محمدزمان بن کلبعلی اصفهانی تبریزی
| فقیه و عالم شیعی | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ وفات | ۱۱۳۷ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمدباقر مجلسی • میر محمدصالح خاتون‌آبادی • آقا حسین خوانساری و ... |
| تألیفات | فرائد الفوائد در احوال مدارس و مساجد • شرح زبدة الاصول • رساله فارسی المِسْعار فی الاَسعار • تعلیقات اصول کافی و ... |
| سایر | تولیت و نظارت مدرسه شیخ لطف الله |
محمدزمان بن کلبعلی اصفهانی تبریزی، فقیه و عالم شیعی قرن دوازدهم هجری قمری است. او در مدرسه شیخ لطف الله اصفهان نزد علمای بزرگی شاگردی کرد. از جانب سلطان حسین صفوی تولیت و نظارت مدرسه شیخ لطف الله را به عهده داشت. فرائد الفوائد اثر مهم تبریزی در احوال مدارس و مساجد است. وی در ۱۱۳۱ یا ۱۱۳۷ق درگذشت.
ولادت و وفات
سال تولد تبریزی مشخص نیست. بنابه گزارش محمدزمان،[۱] جدّ او اهل تبریز و از علمایی بوده که شاه عباس دوم او را برای مصاحبت به اردوی خویش فرا می‌خوانده است. وفات وی را در ۱۱۳۱ق یا ۱۱۳۷ق دانسته‌اند.[۲]
اساتید
تبریزی در مدرسه شیخ لطف الله اصفهان (مدرسه خواجه مَلِک) که از آن اثری نمانده است و نزد علمای بزرگی چون محمدباقر مجلسی، شیخ جعفر قاضی حُوَیزی، محمدصالح خاتون آبادی و آقاحسین خوانساری علم آموخت.[۳] تبریزی از جانب سلطان حسین صفوی (حکومت: ۱۱۰۵-۱۱۳۷) تولیت و نظارت مدرسه شیخ لطف الله را به عهده داشت.[۴]
فرائد الفوائد اثر مهم تبریزی
این کتاب اثر مهم تبریزی است که احتمالاً نگارش آن را در ۱۱۲۲ق به انجام رسانده است.[۵]
فرائدالفوائد به لحاظ اشتمال بر اطلاعاتی درباره مساجد و مدارس صفویه و همچنین روش‌های تعلیم و تربیت با توجه به معدود بودن منابع در این زمینه اهمیتی ویژه دارد.
محمدباقر خوانساری در روضات الجنات،[۶] و آقا بزرگ تهرانی نیز از فرائدالفوائد به نقل از خوانساری[۷] بهره برده‌اند.
آثار دیگر
آثار دیگر تبریزی که وی در فرائدالفوائد نیز به برخی از آنها اشاره کرده عبارت است از:
- شرح زبدة الاصول؛ کتاب الچَنته، به سبک کشکول.(چَنته کیسه چرمین درویشان . دهخدا، لغتنامه) نام این اثر جُبّه و جنته نیز ضبط شده است؛[۸]
- رساله فارسی المِسْعار فی الاَسعار که آن را در ۱۱۲۷ق، سال قحطی معروف اصفهان، برای تعیین نرخ اجناس نوشته است؛
- تعلیقات اصول کافی؛ ترجمه خلاصة الاذکار؛ حواشی بر تهذیب الاحکام.[۹]
پانویس
- ↑ محمد زمان،ص ۲۹۰
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ج ۱۶، ص۱۴۲؛ بغدادی، هدیة العارفین، ج ۲، ستون ۳۱۶
- ↑ تبریزی، مقدمه جعفریان، ص۱۴-۱۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۱۶، ص۱۴۲؛ همائی، ج ۱، ص۱۰۸
- ↑ تبریزی، ص۲۴، ۲۹۱؛ خوانساری، ج ۳، ص۳۵۰
- ↑ رجوع کنید به:تبریزی، ص۲۴، ۲۹۱؛ خوانساری، ج ۳، ص۳۵۰
- ↑ خوانساری، روضات الجنات،ج ۳، ص۳۵۲
- ↑ رجوع کنید به: الذریعه، ج ۱۶، ص۱۴۲؛ آقا بزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ص۲۹۲، پانویس
- ↑ رجوع کنید به:تبریزی، ص۷۷؛ خوانساری، ج ۳، ص۳۵۰؛ بغدادی، هدیة العارفین، ج ۲، ستون ۳۱۶
- ↑ بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۱، ستون ۳۶۰؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج ۱۳، ص۳۰۰، ج ۱۶، ص۱۴۲، ج ۲۱، ص۱۹؛ تبریزی، مقدمه جعفریان، ص۱۷-۱۸
یادداشت
منابع
- محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعد العشرة، چاپ علی نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
- محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، مصفی المقال فی مُصنفی علم الرجال، چاپ احمد منزوی، تهران ۱۳۳۷ش.
- ایرج افشار، «دربارة فرائدالفوائد در احوال مدارس و مساجد»، در عامری نامه: مشتمل بر هجده مقاله تحقیقی و تاریخی، تهران: یغما، ۱۳۵۳ش.
- اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۱، در حاجی خلیفه، ج ۳.
- اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۲، در حاجی خلیفه، ج ۶.
- محمدزمان بن کلبعلی تبریزی، فرائدالفوائد در احوال مدارس و مساجد، چاپ رسول جعفریان، تهران، ۱۳۷۴ ش.
- خوانساری؛ جلال الدین همائی، مقالات ادبی: «رابطه ابن سینا با اصفهان»، ج ۱، تهران ۱۳۶۹ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله : دانشنامه جهان اسلام