سید محمدحسن ترحینی عاملی
| فقیه، نویسنده و خطیب شیعه | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۳۱/۱۳۳۲ش |
| تاریخ وفات | ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ش |
| محل دفن | شهر عِبّا در جبل‌عامل |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید رضا صدر، سید محمد روحانی، علی احمدی میانجی، سید مهدی روحانی، سید محمدرضا خِرسان |
| محل تحصیل | بیروت، نجف، قم |
| تألیفات | اَلزُّبدَةُ الْفِقهِیَّة فی شرحِ الرَّوْضَة الْبَهِیّة، اَلنَّهْضَةُ الحسينية، مصادر و اخبار اَلْاَيّام المَدَنِيَّة، الاحکام فی علمِ الکلام، الشعائرُ الحسینیةُ المنصوصة |
سید محمدحسن تَرْحینی عامِلی (۱۳۳۱/۱۳۳۲-۱۴۰۱ش) فقیه و خطیب شیعه اهل لبنان و نویسنده کتاب اَلزُّبدَةُ الْفِقهیه، شرحی بر کتاب الرَّوْضَة الْبَهِیّة نوشته شهید ثانی.
تدریس علوم حوزوی از سطوح تا درس خارج در بیروت و شرکت در برنامه‌های گفتگومحور تلویزیونی با موضوعات دینی و مذهبی از جمله درباره پیامبر(ص) و امام حسین(ع)، برخی از فعالیت‌های علمی و فرهنگی او است. بیش از ده کتاب با موضوعات فقه، تاریخ، کلام و اخلاق از او به چاپ رسیده است.
زندگی‌نامه
سید محمدحسن ترحینی عاملی فقیه، نویسنده، سخنران شیعه اهل لبنان و استاد حوزه علمیه، [۱] فرزند سید حسن‌ابراهیم[۲] در سال ۱۹۵۳م (۱۳۳۱/۱۳۳۲ش) در شهر عِبّا نزدیک شهر نَبَطِیّه در جبل‌عامل به دنیا آمد. نسب او به امام کاظم(ع) برمی‌گردد.[۳] او را سید محمد ترحینی نیز خوانده‌اند.[۴]
ترحینی عاملی با خانوده‌اش در بیروت پایتخت لبنان و پس از آن، در نبطیه، سکونت داشت. پس از ازدواج، در اواخر سال ۱۹۷۳م به نجف و در ۱۹۷۶م (۱۳۴۶ش) به قم هجرت کرد و پس از حدود ده سال به سوریه رفت و در ۶ سپتامبر ۱۹۸۶م (۱۵ شهریور ۱۳۶۵ش) به جبل‌عامل بازگشت.[۵]
درگذشت
سید محمدحسن ترحینی پس از دوره‌ای بیماری،[۶] در ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ش درگذشت[۷] و در عصر همان روز در قبرستان شهر عبا نزدیک نبطیه در لبنان، تشییع و دفن شد.[۸] حزب‌الله لبنان، جنبش اَمَل و مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان برای درگذشت او پیام تسلیت صادر کردند.[۹]
تحصیلات
سید محمد ترحینی در هفده سالگی در سال ۱۹۷۰م در مدرسه علمیه‌ای در غرب بیروت که بعدها به معهد شرعی اسلامی شناخته شد، دروس حوزوی را آغاز کرد. سید محمدحسین فضل‌الله از مراجع تقلید شیعه (درگذشت ۱۳۸۹ش)، از مؤسسان این مدرسه بود.[۱۰]
ترحینی در اواخر سال ۱۹۷۳م به حوزه علمیه نجف رفت و سطوح حوزه علمیه را گذراند و به‌دست سید محمدباقر صدر، فقیه شیعه، لباس روحانیت پوشید.[۱۱]
ترحینی در اوایل سال ۱۹۷۵م به‌دلیل شرایط امنیتی در عراق و حوزه علمیه نجف، به لبنان بازگشت و در ۶ آگوست ۱۹۶۷م (۱۵ مرداد ۱۳۴۶ش) به حوزه علمیه قم رفت.[۱۲]
استادان
برخی از استادان سید محمدحسن ترحینی چنین‌اند:
- سید رضا صدر (درس خارج فقه در قم)
- سید محمد روحانی (درس خارج اصول فقه در قم)
- علی احمدی میانجی (سطوح و سطوح عالیه حوزه در قم)
