ابوالفتح آمدی
| محدث و قاضی شیعی | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ناصح‌الدین عبدالواحد بن محمد آمِدی |
| تاریخ وفات | ۵۵۰ق |
| اطلاعات علمی | |
| تألیفات | غرر الحکم و درر الکلم • جواهر الکلام فی الحکم و الاحکام من قصة سیدالانام |
ابوالفتح ناصح‌الدین عبدالواحد بن محمد آمِدی محدث و قاضی شهر آمد (دیاربکر کردستان ترکیه) و از علمای شیعی. شهرت وی به واسطه تالیف کتاب غررالحکم و دررالکلم است که مجموعه عظیمی از کلمات قصار امام علی(ع) را دربردارد.
ولادت و درگذشت
نام ابوالفتح آمدی را برخی «محمد بن عبدالواحد» ذکر کرده‌اند. از زندگانی او آگاهی چندانی در دست نیست و تاریخ دقیق ولادت و وفات او در هیچ یک از کتاب‌های رجال نیامده است. آمدی خود در مقدمه جواهر الکلام از احمد غزالی (درگذشت ۵۲۰ق) به عنوان معاصر خویش یاد کرده است[۱] و ابن شهر آشوب (درگذشت ۵۸۸ق) گفته است که اجازه روایت غرر الحکم را از او دریافت کرده.[۲]
سال درگذشت وی را با اختلاف، ۵۱۰، ۵۲۰ و ۵۵۰ قمری یاد کرده‌اند و محدث ارموی در مقدمه غررالحکم با استناد به قراین و شواهد، ۵۵۰ق/۱۱۵۵م را ترجیح داده است.[۳]
مذهب
از آنجا که ابن شهر آشوب اجازه روایت غررالحکم او را داشته و این کتاب را از کتب شیعه برشمرده است،[۴] دانشمندانی از قبیل مجلسی،[۵] افندی اصفهانی[۶] و نوری[۷] او را شیعه امامی شمرده‌اند و عبارت «کَرّم الله وجهه» را که آمدی در دیباچه غرر الحکم در حق امام علی(ع) به کار برده، حمل بر تقیه کرده یا از تصرفات کاتبان دانسته‌اند.
تالیفات
غررالحکم و دررالکلم
آمدی شهرت خود را مدیون کتاب الغررالحکم و دررالکلم است که مجموعه عظیمی از کلمات قصار امام علی(ع) را دربردارد.
- کلمات قصار در غرر بر حسب حروف الفبا (فقط حرف اول) و با مراعات سجع آنها تنظیم شده است.
- این کتاب در قرن دوازدهم هجری قمری توسط جمال‌الدین محمد خوانساری (د ۱۱۲۱ یا ۱۱۲۵ق/۱۷۰۹ یا ۱۷۱۳م) به دستور شاه سلطان حسین صفوی، به فارسی ترجمه و شرح شده و به کوشش میرجلال‌الدین محدّث اُرْمَوی در ۱۳۴۶ش در تهران انتشار یافته است.
جواهر الکلام
آمدی علاوه بر غرر، اثر دیگری به نام جواهر الکلام فی الحکم و الاحکام من قصة سیدالانام داشته که حاجی خلیفه بخشی از مقدمه آن را نقل کرده است.
پانویس
منابع
- آقابزرگ، الذریعه، ج ۱۶، صص ۳۸-۳۹.
- آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، (قرن ۶)، بیروت، ۱۳۹۲ق، ص۱۶۹.
- آمدی، عبدالواحدبن محمد، غررالحکم و دررالکلم، به کوشش جلال‌الدین محدّث ارموی، تهران، ۱۳۴۶ش.
- ابن شهر آشوب، محمّدبن علی، المناقب، قم، انتشارات علامه.
- ابن شهر آشوب، معالم العلماء، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
- افندی اصفهانی، عبدالله، ریاض العلماء، به کوشش محمود مرعشی و احمد حسینی، قم، ۱۴۰۱ق، ج ۳، صص ۲۸۳-۲۸۴.
- بغدادی، اسماعیل پاشا، ایضاح المکنون، استانبول، ۱۳۶۴ق/۱۹۴۵م، ج ۱، ص۴۱۴.
- بغدادی، هدیه العارفین، استانبول، ۱۹۵۱م، ج ۱، ص۶۳۵.
- حاجی خلیفه، کشف الظنون، استانبول، ۱۹۷۱م.
- خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، بیروت، دارالکتاب العربی، ج ۵، صص ۱۷۰-۱۷۳.
- سرکیس، چاپی ۱/۹؛ قمی، عباس، فوائدالرضویه، تهران، ۱۳۲۷ش، ص۲۶۰.
- کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج ۶، ص۲۱۳.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، ۱۴۰۳.
- محدث ارموی، جلال‌الدین، مقدمۀ غررالحکم آمدی، تهران، ۱۳۴۶ش.
- مدرس، محمدعلی، ریحانه الادب، تبریز، ۱۳۴۶ش، ج ۱، ص۶۲.
- نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل، تهران، ۱۳۲۱ق، ج ۳، ص۴۹۳.
- GAL, I/44; GAL, S, I/75.