سید یوسف مدنی تبریزی (۱۳۰۷-۱۳۹۲ش)، از مراجع تقلید شیعه و اساتید درس خارج در حوزه علمیه قم بود. وی از حامیان نهضت امام خمینی بود و علیه حکومت پهلوی به مبارزه پرداخت. مدنی شاگرد سید حسین بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبایی بوده است.

سید یوسف مدنی تبریزی
مرجع تقلید
اطلاعات فردی
نسبمدنی تبریزی
تاریخ تولد۱۳۰۷ش
زادگاهتبریز
تاریخ وفات۲۶ خرداد سال ۱۳۹۲ش
محل دفنحرم حضرت معصومه(س)
شهر وفاتقم
اطلاعات علمی
استادانسید محمدحسین طباطبائیامام خمینیسید حسین بروجردی
محل تحصیلتبریز، قم
تألیفاتدرر الفوائد فی شرح الفرائد • توضیح المطّول، الفوائد الادبیه
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسیامضای اعلامیه‌ در حمایت از امام خمینی در سال ۱۳۴۴ش

مدنی بعد از تحصیل به تدریس علوم دینی و نگارش آثار متعدد در حوزه فقه و اصول پرداخت. از جمله آثار مهم او می‌توان به درر الفوائد فی شرح الفرائد، توضیح المطّول و الفوائد الادبیه اشاره کرد. کتاب‌های او مورد توجه بزرگان حوزه قرار گرفت و برخی مانند علامه طباطبایی، تقریظی بر آثارش نوشتند و برخی دیگر همچون سید حسین بروجردی او را مورد تشویق و تأیید قرار دادند.

مدنی تبریزی در ۲۶ خرداد ۱۳۹۲ش در قم درگذشت و پیکرش پس از خواندن نماز میت توسط سید موسی شبیری زنجانی، از مراجع تقلید شیعه، در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.

جایگاه

سید یوسف مدنی تبریزی از مراجع تقلید شیعه و اساتید درس خارج در حوزه علمیه قم بود.[۱] وی با آغاز نهضت امام خمینی، به‌عنوان یکی از مبارزان علیه حکومت پهلوی شناخته می‌شد که نامش در اعلامیه‌های علما و مدرسین حوزه علمیه به چشم می‌خورد.[۲] از جمله این فعالیت‌ها، می‌توان به امضای اعلامیه علما و فضلای آذربایجانی مقیم قم در سال ۱۳۴۴ش اشاره کرد که در حمایت از امام خمینی و اعتراض به ادامه تبعید و انتقال ایشان به نجف، صادر شد.[۳] او پس از انقلاب اسلامی ایران نیز از امضاکنندگان نامه سرگشاده جامه مدرسین حوزه علمیه قم به مجلس شورای اسلامی در دوم مهر ۱۳۵۹ش، جهت اقامه و اجرای احکام شرعی بود.[۴]

لطف‌الله صافی گلپایگانی، از مراجع وقت تقلید، در پیامی به مناسبت رحلت مدنی تبریزی، وی را از استوانه‌های بزرگ علمی و معنوی حوزه علمیه قم معرفی نمودند.[۵] همچنین مدنی تبریزی در مدرسه حجتیه، بر رسائل شیخ انصارى شرحى تألیف کرد که سید حسین بروجردى، از مراجع وقت، ایشان را مورد تشویق و جایزه‌ای به او اهدا کرد.[۶] وی در جوانى نیز شرحى بر مطوّل نوشت که علامه طباطبایى، صاحب تفسیر المیزان، تقریظى (جملاتی در مدح) بر آن نوشت.[۷]

 
دیدار سید یوسف مدنی تبریزی، اولین‌نفر از راست تصویر، با امام خمینی در قم پس از آزادی امام از زندان در فروردین سال ۱۳۴۳ش

