مُسلم مَلَکوتی (۱۳۰۳ش – ۱۳۹۳ش)، فقیه شیعه، امام جمعه تبریز، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و عضو مجلس خبرگان رهبری بود. وی از حامیان امام خمینی در انقلاب اسلامی ایران بود و بعد‌ها نماینده وی در تبریز شد. ملکوتی از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۳ش امامت جمعه تبریز را به عهده داشت و بعد به قم بازگشت و به تدریس مشغول شد و در سال‌های آخر عمر، رساله عملیه خود را منتشر کرد.
| از فقیهان شیعه | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۵ خرداد سال ۱۳۰۳ش |
| زادگاه | حومه شهرستان سراب، تبریز |
| خویشاوندان سرشناس | علی ملکوتی |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید ابوالقاسم خویی • سید عبدالهادی شیرازی • سید محسن حکیم • سید محمود حسینی شاهرودی • شیخ حسین حلی • میرزا مهدی آشتیانی • علامه طباطبایی • امام خمینی |
| محل تحصیل | تبریز • حوزه علمیه قم • حوزه علمیه مشهد • حوزه علمیه نجف |
| تألیفات | الربا فی التشریع الاسلامی • مسجد، مسجد شد • الفرق بین الدین و العلم و الفلسفه و ... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | امام جمعه تبریز • عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم • عضو مجلس خبرگان رهبری • از حامیان امام خمینی در انقلاب اسلامی ایران |
| اجتماعی | تأسیس کتابخانه و صندوق قرض الحسنه المهدی در شهر سراب |
زندگینامه
مسلم ملکوتی در ۱۵ خرداد سال ۱۳۰۳ش در حومه شهرستان سراب، واقع در ۱۳۰ کیلومتری تبریز به دنیا آمد.[۱] پدرش کشاورز بود و تحصیلاتی نیز داشت. مسلم ملکوتی در پنج یا شش سالگی نزد عالم محل که از بستگان او بود، توانست نوشتن و خواندن را فرا گیرد و با قرآن مجید و معارف آن آشنا شود و بخشی از قرآن را حفظ کند. وی سپس تحصیلات خود را در سراب، تبریز، قم، مشهد و نجف ادامه داد. ملکوتی در سال ۱۳۴۶ش به ایران بازگشت و در حوزه علمیه قم به فعالیت علمی و تدریس و تالیف مشغول شد.[۲]
ملکوتی علاوه بر فعالیت علمی، وارد مبارزات سیاسی علیه رژیم پهلوی نیز شد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در مجلس خبرگان حضور پیدا کرد و پس از شهادت شهید مدنی در سال ۱۳۶۰ش از سوی امام خمینی به عنوان نماینده ایشان در استان آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز منصوب شد. مسلم ملکوتی در سال ۱۳۷۳ش به قم بازگشت و فعالیت علمی خود در این حوزه را از سر گرفت.[۳]
وفات
ملکوتی در سال ۱۳۹۳ش از دنیا رفت[۴] و پیکرش پس از تشییع و اقامه نماز توسط آیت‌الله سبحانی در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد.[۵]
زندگی علمی
ملکوتی تحصیلات حوزی خود را در شهر سراب آغاز کرد. وی در آنجا بخشی از دوره مقدمات را گذراند و در هفده سالگی برای ادامه تحصیل، به تبریز رفت. در حوزه علمیه تبریز، به مدت چهار سال اقامت داشت و در درس سید کاظم شریعتمداری، سید مهدی انگجی، میرزا فتاح شهیدی و میرزا محمود دوزدوزانی بهره برد و دوره سطح را به پایان رساند. ایشان در طول این سال‌ها، کتاب‌هایی را که پیش‌تر فرا گرفته بودند، به طلابی که تازه وارد حوزه شده بودند، تدریس می‌کرد.[۶]
ملکوتی با اتمام دوره سطح، در سال ۱۳۲۱ش به منظور ادامه تحصیل به قم رفت. وی در درس خارج آقایان میرزا محمد فیض قمی و سید محمد حجت شرکت نمود. با ورود آیت الله بروجردی به قم از درس ایشان نیز بهره برد و در علوم عقلی از درس امام خمینی، میرزا مهدی مازندرانی، شیخ ابوالقاسم اصفهانی، میرزا مهدی آشتیانی و علامه طباطبایی بهره برد. او سپس به حوزه علمیه مشهد عزیمت کرد و در درس میرزا مهدی اصفهانی حضور یافت. وی در مشهد هیأت و ریاضیات را از شیخ محمد رضا کرباسی فرا گرفت.[۷]
