سید اسماعیل صدر

از ویکی شیعه
برای دیگر کاربردها صدر را ببینید.
سید اسماعیل صدر
از مراجع تقلید شیعه
اطلاعات فردی
تاریخ تولد۱۲۵۸ق
زادگاهاصفهان
تاریخ وفات۳ جمادی‌الاول ۱۳۳۷ق/۱۲۹۸ش
محل دفنحرم کاظمین
شهر وفاتکاظمین
خویشاوندان
سرشناس		سید صدرالدین(پسر)، سید رضا صدر و سید موسی صدر ( ازنوادگان)
اطلاعات علمی
استادانمحمدباقر رازی اصفهانی • شیخ راضی نجفی • مهدی کاشف الغطاء • میرزای شیرازی
شاگردانمیرزا محمدحسین نایینی • عبدالحسین شرف الدین عاملی • سید ابوالقاسم دهکردی
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسیفتوای جهاد علیه روسیه • فتوای جهاد علیه ایتالیا در حمله به لیبی • فتوای جهاد علیه انگلیس در حمله به عراق
اجتماعیحمایت از شرکت اسلامیه اصفهان •


سید اسماعیل صدر (۱۲۵۸-۱۳۳۸ق) از مراجع تقلید قرن چهاردهم قمری و سرسلسله خاندان صدر. تحصیلات خود را در اصفهان و نجف و سامرا گذراند و از شاگردان میرزای شیرازی بود. در برابر تهاجمات روسیه، انگلیس و ایتالیا به ممالک اسلامی به همراه دیگر علمای نجف، فتوای جهاد صادر کرد.

زندگی‌نامه

سید اسماعیل بن سید صدرالدین، نسبش به ابراهیم اصغر بن امام موسی بن جعفر می‎رسد. پدرش از اهالی جبل عامل بود که در فتنه جَزّار به عراق و سپس به اصفهان مهاجرت کرده بود.[۱] امین در اعیان الشیعه او را این گونه معرفی کرده است: موسوی، عاملی، اصفهانی، کاظمی معروف به سید اسماعیل صدر. [۲]

سید اسماعیل در سال ۱۲۵۸ق در اصفهان به دنیا آمد.[۳] در شش سالگی پدرش فوت کرد و پس از آن برادرش سید محمدعلی، معروف به آقامجتهد، سرپرستی او را به عهده گرفت. ادبیات عربی و بخشی از اصول و فقه را نزد او خواند. در چهارده سالگی پس از فوت برادر، نزد محمدباقر رازی اصفهانی فرزند صاحب هدایة المسترشدین درس فقه را تکمیل کرد. در ۱۲۸۱ق به قصد شرکت در درس شیخ انصاری عازم نجف شد، اما پیش از رسیدن او به نجف شیخ انصاری درگذشت. در نجف در درس شیخ راضی نجفی و مهدی کاشف الغطاء حاضر شد. پس از سفر حج در ۱۲۸۲ق بیمار شد و برای بهبود به اصفهان بازگشت. در اصفهان مورد احترام مردم قرار گرفت، اما در ۱۲۹۴ق به بهانه بازدید از روستایی، از اصفهان خارج شد و برای ادامه فعالیت علمی به عراق بازگشت. او در سال ۱۳۰۰ق به خراسان سفر کرد و سپس به عتبات بازگشت. پس از وفات شیخ موسی آل شراره در جبل عامل، اهالی آنجا از او دعوت کردند که جبل عامل برود اما او نپذیرفت.[۴] حدود بیست سال در فقه و اصول از میرزای شیرازی در نجف و سامرا بهره برد.[۵] سید اسماعیل صدر، محمدتقی شیرازی و سید محمد فشارکی سه شاگردی بودند که میرزای شیرازی در ده سال آخر عمرش تدریس را به آنان واگذارده بود. او تا ۱۳۱۴ق، دو سال پس از وفات میرزای شیرازی، در سامرا ماند.[۶] سپس به کربلا رفت و شروع به تدریس کرد.[۷] گروهی از شیعیان ایران و عراق از او تقلید می‌کردند. در اواخر عمر به کاظمین رفت[۸] و در ۳ جمادی‌الاول ۱۳۳۷ق/۱۲۹۸ش وفات یافت.[۹] در نقلی تاریخ وفات او سه شنبه ۱۲ جمادی‌الاول ۱۳۳۸ق/۱۲۹۹ش است.[۱۰] او در یکی از حجرات پایین پای حرم کاظمین دفن شد.[۱۱]

