حبیب‌الله رشتی
 | کتابشناسی یا ارجاعات این مقاله ناقص است. میتوانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوهنامهٔ ارجاع به منابع، به ویکیشیعه کمک کنید. |
| ||
| شناسنامه | ||
|---|---|---|
| نام کامل | حبیب الله رشتی | |
| لقب | میرزای رشتی، محقق رشتی | |
| زادروز | ۱۱۹۷ ش/ ۱۲۳۴ هجری قمری | |
| زادگاه | املش ایران | |
| تاریخ درگذشت | ۲۲ آذر ۱۲۷۳ / ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۱۲ | |
| آرامگاه | حرم امیرالمؤمنین | |
| فرزندان | پسران: محمد، اسماعیل و اسحاق | |
| اطلاعات سیاسی | ||
| اطلاعات علمی و مذهبی | ||
| استادان | محمد حسن نجفی،شیخ مرتضی انصاری | |
| شاگردان | سید محمدکاظم یزدی،آقا ضیاءالدین عراقی میرزا محمدحسین نائینی ،سید ابوالحسن اصفهانی | |
| کتاب‌ها | بدایع الافکار، حاشیه بر نجاة العباد کشف الظلام فی حل معضلات الکلام،الامامه | |
میرزا حبیب الله رشتی (۱۲۳۴-۱۳۱۲ق) از فقیهان صاحب‌نام دورهٔ ناصرالدین شاه. وی از شاگردان محمد حسن نجفی و شیخ انصاری و استاد عالمانی چون سید محمدکاظم یزدی، آقا ضیاءالدین عراقی، میرزا محمدحسین نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی بود. مهمترین کتاب او بدایع الافکار است.
زندگی
میرزا حبیب الله رشتی فرزند میرزا محمد علی خان فرزند جهانگیرخان قوچانی گیلانی، از فقهای نامدار جهان تشیع در دوران خود بود. پدرانش اهل قوچان بودند که در سال‌های آغازین قرن یازدهم هجری قمری به گیلان فرستاده شده و از آن پس در گیلان ساکن شدند.[۱] وی در سال ۱۲۳۴ق در املش به دنیا آمد.[۲]
شب پنج شنبه ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۱۲ق در نجف از دنیا رفت و در یکی از حجره‌های صحن حرم امام علی(ع) دفن شد.[۳]
تحصیل
حبیب الله در خانه، نخست به یادگیری قرآن پرداخت. آنگاه برای آموختن علوم دینی در دوازده سالگی به لنگرود و سپس رشت رفت.[۴] سپس برای تکمیل تحصیلات خود، به حوزه علمیه قزوین رهسپار شد و در درس فقه و اصول، شیخ عبدالکریم ایروانی حضور یافت.[۵] در ۲۵ سالگی به اجتهاد دست یافت.[۶] بعد از آن به مدت چهار سال مرجع امور دینی مردم املش شد. آنگاه در سال ۱۲۶۳ق وارد نجف شد و به درس محمد حسن نجفی وارد شد.[۷] بعد از درگذشت نجفی، در سال ۱۲۶۶ق، به محفل درس شیخ مرتضی انصاری وارد شد.[۸]
- خودداری از پذیرفتن مرجعیت
وی با اینکه سرآمد شاگردان شیخ انصاری بود، بعد از درگذشت شیخ، وجوهات شرعی را نمی‌پذیرفت و هیچگاه به دنبال مرجعیت نبود[۹] و در مقابل اصرار شاگردان برای قبول مرجعیت، آنان را به میرزای شیرازی ارجاع می‌داد.[۱۰]
آثار
| اصول فقه | فقه | علم کلام | علم تفسیر |
|---|---|---|---|
| رسالة فی الضد و اقتضاء الامر بشیء النهی عنه و عدمه | الحاشیه علی المکاسب[۱۱] | الامامة | حواشی بر تفسیر جلالین |
| التعادل والتراجیح | حاشیة علی النخبة | کاشف الظلام فی حل معضلات الکلام | |
| بدایع الافکار | حاشیة علی نجاة العباد | ||
| اجتماع الامر والنهی | حاشیة علی منهج الرشاد | ||
| رسالة فی مقدمة الواجب | کتاب الغصب | ||
| رسالة فی المشتق | کتاب الالتقاط | ||
| التقریرات | کتاب الاجارة[۱۲] |
تقریرات
تعداد زیادی از شاگردان محقق رشتی، تقریرات درس‌های او را نوشته‌اند، که برخی از آنها عبارتند از:
- سید حاج میرزا حسن همدانی
- سید صادق قمی
- میرزا باقر فرزند میرزا محمدعلی
- شیخ حسن تویسرکانی
- شیخ محمدباقر فرزند محمد جعفر بهاری همدانی
- سید ابوالقاسم فرزند معصوم حسینی اشکوری.
