غلامحسین حقانی (۱۳۲۰-۱۳۶۰ش) از روحانیان شیعه که در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در ۷ تیر سال ۱۳۶۰ش به شهادت رسید. حقانی با تحصیل نزد اساتیدی چون امام خمینی و سید محمد محقق داماد به درجه اجتهاد رسید. او با همکاری برخی از علمای حوزه علمیه قم و با حمایت مالی برخی از بازاریان تهران، در سال ۱۳۴۳ش، مؤسسه در راه حق و مؤسسه اصول دین را برای انجام فعالیت‌های دینی تأسیس کرد.
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| زادروز | ۱۳۲۰ش |
| شهر تولد | قم |
| تاریخ درگذشت | ۷ تیر سال ۱۳۶۰ش |
| آرامگاه | قبرستان شیخان قم |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات سیاسی | |
| مناصب | امام جمعه بندرعباس، نماینده اولین دوره مجلس شورای اسلامی |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | امام خمینی، سید محمد محقق داماد |
| تألیفات | اسلام پیشرو نهضت‌ها، جزوات مؤسسه در راه حق |
غلامحسین حقانی به‌دلیل انجام فعالیت‌های انقلابی از سال ۱۳۴۲ش همزمان با شروع نهضت امام خمینی، چندین بار دستگیر و چند سال در زندان به سر برد. وی پس از انقلاب مسئولیت‌های مختلفی همچون امامت جمعه بندرعباس، سرپرستی دفتر تبلیغات اسلامی قم و ریاست سازمان تبلیغات اسلامی را برعهده داشت و پس از آن نماینده مردم بندرعباس در اولین دوره مجلس شورای اسلامی گردید.
زندگینامه و تحصیلات
غلامحسین حقانی فروردین سال سال ۱۳۲۰ش در قم متولد شد. او در کودکی به همراه خانواده‌اش به تهران مهاجرت کرد. حقانی پس از تحصیلات ابتدایی به تشویق پدرش به مدرسه علمیه آیت‌الله مجتهدی تحت نظر احمد مجتهدی تهرانی رفت و همزمان در مدرسه علمیه مروی تهران نیز نزد پدرش به تحصیل پرداخت.[۱]
حقانی پس از طی مراحل اولیه تحصیل راهی قم شد و دروس طلبگی را نزد اساتیدی چون امام خمینی، سید محمد محقق داماد، مرتضی حائری یزدی، سید محمدرضا گلپایگانی و مرتضی مطهری گذراند و موفق به اخذ درجه اجتهاد گردید. وی همزمان با تحصیلات حوزوی، در مدرسه (دین و دانش) در قم تحت مدیریت سید محمد بهشتی تحصیلات دبیرستان خود را به پایان رساند.[۲] حقانی همزمان با تحصیل، به تدریس در حوزه علمیه قم نیز پرداخت.[۳] او سال ۱۳۴۰ش ازدواج کرد که ثمره این ازدواج شش فرزند بود.[۴] یکی از فرزندان او پس از شهادتش به دنیا آمد که نامش را به یاد پدرش غلامحسین نامیدند.[۵]
تأسیس مؤسسات و مجامع دینی
در سال ۱۳۴۳ش با حمایت مالی تعدادی از بازاریان تهران، غلامحسین حقانی با همکاری برخی از مدرسان حوزه علمیه قم، مؤسسه در راه حق و همچنین مؤسسه اصول دین را به منظور پاسخگویی به شبهات مسیحیان و مارکسیست‌ها تأسیس کردند.[۶] حقانی جزوات بسیاری بدون ذکر نام مؤلف از طریق مؤسسه در راه حق منتشر کرد.[۷] با تأسیس مجمع علمی اسلام‌شناسی توسط محمد مفتح، غلامحسین حقانی نیز به آن پیوست و به تدوین برخی کتاب‌های دینی در آن پرداخت.[۸] او کتاب اسلام پیشرو نهضت‌ها را با همکاری محمد مصطفوی کرمانی [یادداشت ۱] در این مجمع علمی تألیف کرد.[۹]
فعالیت‌های سیاسی قبل از انقلاب
با شروع نهضت امام خمینی در سال ۱۳۴۲ش، غلامحسین حقانی با حضور در شهرهای مختلف همچون شیراز، بندرعباس و سمنان به فعالیت‌های انقلابی و سخنرانی پرداخت؛ به همین دلیل چندین بار به‌دست ساواک دستگیر و زندانی شد.[۱۰] وی در اواخر سال ۱۳۴۵ش به همراه احمد مجتهدی تهرانی برای دیدار با امام خمینی به صورت مخفیانه به عراق مسافرت کرد.[۱۱] با ادامه فعالیت‌های انقلابی و سخنرانی در شهرهای مختلف، مخالف با جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی، مخالفت با رژیم صهیونیستی و امضا و توزیع اعلامیه‌های متعدد، حقانی در سال ۱۳۵۴ش دستگیر و به دوازده سال حبس محکوم شد.[۱۲] در نهایت با روی کار آمدن دموکرات‌ها در آمریکا و اعلام سیاست فضای باز سیاسی توسط حکومت پهلوی، غلامحسین حقانی در مردادماه سال سال ۱۳۵۶ش پس از سی ماه حبس از زندان آزاد شد.[۱۳]