مسلم ملکوتی در سال ۱۳۳۴ش به نجف رفت و در مجلس درس سید ابوالقاسم خویی، سید عبدالهادی شیرازی، سید محسن حکیم، سید محمود شاهرودی و شیخ حسین حلی حضور یافت؛ او علاوه بر تحصیل، به تدریس فقه، اصول فقه، فلسفه، کلام، ریاضی و... نیز در حوزه نجف اشتغال داشت.[۸]
مسلم ملکوتی دوازده سال در نجف ماند و در آغاز تابستان سال ۱۳۴۶ش به ایران بازگشت و قصد داشت پس از پایان تابستان به نجف بازگردد، اما درگیری‌های آن روز دولت ایران و عراق که به ناامن شدن مرزها انجامیده بود، او را از تصمیم خود بازداشت و دوباره عازم شهر مقدس قم شد. وی در قم به تدریس فقه و اصول و فلسفه و تالیف کتاب اشتغال پیدا کرد. او تا سال ۱۳۶۰ش در قم حضور داشت و در آن سال به دستور امام خمینی به تبریز رفت و تا سال ۱۳۷۳ش امامت جمعه تبریز را بر عهده داشت. و بعد در قم حضور یافت و تا پایان عمرش به فعالیت علمی و تدریس مشغول بود.[۹]
تالیفات
- الربا فی التشریع الاسلامی
- مسجد، مسجد شد (تاریخ کامل آذربایجان)
- المحاکمات (نقد و بررسی نظریات مرحوم میرزای نایینی و مقایسه آن با نظریات دیگر علما)
- شرح کفایة الاصول
- یک دوره اصول مدوّن
- حاشیه بر اسفار
- حاشیه بر شفا
- الامن العام فی الاسلام او الامر بالمعروف و النهی عن المنکر
- تفسیر سوره فاتحه
- المنافقون فی القرآن و السنة و التاریخ
- الفرق بین الدین و العلم و الفلسفه
- رساله توضیح المسائل
- مناسک حج
- مقتل الامام الحسین(ع)
- الحاشیه علی العروة الوثقی
- الصلوة
- الحدود و الدیات
- رقبات موقوفه طبق وقف‌‌نامه.[۱۰]
فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی
مسلم ملکوتی پس از ورود به ایران وارد فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شد. برخی از فعالیت‌های وی عبارتند از:
- تشویق افراد به مبارزه با رژیم پهلوی
- تأسیس کتابخانه و صندوق قرض الحسنه المهدی در شهر سراب
- عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مبارزه با رژیم پهلوی از طریق فعالیت در این تشکل
- حضور در دفتر استفتائات امام خمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی
- نمایندگی از طرف امام خمینی برای حل مشکلات مردم آذربایجان و زنجان
- نماینده امام خمینی دراستان آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز از سال ۱۳۶۰ش پس از شهادت آیت الله مدنی
- نمایندگی مردم آذربایجان شرقی در دورۀ اول و دوم مجلس خبرگان رهبری.[۱۱]
پانویس
- ↑ زندگینامه حضرت آیت الله میرزا عبدالله مسلم ملکوتی(ره) پایگاه اطلاع رسانی جامعه مدرسین قم
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ پیکر آیت الله ملکوتی در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد، خبرگزاری مهر.
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
منابع
- زندگینامه آیت‌الله مسلم ملکوتی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۳۹۹ش.
- پیکر آیت الله ملکوتی در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد، خبرگزاری مهر: تاریخ انتشار: ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳ش.
- مدفونان در حرم حضرت معصومه
- فقیهان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- شاگردان امام خمینی
- شاگردان علامه طباطبایی
- شاگردان سید ابوالقاسم خویی
- امامان جمعه تبریز
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران (دوره دوم)
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران (دوره اول)
- روحانیان فعال در انقلاب اسلامی ایران
- اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
- شاگردان سید محمد حجت کوهکمری
- دانشآموختگان حوزه علمیه قم (پس از سال ۱۳۰۰ شمسی)
- دانشآموختگان حوزه علمیه نجف (پس از سال ۱۲۰۰ قمری)
- نمایندگان امام خمینی در استانهای ایران