سید محمد میرلوحی موسوی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید محمد موسوی حسینی سبزواری اصفهانی |
| لقب | میرلوحی • مطهر |
| نسب | امام کاظم(ع) |
| تاریخ تولد | حدود ۹۹۰ق |
| محل زندگی | اصفهان |
| تاریخ وفات | بین سال‌های ۱۰۸۳ تا ۱۰۸۷ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ بهایی • میرداماد |
| تألیفات | زاد العقبی • ریاض المؤمنین • کفایة المهتدی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | نقد ابومسلم‌نامه‌ها • مبارزه با صوفیه |
سید محمد موسوی حسینی سبزواری اصفهانی مشهور به میرلوحی، ملقب به مطهر، عالم شیعه در قرن یازدهم هجری است. او معاصر با مجلسی اول و مجلسی دوم و از شاگردان شیخ بهایی و میرداماد بوده است. میرلوحی به علت نقدهای تند و تیز به برخی جریانات عصر خویش به‌ویژه اهل تصوف، مورد اذیت و آزار عوام قرار گرفت. میرلوحی تألیفات چندی درباره اهل‌بیت(ع) نوشته است که مشهورترین آن‌ها کتاب کفایة المهتدی است. میرلوحی معتقد منظور از نگارش چهل حدیث در حدیث مشهور پیامبر احادیثی است که درباره ولایت ائمه باشد. سال وفات او مانند سال ولادتش نامعلوم است.
زندگی‌نامه
سید محمد موسوی حسینی سبزواری، ملقب به مطهر و متخلص به «نقیبی» از جمله عالمان برجسته دوران صفويه است.[۱] میرلوحی در دهه آخر سده دهم هجری قمری در اصفهان به دنیا آمد. نسب وی به امام کاظم(ع) می‌رسد و عنوان سبزواری به جهت موطن پدرش است.[۲]
نام کوچک او در بسیاری از کتاب‌ها «محمد» ذکر شده است با این حال مصطفی شریعت موسوی در مقدمه کتاب اربعین میرلوحی، معتقد است که نام او همان «میرلوحی» است، و در بسیاری از اسناد تاریخی از او به عنوان میرلوحی بدون ضمیمه‌کردن هیچ نام دیگری یاد شده است.[۳]
زمان وفات میرلوحی همانند ولادتش ثبت نشده، موسوی اصفهانی محقق کتاب کفایة المهتدی معتقد است که میرلوحی در سن ۷۲ سالگی و در سال ۱۰۶۳ق فوت کرده است.[۴] برخی نیز گفته‌اند میرلوحی به دست مخالفان کشته شد.[۵]
سید محمدباقر درچه‌ای فقیه و اصولی قرن چهاردهم از نوادگان وی می‌باشد.[۶] از اساتید مشهور میرلوحی می‌توان به میر محمدجعفر رضوی، شیخ بهایی و میرداماد اشاره کرد.[۷]
فعالیت‌ها
میرلوحی در نقد مسائل جاری در اصفهان آن‌روز مثل رواج تصوف و گرایش آن‌ها به موسیقی، نقد مخالفان اهل‌بیت و ترویج مذهب تشیع فعال بود.
مبارزه با تصوف و موسیقی
میرلوحی به مسایل فقهی مانند موسیقی و تصوف پرداخت که در آن زمان بحث‌ها و جنجال‌هایی را میان علمای این دوره برانگیخته بود. همچنین از کارهای او، نوشتن کتابی در نقد ابومسلم و مقابله با رواج ابومسلم‌نامه‌ها و مبارزه با متصوفه به علت ادعای مقامات عرفانی و مرشدیت برای ابومسلم بود.[۸][یادداشت ۱] او در کفایة المهتدی از مخالفت سرسختانه مخالفانش به علت بدگویی او از ابومسلم سخن به میان آورده است.[۱۰]
از سوی دیگر ضدیت او با صوفیه و مسایل مربوط به صوفی‌گری مثل غناء، عامل انتقاد و اختلاف وی از مجلسی اول و مجلسی دوم است. زیرا دیدگاه‌های وی با مجلسی اول به ویژه در زمینه ابومسلم، غنا و تصوف تفاوت داشت.[۱۱]
نگارش کتاب‌های چهل حدیث
به گفته شریعت موسوی، محققِ زندگی میرلوحی، او فعالیت‌هایی که در راه احیاء نشانه‌های تشیع در زمان حیاتش داشته و نیز شدّت او در برابر مخالفین ائمه(ع) نشانه علاقه شدید او به اهل‌بیت است. چنان‌که تألیف دو کتاب «اربعین» یکی به نام «زاد العقبی فی مناقب الائمّة الأوصیاء علیهم السّلام» و دیگری به نام «کفایة المهتدی فی معرفة المهدی علیه‌السلام» نیز در همین راستا تحلیل شده است.[۱۲]
میرلوحی همچنین مقدمه‌ای طولانی در اوّل «کفایة المهتدی» نوشته و در آن تلاش کرده اثبات کندکه در حدیث «من حفظ من احادیثنا اربعین حدیثا بعثه اللّه یوم القیامة فقیها عالما») ، منظور از «اربعین حدیثا» احادیث در امر ولایت ائمّه است و حتی بعضی از بزرگان اهل سنت آن را تأیید می‌کنند.[۱۳]
ادعای ملاقات با امام زمان(عج)
شریعت موسوی ادعا کرده است که میرلوحی بارها با امام مهدی(عج) را ملاقات کرده است و سخن خود را به ادعای میرلوحی مستند کرده است.[۱۴] میرلوحی نیز خود در اول کتاب کفایة المهتدی به صورت رمزی ادعا کرده که امام مهدی(ع) را در خواب دیده و کتابش را به دستور ایشان نوشته است.[۱۵] محدث نوری نیز در کتاب نجم ثاقب در چهارمین حکایت از باب هفتم سخن میرلوحی را نقل کرده است[۱۶]
آثار
میر لوحی آثار زیادی داشته که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- زاد العُقبیٰ فی مناقب الائمّة و الأوصیاء، نسخه‌ای از این کتاب در دسترس نیست.
