشت. او در دهه‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ش، به سفرهای تبلیغی می‌رفت و سخنرانی‌های او در شهرهای مختلف، مورد استقبال قرار می‌گرفت. گرامی از اعضای اولیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود.

پس از انقلاب اسلامی در ایران، فعالیت‌های گرامی بیشتر در زمینه فرهنگی و علمی تعریف می‌شد. گرامی در کرج، جمعیتی به نام المراقبون تأسیس کرده بود که بعدا به خاطر گرایش این گروه به اقدامات نظامی برای حفظ نظم شهر، و تأکید گرامی برای کارهای تبلیغی در این گروه، از آنها فاصله گرفت. تدریس در حوزه علمیه، مهمترین بخش حیات علمی او بود. وی در این مدت، آثار متعددی را نیز تألیف کرد.

اساتید و شاگردان

یعقوب زنجانی، محمد مجاهدی، حسین جزایری، محمدتقی ستوده، سید محمدباقر سلطانی طباطبایی و علی‌اکبر مشکینی از اساتید دروس حوزه علمیه گرامی بودند. او در درس خارج کسانی چون آیت‌الله بروجردی، امام خمینی، سید محمد محقق داماد، سید حسن فرید اراکی، مرتضی حائری یزدی، میرزا هاشم آملی و سید محمدرضا گلپایگانی شرکت داشت. همچنین نزد حسینعلی منتظری و علامه طباطبایی، علوم عقلی را آموخت. علاقه او به درس امام خمینی سبب شده بود که بیشتر شاگردی او نزد این استاد باشد.

از جمله شاگردان مشهور او، می‌توان به سید منیرالدین شیرازی، حسن روحانی، سید رضا اکرمی و محمد محمدی گلپایگانی اشاره کرد.

آثار

گرامی، جلساتی را با عنوان «قانون اساسی اسلام» در خانه خود تدارک دید که نتیجه آن، نوشتن جزوه‌ای با عنوان «دولت جمهوری اسلامی ایران» شد. این جزوه در سال ۱۳۵۷ش. و پیش از انقلاب اسلامی ایران منتشر شد. او آثار متعددی را در موضوعات قرآنی، کلامی، فقهی، منطق، فلسفه و اقتصاد تالیف کرده است. تعداد آثار او بالغ بر ۳۰ اثر گزارش شده است. محمدعلی گرامی همچنین، ترجمه برخی آثار مانند نحو الدستور الاسلامی از ابوالاعلی مودودی و بدایة الحکمه اثر سید محمدحسین طباطبایی را در فهرست آثار خود دارد. ۳۶ اثر از آثار وی که به زبان‌های فارسی و عربی نوشته شده‌اند، توسط مؤسسه نور در نرم‌افزاری با نام «مجموعه آثار آیت‌الله العظمی محمدعلی گرامی قمی» منتشر شده است. از جمله آثار تالیفی او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد ː

• تعلیقه بر تحریرالوسیله
• رساله توضیح المسائل
• مالکیت خصوصی در اسلام
• مقدمه‌ای بر امامت
• منطق مقارن
• مالکیت‌ها
• خدا در نهج‌البلاغه
• المعلقات
• شناخت قرآن
• نگاهی به بردگی
• منهاج الفلاح
• شرح عروۀ الوثقی
• مناسک حج و عمره
• مذهب تشیع آینده تاریخ بشریت
• سیستم سیاسی در اسلام
• عدالت اجتماعی در اسلام
• نگاهی نو به ملاک حرمت ربا و حیل
• یک زندانی
• خاطرات شخصی

استخاره

محمدعلی گرامی، شخصیتی شناخته شده در موضوع استخاره است. او از این بابت، مورد رجوع بسیاری از مردم بوده به طوری که مشهورترین صاحب استخاره در قم لقب گرفته است. گرامی بر این باور است که استخاره، یک ارتباط عرفانی و معنوی است و از همین بابت استخاره‌های آنلاین را معتبر نمی‌داند. شیوه استخاره گرفتن او، در مواردی موجب انتقادهایی از سوی غیرشیعیان به وی شده است.

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

پیش از انقلاب اسلامی

گرامی در سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ش، از جمله اولین روحانی‌هایی بود که به نهضت امام خمینی در ایران پیوست. فعالیت‌های سیاسی او سبب شده بود که چند بار توسط حکومت شاهنشاهی پهلوی، دستگیر و تبعید شود. در بهمن ۱۳۴۴ش، اداره ساواک در ایران، به خاطر واریز هزینه‌های مبارزاتی به حساب گرامی، او را تحت نظر قرار داد سخنرانی تند او در اسفند همان سال علیه تبعید امام خمینی و اعدام محمد بخارایی، حساسیت ساواک را برانگیخت و در نهایت اردیبهشت ۱۳۴۵ش دستگیر و به مدت چهار ماه به گنبد کاووس تبعید شد.

گرامی در سال ۱۳۵۱ش نیز به خاطر فعالیت‌های سیاسی‌اش، به همراه محمدمهدی ربانی املشی، احمد جنتی و احمد آذری قمی، دستگیر شد. او به اتهام تبلیغ و فعالیت علیه حکومت پهلوی، به مدت یک ماه در بازداشت بود. او در سال بعد به خاطر کمک‌هایش به اعضای گروه مجاهدین خلق (از مخالفان حکومت پهلوی) مجدداً دستگیر شد و این بار به ۲ سال و نیم حبس محکوم شد. وی در سال ۱۳۵۵ش از زندان آزاد شد.

گرامی بار دیگر در سال ۱۳۵۶ش و پس از رویدادهای ۱۹ دی این سال، به اتهام تحریک مردم به تظاهرات و اخلال در نظم کشور، به سه سال تبعید در شوشتر محکوم شد. به خاطر استمرار فعالیت‌های تبلیغی او در تبعید، محل تبعیدش در مرداد ۱۳۵۷ش به جیرفت تغییر کرد. در نهایت در مهر ۱۳۵۷ش تبرئه و آزاد شد. گرامی در سال‌های اولیه نهضت اسلامی در ایران و در سال‌های تبعید امام خمینی، پیوسته با وی به وسیله نامه در ارتباط بود و او را از اوضاع ایران با خبر می‌ساخت.

پس از انقلاب اسلامی

پس از انقلاب اسلامی در ایران، گرامی در فروردین ۱۳۵۸ش، توسط امام خمینی مأمور شد تا با سفر به شهرکرد، به کمیته‌های این شهر رسیدگی و از اختلاف پیش‌آمده در آن ناحیه، جلوگیری کند. این مأموریت بعدا به‌خاطر تردید امام خمینی در چنین کاری، لغو شد.