زندگی‌نامه و زیست علمی

سید یوسف مدنی تبریزی فرزند سید قاسم در سال ۱۳۰۷ش، در روستای خاروانا از توابع شهر ورزقان تبریز به دنیا آمد.[۸] نسب سیادتش به امام زین‌العابدین(ع) می‌رسد.[۹] در سال ۱۳۲۳ش در شانزده‌سالگی،[۱۰] پس از اتمام کلاس ششم،[۱۱] وارد حوزه علمیه طالبیه تبریز شد.[۱۲] هشت سال به‌طور تخصصی ادبیات عرب خواند[۱۳] و علم فقه و اصول را نیز تا کفایة الاصول فرا گرفت.[۱۴] در همین ایام در تبریز، مشغول به تدریس حاشیه ملاعبدالله، مغنی و مطوّل[۱۵] در مدرسه علمیه طالبیه، صادقیه و حاج صفرعلی تبریز بود.[۱۶]

سپس در سال ۱۳۳۱ در ۲۴ سالگی برای تحصیل سطوح عالی حوزه به قم مهاجرت کرد و کفایه را از میرزا محمد مجاهد تبریزی و سید محمدباقر طباطبائی سلطانی فراگرفت.[۱۷] درس خارج فقه و اصول را از اساتیدی همچون سید حسین بروجردی، محقق داماد، امام خمینی[۱۸] و سید کاظم شریعتمداری بهره برد و همزمان به تدریس ادبیات و سطوح پرداخت.[۱۹] منظومه را به‌طور خصوصی و اسفار و تفسیر را به‌‌طور عمومی از علامه طباطبائی فراگرفت.[۲۰] عبدالله جوادی آملی، از مراجع تقلید، نیز هم‌دوره کلاس اسفار ایشان بودند.[۲۱] پس از چند سال به درجه اجتهاد رسید.[۲۲]

وفات

وی در ۲۶ خرداد ۱۳۹۲ش (۷ شعبان ۱۴۳۴ق) در ۸۵ سالگی بر اثر بیماری در قم درگذشت. سید موسی شبیری زنجانی از مراجع وقت قم، بر پیکرش نماز خواند و او را در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپردند.[۲۳] جوادی آملی، علوی گرگانی، دوزدوزانی، گرامی، هاشمی رفسنجانی،[۲۴] مکارم شیرازی، موسوی اردبیلی، نوری همدانی، سبحانی، صافی گلپایگانی از مراجع تقلید و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه از جمله نهادهایی بودند که برای فوت ایشان، پیام تسلیت صادر کردند.[۲۵]

 
کتاب درر الفوائد فی شرح الفرائد

آثار

برخی از کتاب‌های چاپ شده مدنی تبریزی به شرح ذیل است:

و کتاب‌ شرح معالم الاصول، شرح مکاسب، شرح کفایة الاصول، شرح حاشیه ملاعبدالله[۳۷] و ۱۹ جلد دیگر از کتاب منهاج الاحکام، چاپ نشده است.[۳۸] متن ۲۰ عنوان کتاب در ۳۹ جلد از آثار سید یوسف مدنی تبریزی به زبان فارسی و عربی، در موضوعاتی همچون عقاید اسلامی، فقه استدلالی، اصول فقه، دعا، در قالب نرم‌افزار توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور در سال ۱۳۹۸ش تهیه و تولید شد.[۳۹]