جهت معروف شدن وی و خاندانش به صدر این است که میرزای شیرازی دو شاگرد به نام سید اسماعیل داشت و به خاطر تشابه اسمی، پسوند صدر را به خاطر نام پدر -سید صدرالدین- به نام او اضافه کرد.[۱۲]

سید اسماعیل صدر را از زاهدان و پرهیزگاران دانسته‌اند.[۱۳] به گفته محسن امین خوش اخلاق، پرهیزگار، متواضع، گریزان از شهرت بود. به تنهایی راه می‌رفت و دوست نداشت کسی همراهش باشد. در فتوا بسیار محتاط بود.[۱۴]

فرزندان

سید اسماعیل چهار پسر داشت که همگی از علما بودند.

زندگی علمی

از او اثر مدونی به جا نمانده است. بر دو کتاب انیس التجار نراقی[۱۶] و جامع عباسی[۱۷] حاشیه نوشته است.

اساتید

شاگردان

فتوای فقهای نجف در لزوم وحدت مسملین
«چون دیدیم که اختلاف فرقه‌های پنج گانه مسلمین، اختلافاتی که مربوط به اصول دیانت نیست، موجب انحطاط دول اسلام و استیلاء اجانب شده، به جهت حفظ کلمه جامع دینیه و دفاع از شریعت محمدیه، فتاوای مجتهدین عظام که رؤسای شیعه جعفریه هستند با مجتهدین اهل سنت، اتفاق نموده بر وجوب تمسک به حبل اسلام. چنان که خداوند عزوجل در آیه شریفه فرموده: «واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرّقوا» و اتفاق شد بر وجوب اتحاد تمام مسلمین در حفظ بیضه اسلام و نگهداری جمیع مملکت‌های اسلامی از عثمانی و ایرانی از تشبثات دول بیگانه و حمله‌های سلطنت‌های صلیبیه. متحد شد رأی ما جمیعاً برای حفظ حوزه اسلامیه بر این که تمام قوت و نفوذ خود را بر این خصوص مبذول داریم.»

تاریخ بایگانی، موسی نجفی، حاج آقا نورالله اصفهانی، ص۴۲

فعالیت سیاسی-اجتماعی

...عشایر و ایلات مملکت که قوای دفاعیه دولت و ملت است.. ذلت اسارت در چنگال اجانب و به روز سیاه خوانین قفقاز و ترکستان و غیرهم نشستن را بر خود روا ندارند...[۲۲]
  • فتوای جهاد علیه ایتالیا در حمله به لیبی؛ سید اسماعیل صدر به همراه آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی و شیخ الشریعه اصفهانی بیانیه صادر کردند و از مسلمین خواستند که به دفاع از ممالک اسلامی برخیزند.
هجوم روس به ایران و ایتالیا به طرابلس موجب ذهاب اسلام و اضمحلال شریعت و قرآن است. بر عموم اسلامیان واجب است اجتماع نموده و از دولت متبوعه خود رفع تعدیات غیرقانونی روس و ایتالیا را جداً بخواهند. و تا رفع این غائله عظمی نشود آسایش و استقرار را بر خود حرام و این حرکت اسلام پرورانه را جهاد فی سبیل الله مثل مجاهدین بدر و حنین شناسند. محمد کاظم خراسانی، اسماعیل بن صدرالدین عاملی، عبدالله مازندرانی، شیخ الشریعه اصفهانی[۲۳]
  • فتوای جهاد علیه انگلیس در حمله به عراق: در آغاز جنگ جهانی اول در ۱۳۳۲ق/ ۱۹۱۴م که متفقین به دولت عثمانی اعلام جنگ دادند،‌ وی نیز همانند دیگر علما و مراجع بزرگ عراق بر ضد تجاوزات متفقین به سرزمین‌های عثمانی، اعلام جهاد داد.