- سید مهدی روحانی (سطوح و سطوح عالیه در قم)
- سید محمدرضا خِرسان (شرحُ اللُّمعَةِ الدِّمِشقیَّة در نجف)
- سید محمدجواد فضل‌الله (دروس مقدمات حوزه علمیه در بیروت)
- سید نجیب خلف (دروس مقدمات حوزه علمیه در بیروت)[۱۳]
او همچنین مدتی که محمدجواد مَغنیّه، مفسر شیعه اهل لبنان، به حوزه علمیه قم رفت‌وآمد داشت و مدتی در آن ساکن بود، در مجالس او شرکت می‌کرد.[۱۴]
فعالیت‌های علمی و فرهنگی
سید محمدحسن ترحینی همزمان با تحصیل در سطوح عالی‌حوزه، تدریس علوم حوزوی را نیز آغاز کرد و تا اواخر سال ۱۹۹۴م به تدریس ادامه داد. او به‌عنوان کارشناس در برنامه‌های برخی شبکه‌های تلویزیونی شرکت می‌کرد و خود نیز برنامه‌های تلویزیونی مختص خود داشت. وی کتاب‌ها و مقالاتی نگاشت که از آن میان کتاب اَلزُّبدَةُ الْفِقهِیَّة شهرت بیشتری یافت.[۱۵]
تدریس
ترحینی عاملی در کنار تحصیل در قم، به تدریس کتاب‌های شرح اللمعة الدمشقیة، اصول مظفر و بخش‌هایی از کِفایةُ الاُصول و مکاسب شیخ انصاری پرداخت.[۱۶]
پس از هجرت به سوریه در سال ۱۹۸۶م، در مدرسه علمیه حضرت زینب کتاب‌های شرح لمعه و اصول مظفر را تدریس کرد و در اواخر سال ۱۹۸۷م از دمشق به بیروت رفت و در معهد شرعی اسلامی در بیروت به مدت هشت سال به تدریس درس‌های سطوح و سطوح عالی حوزه مشغول شد.[۱۷]
وی در اواخر سال ۱۹۹۴م معهد شرعی اسلامی را ترک کرد و به‌صورت مستقل به تدریس درس خارج فقه مشغول شد.[۱۸] پس از سال ۲۰۰۰م نیز تدریس را رها کرده، به نوشتن و تبلیغ پرداخت و به مباحثه با شمار محدودی از اهل علم اکتفا کرد.[۱۹] برخی شاگردان سید محمد ترحینی چنین‌اند:
- علی آل محسن، عالم شیعه اهل قطیف عربستان[۲۰]
- حسین عایِش، عالم شیعه و مدرس حوزه علمیه در احساء (متولد ۱۳۸۱ق)[۲۱]
- محمدعلی معلم، عالم شیعه اهل قطیف (درگذشت ۱۴۲۴ق)[۲۲]
- عبدالکریمِ الحْبیل (متولد 1377ق) عالم شیعه و امام جمعه تاروت نزدیک قطیف[۲۳]
- محمد حَسون، روحانی شیعه اهل نجف و مدیر مرکز اَلْاَبحاث العقائدیة[۲۴]
- حسین عبدالله مرعی، عالم شیعه اهل لبنان (درگذشت ۱۴۲۱ق)[۲۵]
- سید سامی خضرا، عالم و خطیب شیعه اهل لبنان[۲۶]
- احمد شهابی، عالم اهل بحرین، خطیب و مدرس شیعه (متولد ۱۳۸۰ش)[۲۷]
برنامه‌های تلویزیونی
سید محمدحسن ترحینی در شبکه‌های ماهواره‌ای المنار، الصراط و الکوثر به‌عنوان کارشناس اسلامی حاضر می‌شد و خود نیز برنامه‌هایی با نام‌های «رسولُ الْاِنسانیة» (به‌فارسی: فرستاده انسانیت)، «اَلشَّعائرُ الْحُسینیة»، «اَلدّینُ الْحَنیف»، «اَلقِصصْ الْقُرآنی»، و «اَلطّاعةُ و المعصیة» داشت. موضوعات برنامه‌های وی دینی و مذهبی و از جمله درباره پیامبر(ص) و امام حسین(ع) بود.[۲۸]
آثار
سید محمد ترحینی آثاری با موضوعات فقه، تاریخ، کلام، رجال، اخلاق و اصول فقه دارد.
- الزبدة الفقهیة
کتاب اَلزُّبدَةُ الْفِقهِیَّة فی شرح الرَّوْضَةِ الْبَهِیّة شرحی به زبان عربی و در نه جلد بر کتاب فقهی الرَّوْضَةُ الْبَهِیّة نوشته شهید ثانی است.[۲۹] در برخی مقاله‌های پژوهشی[۳۰] و کتاب‌های فقهی،[۳۱] به این کتاب استناد شده است.