فعالیت‌های سیاسی بعد از انقلاب
در آستانه انقلاب اسلامی، غلامحسین حقانی با همراهی روحانیت مبارز تهران، برای مخالفت با دستور بختیار مبنی بر بستن فرودگاه‌ها جهت جلوگیری از ورود امام خمینی به ایران، در دانشگاه تهران تحصن کردند. او یکی از اعضای کمیته استقبال از امام خمینی بود.[۱۴]
حقانی پس از انقلاب اسلامی به همراه جمعی از علمای حوزه علمیه قم جهت سازماندهی روحانیت در سراسر کشور دفتر تبلیغات اسلامی قم را تأسیس کرد و سرپرستی آن را تا قبل از نمایندگی مجلس شورای اسلامی عهده‌دار بود.[۱۵] نمایندگی امام خمینی و ریاست دادگاه و حاکم شرع در استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان و همچنین امامت جمعه بندرعباس از دیگر مسئولیت‌های او بود.[۱۶]
حقانی در اولین دوره مجلس شورای اسلامی به‌عنوان نماینده مردم بندرعباس برگزیده شد. او برای ایجاد جبهه متحد فرهنگی تبلیغی نیروهای خط امام، در اردیبهشت سال ۱۳۵۹ش، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی را تأسیس کرد که یکی از اقدامات آنها اعزام سفیران تبلیغی به کشورهای مختلف جهان بود. در همین راستا حقانی به مناسبت دومین سالگرد انقلاب اسلامی، ۲۰ هیئت را به حدود ۳۰ کشور جهان فرستاد تا پیام انقلاب را تبیین کنند. غلامحسین حقانی خود نیز در رأس هیئتی به کشورهای یمن، عربستان سعودی، لبنان و سوریه مسافرت کرد.[۱۷]
به پیشنهاد محمد امامی کاشانی از روحانیان فعال در انقلاب اسلامی، غلامحسین حقانی به همراه تعداد دیگری از علمای حوزه علمیه قم از طرف امام خمینی به عنوان اعضای شورای عالی تبلیغات اسلامی منصوب شدند. این شورا بالاترین مقام تصمیم‌گیرنده کشور در امر تبلیغات بود. با تشکیل سازمان تبلیغات اسلامی، حقانی از سوی شورای عالی تبلیغات اسلامی به ریاست آن سازمان برگزیده شد.[۱۸]
از غلامحسین حقانی به‌عنوان یکی از منادیان وحدت اسلامی یاد شده است. به نوشته کتاب اتحاد و انسجام، حقانی در زمان امامت جمعه بندرعباس در این زمینه فعالیت‌های متعددی داشته و هنگام فرستادن مبلغان به شهرهای مختلف بر حفظ اتحاد تأکید داشته و از بیان مطالب تفرقه‌انگیز اجتناب می‌داده است.[۱۹]
شهادت
غلامحسین حقانی ۷ تیر سال ۱۳۶۰ش در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسید[۲۰] و پیکر او پس از تشییع در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.[۲۱]
تک‌نگاری
درباره زندگی شهید غلامحسین حقانی دو کتاب تألیف شده است. مرکز بررسی اسناد تاریخی کتاب سی و چهارم یاران امام به روایت اسناد ساواک را به معرفی اسناد مبارزاتی شهید غلامحسین حقانی اختصاص داده که در آن نزدیک به ۳۰۰ برگ سند در موضوع اخطار، گزارش منبرها، سخنرانی‌ها و جلسات، منع منبر، بازرسی منزل، تعقیب و مراقبت، دستور حبس و بازداشت، بازجویی، محکومیت و... فراهم آمده است.[۲۲] کتاب دیگری با نام «من خواب دیده بودم» به وسیله معصومه امیرزاده کشویه تدوین شده که به زندگی شهید حقانی می‌پردازد. این کتاب را نشر شاهد در سال ۱۳۹۶ش به چاپ رساند.[۲۳]
پانویس
- ↑ ربانی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، ۱۳۶۰ش، ج۱، ص۵۴۸؛ مؤسسه نشر اسلامی، پیشتازان شهادت در انقلاب سوم، ۱۳۶۱ش، ص۹۳.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص هفت، بخش اسناد، سند مورخ ۱۷/ ۹/ ۵۴ شماره ۶۸۹۵ / ۳۱۲.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص هشت.