پانویس

  1. الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۰-۱۳۱؛ انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸.
  2. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۹۴.
  3. خسروشاهی، اسناد نهضت اسلامی ایران، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۱۰۲.
  4. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۹۴-۵۹۵.
  5. «سید یوسف مدنی تبریزی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  6. «ارتحال حضرت آیة‌الله مدنی تبریزی»، هفته‌نامه افق حوزه، ص۵؛ هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۱۴؛ «سید یوسف مدنی تبریزی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  7. روزنامه ایران، ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ش، ص۱؛ «ارتحال حضرت آیة‌الله مدنی تبریزی»، هفته‌نامه افق حوزه، ص۵؛ هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۱۳-۱۴.
  8. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۳؛ انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸.
  9. الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۲۹.
  10. هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۱۱؛ «آیت الله العظمی مدنی تبریزی درگذشت»، روزنامه ایران، ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ش، ص۱.
  11. «سید یوسف مدنی تبریزی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه؛ وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۳.
  12. انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸.
  13. هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۱۲-۱۳؛ انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸.
  14. «ارتحال حضرت آیة‌الله مدنی تبریزی»، هفته‌نامه افق حوزه، ص۵؛ هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۱۲-۱۳.
  15. انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸؛ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۲۹.
  16. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۹۱.
  17. الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۲۹؛ انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸.
  18. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۴؛ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۲۹.
  19. انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸.
  20. الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۲۹.
  21. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۵.
  22. «ارتحال حضرت آیة‌الله مدنی تبریزی»، هفته نامه افق حوزه، ص۵؛ وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۴؛ هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۱۵؛ «تحصیلات»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  23. الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۱؛ انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۹؛ «آیت الله العظمی مدنی تبریزی درگذشت»، روزنامه ایران، ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ش، ص۱.
  24. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۹۷.
  25. «ارتحال حضرت آیة‌الله مدنی تبریزی»، هفته‌نامه افق حوزه، ص۵.
  26. انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸؛ هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۳۰.
  27. مدنی تبریزی، قواعد الأصول، ۱۴۲۹ق، ص۴۰۴؛ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۲۹؛ وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۶-۵۸۷؛ هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۲۵.
  28. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۶؛ هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۱۳-۱۴؛ «آیت الله العظمی مدنی تبریزی درگذشت»، روزنامه ایران، ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ش، ص۱.
  29. الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۰.
  30. الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۰؛ مدنی تبریزی، قواعد الأصول، ۱۴۲۹ق، ص۴۰۵.
  31. مدنی تبریزی، قواعد الأصول، ۱۴۲۹ق، ص۴۰۵.
  32. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۷-۵۸۸.
  33. هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۲۸؛ انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸.
  34. الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۰؛ مدنی تبریزی، قواعد الأصول، ۱۴۲۹ق، ص۴۰۵-۴۰۶.
  35. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۸؛ انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۸.
  36. وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۸۷-۵۸۸؛ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۰.
  37. مدنی تبریزی، قواعد الأصول، ۱۴۲۹ق، ص۴۰۸؛ هاشمی، گوهری از تبار صالحان، ۱۳۹۱ش، ص۱۳-۱۴ و ص۳۴.
  38. انصاری، «درگذشتگان»، ص۱۱۹؛ وطن‌پرست، «از اقلیم دانش»، ص۵۹۰.
  39. «معرفی نرم افزار؛ مجموعه آثار آیت‌الله سیدیوسف مدنی تبریزی تولید شد»، سایت شبکه اجتهاد؛ «مجموعه آثار آیت‌الله العظمی سید یوسف مدنی تبریزی رحمه الله»، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.

منابع

  • «آیت الله العظمی مدنی تبریزی درگذشت»، روزنامه ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ش.
  • «ارتحال حضرت آیة‌الله مدنی تبریزی»، در هفته‌نامه افق حوزه، شماره ۳۶۶، ۲۹ خرداد ۱۳۹۲ش.
  • الوانساز خویی، محمد، گلشن ابرار آذربایجان، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، ۱۳۹۴ش.
  • انصاری، ناصرالدین، «درگذشتگان»، در دو ماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۴۰، خرداد و تیر ۱۳۹۲ش.
  • «تحصیلات»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۴ مرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۱۱ آذر ۱۴۰۳ش.
  • خسروشاهی، سید هادی، اسناد نهضت اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۹ش.
  • «سید یوسف مدنی تبریزی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۱ آذر ۱۴۰۲ش.
  • مدنی تبریزی، سید یوسف، قواعد الأصول (المدنی التبريزی)، قم، مکتب آیة الله السید یوسف المدنی التبریزی، ۱۴۲۹ق.
  • «مجموعه آثار آیت‌الله العظمی سید یوسف مدنی تبریزی رحمه الله»، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ آذر ۱۴۰۳ش.
  • «معرفی نرم افزار؛ مجموعه آثار آیت‌الله سیدیوسف مدنی تبریزی تولید شد»، سایت شبکه اجتهاد، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آبان ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ آذر ۱۴۰۳ش.
  • وطن‌پرست، مرتضی، «از اقلیم دانش»، در گلشن ابرار، ج۱۰، قم، پژوهشکده باقرالعلوم(ع) سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۹۳ش.
  • هاشمی، علی، گوهری از تبار صالحان، قم، آیین دانش، ۱۳۹۱ش/ ۱۴۳۳ق.