برخی از دیگر آثار او چنین است:
- عَظَمَةُ الدّینِ الْاِسلامی، با موضوعاتی مانند ویژگی‌های شریعت اسلامی، فطرت انسانی و هدایت نبوی.[۳۲]
- الاحکام فی علمِ الْکَلام، با موضوع کلام اسلامی.[۳۳]
- اَلنَّهْضَةُ الْحُسَینیة وَ النَّواصب، درباره مواضع ناصبی‌ها نسبت به واقعه عاشورا و نقد آن.[۳۴]
- اَلنَّهْضَةُ الحسينية، مصادر و اخبار اَلْاَيّام المَدَنِيَّة، درباره منابع تاریخی واقعه عاشورا و نیز، وقایع مربوط به آن.[۳۵]
- الشعائرُ الْحُسینیةُ الْمَنصوصة، با موضوع آیین‌هایی چون عزاداری محرم و روایات و فتاوا درباره آن.[۳۶]
«الاسلامُ و العقل»، «الحقُّ و الباطل»، «اَلدّین»، «العبودیةُ لِله» (بندگی خدا) و «ماهیةُ الْاِنسان و دَوْرُه» (ماهیت و نقش انسان) دیگر کتاب‌های او است.[۳۷] همچنین کتاب رجالی اَلتَّحریرُ الطّاووسی نوشته صاحب معالم با تحقیق سید محمد ترحینی چاپ شده است.[۳۸]
ترحینی شرحی بر کتاب کفایة الاصول و نیز مکاسب شیخ انصاری نگاشته که چاپ نشده است.[۳۹]
پانویس
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «وفاة والدة العلامة المجتهد السید محمد ترحینی فی بلدة عبا الجنوبیة»، شبکة اخبار النبطیة.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به «تشییع حاشد للعلامة السید محمد ترحینی فی عبا الجنوبیة»، خبرگزاری المنار؛ «تشییع حاشد للعلامة السید محمد ترحینی فی بلدته عبا الجنوبیة»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ وهبی، «تشییع مهیب لسماحة العلاّمة الجلیل السید محمد حسن ترحینی العاملی»، خبرگزاری یاصور.
- ↑ «علامه سید محمدحسن ترحینی العاملی درگذشت»، خبرگزاری اهل بیت (ابنا)
- ↑ وهبی، «تشییع مهیب لسماحة العلاّمة الجلیل السید محمد حسن ترحینی العاملی»، خبرگزاری یاصور.
- ↑ وهبی، «تشییع مهیب لسماحة العلاّمة الجلیل السید محمد حسن ترحینی العاملی»، خبرگزاری یاصور.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ آل محسن، «آیة الله السید محمد حسن ترحینی فی ذمة الله»، سایت رسمی شیخ علی آل محسن.
- ↑ «اشراقة علمية: العلامة العايش نموذج»، سایت روزنامه جهینة الاخباریة.
- ↑ «العلامة الفاضل الشيخ محمد علي المعلم»، واحة القطیف.
- ↑ «الشیخ عبدالکریم الحبیل»، منتدی الساحل الشرقی.
- ↑ «السیرة الذاتیة»، موقع العلامة الدکتور الشیخ محمد الحسون.
- ↑ «من هو سماحة الشیخ العلامة حسین مرعی»، الشیخ العلامة حسین مرعی.
- ↑ «لقاء خاص مع سماحة السيد سامي خضرة»، منتدى دعم المقاومة الاسلامية.
- ↑ «الشیخ احمد الشهابی»، Listen Notes.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ ترحینی عاملی، الزبدة الفقهیة، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۴.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به علیشاهی قلعه‌جوقی و دیگران، «قصاص منافع چشم (بینایی) با اشعه لیزر»، ص۸۳؛ فیروزی، «لا یقتل غیر المقاتل قاعده فقهی مصونیت غیر نظامیان»، ص۵۷.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به هاشمی شاهرودی، موسوعة الفقه الاسلامی المقارن، ۱۴۳۲ق، ج۱۱، ص۵۲۶ و ج۹، ص۹۵؛ گروهی از محققین، احکام الاطفال، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۵۴۶.
- ↑ ترحینی عاملی، عظمة الدین الاسلامی، دار الکتب العربی، شناسنامه کتاب.
- ↑ ترحینی عاملی، الاحکام فی علم الکلام، ۱۹۹۳م، شناسنامه کتاب.
- ↑ ترحینی، النهضة الحسینیة و النواصب، ۱۴۲۲ق، شناسنامه و فهرست کتاب.
- ↑ ترحینی، سید محمدحسن، النهضة الحسینیة مصادر و اخبار الایام المدنیة، ۱۴۲۳ق، شناسنامه و فهرست کتاب.