- ↑ شیهد غلامحسین حقانی، سایت مرکز اسناد تاریخی.
- ↑ حقانی مدیرکل تبلیغات اسلامی کرمان شد.، سایت خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص هشت.
- ↑ مؤسسه نشر اسلامی، پیشتازان شهادت در انقلاب سوم، ۱۳۶۱ش، ص ۹۳؛ مرکز اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص هشت. سند تاریخ ۱۳۴۵/۲/۱۷.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید مفتح، صفحه بیست و سه.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص نه.
- ↑ ربانی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، ۱۳۶۰ش، ج۱، ص۵۴۹؛ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص ده.
- ↑ مرکز اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص یازده. سند تاریخ ۱۳۴۶/۱/۱۷ شماره ۳۱۶/۱۴۰۷۹ و ۱۳۵۴/۷/۳۰شماره ۴۰۹۷/ک و سند تاریخ ۱۳۴۷/۸/۲۷.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص یازده تا چهارده.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص چهارده و پانزده.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص شانزده.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص شانزده.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص هفده.
- ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص هفده.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۳۷۴/۴/۱۱، ص۱۲؛ مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حقانی، ۱۳۸۴ش، ج۳۴، ص هفده.
- ↑ مؤسسه امام هادی(ع)، اتحاد و انسجام، ۱۳۸۹ش، ص۴۳۱.
- ↑ بازخوانی فاجعه هفتم تیر+ زندگینامه شهدا سایت ایسنا.
- ↑ مزار ۹ تن از شهدای هفت تیر در قم سایت ایرنا.
- ↑ مجموعه یاران امام شهید حقانی، سایت مرکز اسناد تاریخی.
- ↑ من خواب دیده بودم، سایت گیسوم.
یادداشت
منابع
- « حقانی» مدیرکل تبلیغات اسلامی کرمان شد، مندرج در سایت خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ ۱۳۹۸/۹/۲۴.
- مزار 9 تن از شهدای هفت تیر در قم، مندرج در سایت ایرنا، تاریخ ۱۳۹۵/۴/۸.
- بازخوانی فاجعه هفتم تیر+ زندگینامه شهدا، مندرج در سایت ایسنا، تاریخ۱۳۹۲/۴/۶.
- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، پیشتازان شهادت در انقلاب سوم، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۳۶۱ش.
- ربانی خلخالی، علی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، قم، مکتب الحسین علیه السلام، ۱۳۶۰ش.
- روزنامه جمهوری اسلامی، تاریخ ۱۳۷۴/۴/۱۱.
- مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک: شهید آیت الله محمد مفتح، تهران، انتشارات مرکز اسناد تاریخی، ۱۳۸۲ش.
- مرکز بررسی اسناد تاریخی، یاران امام به روایت اسناد ساواک: شهید حجت الاسلام و المسلمین غلامحسین حقانی، تهران، انتشارات مرکز اسناد تاریخی، ۱۳۸۴ش.
- مؤسسه امام هادی(ع)، اتحاد و انسجام، قم، نشر پیام امام هادی علیه السلام، ۱۳۸۹ش.