شاگردان
از شاگردان میرزا حبیب الله رشتی برخی مرجع دینی شدند و عده‌ای رهبر حرکت‌های سیاسی و اجتماعی دیار خویش و دسته‌ای نیز در عرصۀ تدریس و تحقیق طلایه‌دار حوزه بودند. از جمله این شاگردان، می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:
- سید محمدکاظم یزدی
- آقا ضیاءالدین عراقی
- میرزا محمدحسین نائینی
- شعبان دیوشلی (لنگرودی)
- عبدالله مازندرانی (لنگرودی)
- شیخ فضل الله نوری
- میر بحرالعلوم رشتی
- علی رشتی
- عبدالغنی بادکوبه ای
- سید ابوالحسن اصفهانی
- سید ابوالقاسم اشکوری
- میر حبیب الله خویی.[۱۳]
پانویس
- ↑ املشی، گوشه‌هایی از تاریخ گیلان، ص۳۵.
- ↑ ر.ک: دایره المعارف تشیع، ج۲، ص۵۰۹؛ انصاری، ص۲۶۱
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانه الادب، ج۲، ص۳۰۸.
- ↑ نقل از: حاج فتح الله صوفی.
- ↑ انصاری، ص۲۶۲
- ↑ رازی، گنجینه دانشمندان، ج۵، ص۱۷۴.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۴۹.
- ↑ انصاری، ص۲۶۲ و ۹۵؛ مدرس تبریزی، ریحانه الادب، ج۲، ص۳۰۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج۴، ص۵۵۹؛ حسینی، مردان علم در میدان عمل، ص۱۹۳؛ مدرسی، تاریخ روابط ایران و عراق، ص۲۰۸.
- ↑ مجله نور علم، جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم،ش ۴۲. نقل از پندهایی از رفتار علمای اسلام، ص۶۵
- ↑ آقابزرگ، الذریعه، ج۶، ص۲۱۸.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانه الادب، ج۲، ص۳۰۸.
- ↑ علامه میرزا حبیب اللّه خویی
منابع
- افشار، ایرج، چهل سال تاریخ ایران، تهران، اساطیر، ۱۳۶۳ش.
- املشی، بهاء الدین، گوشه‌هایی از تاریخ گیلان.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
- انصاری، مرتضی، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، تهران، ۱۳۸۰ق.
- جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، معروف، اول، قم، تابستان ۱۳۷۹.
- حسینی، سید نعمت الله، مردان علم در میدان عمل، قم، نشر اسلامی.
- رازی، شیخ محمد رازی، گنجینه دانشمندان، تهران، اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
- کفایی، عبدالحسین، مرگی در نور، تهران، زوار، ۱۳۵۹.
- مدرسی، مرتضی، تاریخ روابط ایران و عراق، تهران، فروغی، ۱۳۵۱ش.
- مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانه الادب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
- مظفری، رضا، تلخیص از مجموعه گلشن ابرار، زندگی نامه "میرزا حبیب الله رشتی".
- آقا بزرگ، الذریعه، دارالاضواء، بیروت
