پرش به محتوا

لبیک یا حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
Golpoor (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۲٬۰۰۵ ویرایش‌ها
←در مراسم عزاداری: ویرایش جزیی
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۵۰۹ ویرایش‌ها
خط ۱۱: خط ۱۱:


گفته شده این شعار<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5552800 «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر].</ref> به‌عنوان یک شعار جهانی،<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052819815 «شعار لبیک یا حسین جهانی شده است»، ایسنا].</ref> عاشورا را یک جریان مستمر تاریخی معرفی کرده<ref>[https://shiaarts.ir/news/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%C2%AB%D9%84%D8%A8%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%C2%BB «فراخوان رقابتی حروف نگاری لبیک یا حسین»، کانون هنری شیعی].</ref> و اختصاص به همه زمان‌ها در طول تاریخ دارد.<ref>[https://www.razavi.news/fa/news/18379 «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی].</ref> هرچند برخی این عبارت را تنها یک شعار ندانسته<ref>[https://www.razavi.news/fa/news/18379 «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی].</ref> و معتقدند این جمله، بقای عاشورا را بعد از ۱۴۰۰ سال، تضمین کرده<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5552800 «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر].</ref> و سبب ماندگاری گفتمان عاشورایی شده است.<ref>[https://www.razavi.news/fa/news/18379 «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی].</ref>
گفته شده این شعار<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5552800 «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر].</ref> به‌عنوان یک شعار جهانی،<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052819815 «شعار لبیک یا حسین جهانی شده است»، ایسنا].</ref> عاشورا را یک جریان مستمر تاریخی معرفی کرده<ref>[https://shiaarts.ir/news/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%C2%AB%D9%84%D8%A8%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%C2%BB «فراخوان رقابتی حروف نگاری لبیک یا حسین»، کانون هنری شیعی].</ref> و اختصاص به همه زمان‌ها در طول تاریخ دارد.<ref>[https://www.razavi.news/fa/news/18379 «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی].</ref> هرچند برخی این عبارت را تنها یک شعار ندانسته<ref>[https://www.razavi.news/fa/news/18379 «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی].</ref> و معتقدند این جمله، بقای عاشورا را بعد از ۱۴۰۰ سال، تضمین کرده<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5552800 «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر].</ref> و سبب ماندگاری گفتمان عاشورایی شده است.<ref>[https://www.razavi.news/fa/news/18379 «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی].</ref>
==دعوت امام==
==دعوت امام==
[[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] در طول سفر از [[مکه]] به [[عراق]] چندین مرتبه [[مسلمان|مسلمانان]] را به یاری خود فرا خواند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5552800 «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر].</ref> از جمله هنگام حرکت از مکه در خطبه‌ای کوتاه مردم را به همراهی خود دعوت کرد و فرمود: من به نقطه‌ای می‌روم که گرگان گرسنه بیابان بندبند من را پاره می‌کنند و می‌درند... هر کس حاضر است خون خود را در راه ما بدهد به [[کربلا]] بیاید و اگر این تصمیم را ندارد، برگردد.<ref>حلوانی، نزهة الناظر، ۱۴۰۸ق، ص۸۶؛ ابن‌طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۶۰.</ref> یکی دیگر از دعوت‌های امام، طی [[نامه امام حسین(ع) به اشراف بصره|نامه‌ای به اشراف بصره]] بود که آنها را به یاری خود طلبید.<ref>ابن طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۳۸.</ref> معروف‌ترین دعوت امام حسین(ع) در [[روز عاشورا]] رقم خورده است که مردم را به یاری خود و دفاع از [[اهل‌بیت(ع)|خاندان پیامبر]] فراخواند.<ref>ابن‌طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۶؛ ابن‌نما حلی، مثیر الاحزان، ۱۴۰۶ق، ص۷۰.</ref> این دعوت امام به [[هل من ناصر ینصرنی]] که نقل به معنای عبارات امام است، شهرت دارد.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۶ش، ص۴۷۱.</ref>