- ↑ «الشعائر الحسينية المنصوصة بين التوثيق والتطبيق»، شبکة فجر الثقافیة.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
- ↑ ابن شهید ثانی، التحریر الطاووسی، ۱۴۰۸ق، شناسنامه کتاب.
- ↑ «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد.
منابع
- آل‌محسن، علی، «آیة الله السید محمد حسن ترحینی فی ذمة الله»، سایت رسمی شیخ علی آل‌محسن، تاریخ درج مطلب: ۴ می ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین، التحریر الطاووسی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۸ق.
- «السید محمدحسن ترحینی عاملی»، مرایا الولاء، تاریخ بازدید: ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- ترحینی عاملی، محمدحسن، النهضة الحسینیة و النواصب، بیروت، دار الهادی، ۱۴۲۲ق.
- ترحینی عاملی، سید محمدحسن، عظمة الدین الاسلامی، بی‌جا، دار الکتب العربی، بی‌تا.
- ترحینی عاملی، الاحکام فی علم الکلام، بیروت، دار الامیر الثقافة و العلوم، ۱۹۹۳م.
- ترحینی عاملی، سید محمدحسن، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، بی‌جا، ذوی القربی، ۱۳۸۲ش.
- ترحینی عاملی، سید محمدحسن، النهضة الحسینیة مصادر و اخبار الایام المدنیة، بیروت، دار الهادی، ۱۴۲۳ق.
- «تشییع حاشد للعلامة السید محمد ترحینی فی عبا الجنوبیة»، خبرگزاری المنار، تاریخ درج مطلب: ۳ می ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «تشییع حاشد للعلامة السید محمد ترحینی فی بلدته عبا الجنوبیة»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۳ می ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «رحیل العلامة السید محمد حسن ترحینی العاملی فی لبنان»، الاجتهاد، تاریخ درج مطلب: ۳ می ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «اشراقة علمية: العلامة العايش نموذج»، سایت روزنامه جهینة الاخباریة، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مارس ۲۰۱۷م، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «السیرة الذاتیة»، موقع العلامة الدکتور الشیخ محمد الحسون، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
- «الشعائر الحسينية المنصوصة بين التوثيق والتطبيق»، شبکة فجر الثقافیة، تاریخ درج مطلب: ۱۴ نوامبر ۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
- «الشیخ احمد الشهابی»، Listen Notes، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «الشیخ عبدالکریم الحبیل»، منتدی الساحل الشرقی.
- «العلامة الفاضل الشيخ محمد علي المعلم»، واحة القطیف، تاریخ درج مطلب: ۱۱ ژانویه ۲۰۰۴م، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «علامه سید محمدحسن ترحینی العاملی درگذشت»، خبرگزاری اهل بیت (ابنا)، تاریخ درج مطلب: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- علیشاهی قلعه جوقی، ابوالفضل و دیگران، «قصاص منافع چشم (بینایی) با اشعه لیزر»، در مجله فقه پزشکی، شماره ۲۴ و ۲۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش.
- فیروزی، مهدی، «لا یقتل غیر المقاتل قاعده فقهی مصونیت غیر نظامیان در مخاصمات مسلحانه»، در مجله فقه، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۲ش.
- گروهی از محققین، احکام الاطفال، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۴۲۸ق.
- «لقاء خاص مع سماحة السيد سامي خضرة»، منتدى دعم المقاومة الاسلامية، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «من هو سماحة الشیخ العلامة حسین مرعی»، الشیخ العلامة حسین مرعی، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «وفاة والدة العلامة المجتهد السید محمد ترحینی فی بلدة عبا الجنوبیة»، شبکة اخبار النبطیة، تاریخ درج مطلب: ۲۶ ژانویه ۲۰۱۴م، تاریخ بازدید: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- وهبی، سامر، «تشییع مهیب لسماحة العلاّمة الجلیل السید محمد حسن ترحینی العاملی»، خبرگزاری یاصور، تاریخ درج مطلب: ۳ می ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- هاشمی شاهرودی، محمود، موسوعة الفقه الاسلامی المقارن، قم، مؤسسه دائرة المعارف قه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۳۲ق.
پیوند به بیرون
- فقیهان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (قمری)
- فقیهان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- سادات موسوی
- دانشآموختگان حوزه علمیه نجف (پس از سال ۱۲۰۰ قمری)
- دانشآموختگان حوزه علمیه قم (پس از سال ۱۳۰۰ شمسی)
- مدفونان در لبنان
- واعظان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- واعظان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- نویسندگان شیعه قرن ۱۵ (قمری)