پانویس

  1. ↑ مدرس، ریحانة الادب، ج۳، ص۴۲۱.
  2. ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقیق سید حسن امین، ج۳، ص۴۰۳.
  3. ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقیق سید حسن امین، ج۳، ص۴۰۳.
  4. ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقيق و تخريج : حسن الأمين،ج ۳، ص۴۰۳.
  5. ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۱، ص۱۱۶.
  6. ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۱، ص۱۱۶.
  7. ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش،ج ۳، ص۴۲۲.
  8. ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، ج ۳، ص۴۰۳.
  9. ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج ۳، ص۴۲۳
  10. ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، ج۳، ص ۴۰۳؛حرزالدین، معارف الرجال، ۱۴۰۵ق، ج ۱، ص۱۱۷.
  11. ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج ۳، ص۴۲۳.
  12. ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج ۳، ص۴۲۳.
  13. ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش،ج۳، ص۴۲۱.
  14. ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقيق وتخريج : حسن الأمين، ج۳، ص۴۰۴.
  15. ↑ مدرس، ریحانة الادب، ج ۳، ص۴۲۳؛ امین، اعیان الشیعه، ج ۳، ص۴۰۴؛ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۱، ص۱۱۶.
  16. ↑ نراقی، انیس التجار، ۱۳۸۳ش، مقدمه،ص۱۰.
  17. ↑ امینی، الغدیر، ج۱۱، ص۳۵۰.
  18. ↑ امین، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین،ج ۳، ص۴۰۴.
  19. ↑ رحمان‌ستایش، مقاله معرفی کتاب «الفوائد الرجالیه».
  20. ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۱، ص۱۱۶؛ امین، اعیان الشیعه، ج ۳، ص۴۰۴.
  21. ↑ استادی، ده فتوای مذهبی-سیاسی، مجله نور علم، شهریور ۱۳۶۵، ش۱۷.
  22. ↑ رک: سید حسن نظام الدین زاده، هجوم روس و اقدامات رؤسای دین برای حفظ ایران، به کوشش نصرالله صالحی، تهران، شیرازه، ۱۳۷۷ ص۱۲۳ و ۱۱۶؛ به نقل از مقاله تأملاتی در باب فتاوای جهادیه علمای شیعه در قرن سیزدهم و چهاردم، محمد حسن رجبی.
  23. ↑ ترکمان، اسنادی درباره هجوم انگلیس و روس به ایران، ۴۸۶.

منابع

  1. مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۳، انتشارات خیام، تهران.
  2. امین، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ۳،‌دار التعارف للمطبوعات، بیروت.
  3. حرزالدین، محمد، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، ج ۱، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، قم، ۱۴۰۵.
  4. آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر،‌دار المرتضی، ۱۴۰۴.
  5. ترکمان، محمد، اسنادی درباره هجوم انگلیس و روس به ایران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
  6. نظام الدین زاده، سید حسن، هجوم روس و اقدامات رؤسای دین برای حفظ ایران، به کوشش نصرالله صالحی، تهران، شیرازه، ۱۳۷۷.
  7. استادی، رضا، ده فتوای مذهبی-سیاسی، مجله نور علم، شهریور ۱۳۶۵،ش ۱۷.
  8. نجفی، موسی، اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله اصفهانی،موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=سید_اسماعیل_صدر&oldid=1280519»