- ریاض المؤمنین و حدائق المتّقین،
- اربعین میرلوحی یا کفایة المهتدی فی معرفة المهدی، وی در این کتاب که مجموعه‌ای چهل حدیثی است در رابطه با شناخت و معرفی حضرت مهدی(عج) بحث می‌کند.
- اعلام المحبّین، این رساله در رد صوفیه بوده و نسخه‌ای از این کتاب، در کتابخانه مجلس به خط ابن یوسف شیرازی موجود است.
- تنبیه الغافلین، درباره این رساله گفته شده در ردّ صوفیه است ولی هنوز اثری از آن به‌دست نیامده است.
- ادراء العاقلین و اخزاء المجانین، از این رساله در ذیل حدیث هفدهم کتاب «کفایة المهتدی» یاد کرده و در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی در قم به شماره ۳۸۹ موجود است.
- توضیح المشربین و تنقیح المذهبین.
- سَلوَةُ الشیعة و قُوَةُ الشریعة.
- مناظرة السید و العالم.[۱۷]
- رساله‌ای در تحریم غناء؛ سید محمدهادی میرلوحی فرزند سید محمد در رسالۀ «إعلام الأحباء فی حرمة الغناء فی القرآن و الدعاء» رساله‌ای در تحریم غنا به پدرش نسبت می‌دهد.[۱۸]
پانویس
- ↑ ذاکری، «اخباری‌گری، پیدایش و پیامدها»، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۹.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۲۷، ۶۳ و ۶۴.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق،ص ۲۱-۲۶.
- ↑ موسوی اصفهانی، «مقدمه کفایة المهتدی»، ۱۴۲۶ق، ص۶۹.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۶۸-۷۰.
- ↑ درچه‌ای، میزان الفقاهه، ۱۳۹۶ش، ج۲۶، ص۴۷
- ↑ شریعت موسوی، «مقدمه کفایة المهتدی»، ۱۴۲۶ق، ص۷۳-۷۵.
- ↑ میرداماد، دیوان اشراق، ۱۳۸۵ش، پیشگفتار ص۵۵.
- ↑ ابومسلم نامه،سجادی،https://www.cgie.org.ir/fa/article/225032/
- ↑ حسینی اسفیدواجانی، خاندان میر لوحی و بحث غنا در عصر صفوی، ۱۳۸۷ش، ص۴۹.
- ↑ شریعت موسوی،«مقدمه کفایة المهتدی»، ۱۴۲۶ق، ص۹۱-۱۰۱.
- ↑ شریعت موسوی، «مقدمه کفایة المهتدی»، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۱.
- ↑ شریعت موسوی، «مقدمه کفایة المهتدی»، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۱.
- ↑ شریعت موسوی، «مقدمه کفایة المهتدی»، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۲ و ۱۰۳.
- ↑ شریعت موسوی، «مقدمه کفایة المهتدی»، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۲ و ۱۰۳.
- ↑ نوری، نجم ثاقب، ج۲، ص۸۷.
- ↑ شریعت موسوی، «مقدمه کفایة المهتدی»، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۶-۱۲۱.
- ↑ مختاری، صادقی، غناء و موسیقی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۰۴۵.
یادداشت
- ↑ اَبومُسْلِم‌نامه، عنوان اثری حماسی و افسانه‌ای دربارۀ زندگی و شخصیت ابومسلم خراسانی که تحریرهای متعددی از آن به زبانهای فارسی و ترکی شرقی و نیز غربی در دست است ... پدید آورندۀ نخستین روایت مدون یا متن مکتوب ابومسلم‌نامه هنوز به درستی دانسته نیست، اما مشهورترین روایت در بیشترین نسخه‌های موجود این کتاب به ابوطاهر نسبت داده شده. [۹]
منابع
- تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة، بیروت، دار الاضواء.
- حسینی اسفیدواجانی، سید مهدی، «خاندان میر لوحی و بحث غنا در عصر صفوی»، اطلاعات حکمت و معرفت، مهر ۱۳۸۷، سال سوم - شماره ۷.
- ذاکری، علی اکبر، «اخباری‌گری، پیدایش و پیامدها»، نشریه حوزه، دی ۱۳۷۷ش، شماره ۸۹.
- شریعت موسوی، سید مصطفی، «مقدمه کفایة المهتدی» در کفایة المهتدی فی معرفة المهدی (ع)، نوشته سید محمد میرلوحی، مقدمه و تحقیق: مصطفی شریعت موسوی اصفهانی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۲۶ق.
- مختاری، رضا و صادقی، محسن، غناء و موسیقی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ١٣٧٧ش.
- میرداماد، محمدباقر، دیوان اشراق، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ۱۳۸۵ش.
- میرلوحی، سید محمد، کفایة المهتدی فی معرفة المهدی (ع)، مقدمه و تحقیق: مصطفی شریعت موسوی اصفهانی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۲۶ق.