[[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] در طول سفر از [[مکه]] به [[عراق]] چندین مرتبه [[مسلمان|مسلمانان]] را به یاری خود فرا خواند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5552800 «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر].</ref> از جمله هنگام حرکت از مکه در خطبه‌ای کوتاه مردم را به همراهی خود دعوت کرد و فرمود: من به نقطه‌ای می‌روم که گرگان گرسنه بیابان بندبند من را پاره می‌کنند و می‌درند... هر کس حاضر است خون خود را در راه ما بدهد به [[کربلا]] بیاید و اگر این تصمیم را ندارد، برگردد.<ref>حلوانی، نزهة الناظر، ۱۴۰۸ق، ص۸۶؛ ابن‌طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۶۰.</ref> یکی دیگر از دعوت‌های امام، طی [[نامه امام حسین(ع) به اشراف بصره|نامه‌ای به اشراف بصره]] بود که آنها را به یاری خود طلبید.<ref>ابن طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۳۸.</ref> معروف‌ترین دعوت امام حسین(ع) در [[روز عاشورا]] رقم خورده است که مردم را به یاری خود و دفاع از [[اهل‌بیت(ع)|خاندان پیامبر]] فراخواند.<ref>ابن‌طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۶؛ ابن‌نما حلی، مثیر الاحزان، ۱۴۰۶ق، ص۷۰.</ref> این دعوت امام به [[هل من ناصر ینصرنی]] که نقل به معنای عبارات امام است، شهرت دارد.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۶ش، ص۴۷۱.</ref>
خط ۱۷: خط ۱۸:
لغت‌شناسان ریشه لبیک را به معنای اطاعت<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۴۱.</ref> و اجابت<ref>ازهری، تهذیب اللغة، بیروت، ج۱۵، ص۲۴۲.</ref> دانسته و معتقدند معنای واژه «لبیک» که در اصل «لَبَّا لَکَ» بوده،<ref>ازهری، تهذیب اللغة، بیروت، ج۱۵، ص۲۴۲.</ref> مقیم شدن برای اطاعت و اجابت شخص است<ref>[جوهری، الصحاح، بیروت، ج۱، ص۲۱۶؛ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ۱۴۱۴ق، ج۱۰، ص۳۱۲.</ref> که در پاسخ به هر ندا دهنده‌ای، گفته می‌شود.<ref>فیروزآبادی، القاموس المحیط، بیروت، ج۱، ص۱۲۷، «الب»</ref> این واژه با عنوان [[تلبیه]] (لَبَّیک الّلهُمَّ لَبَّیک، لَبَّیک لاشَریک لَک لَبَّیک) در [[احرام]] بستن [[حج تمتع]] و [[عمره]] به کار رفته و از ارکان [[حج]] دانسته شده است.<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۲۲۶؛ فاضل هندی، کشف اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۲۰؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۸، ص۳-۴.</ref>
لغت‌شناسان ریشه لبیک را به معنای اطاعت<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۴۱.</ref> و اجابت<ref>ازهری، تهذیب اللغة، بیروت، ج۱۵، ص۲۴۲.</ref> دانسته و معتقدند معنای واژه «لبیک» که در اصل «لَبَّا لَکَ» بوده،<ref>ازهری، تهذیب اللغة، بیروت، ج۱۵، ص۲۴۲.</ref> مقیم شدن برای اطاعت و اجابت شخص است<ref>[جوهری، الصحاح، بیروت، ج۱، ص۲۱۶؛ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ۱۴۱۴ق، ج۱۰، ص۳۱۲.</ref> که در پاسخ به هر ندا دهنده‌ای، گفته می‌شود.<ref>فیروزآبادی، القاموس المحیط، بیروت، ج۱، ص۱۲۷، «الب»</ref> این واژه با عنوان [[تلبیه]] (لَبَّیک الّلهُمَّ لَبَّیک، لَبَّیک لاشَریک لَک لَبَّیک) در [[احرام]] بستن [[حج تمتع]] و [[عمره]] به کار رفته و از ارکان [[حج]] دانسته شده است.<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۲۲۶؛ فاضل هندی، کشف اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۲۰؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۸، ص۳-۴.</ref>


بنا بر نقل کتب تاریخی کلمه «لبیک» توسط [[اصحاب پیامبر]] برای اجابت خواسته [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] مورد استفاده قرار گرفته است؛<ref>برای نمونه نگاه کنید به: مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۳۶۹؛ ج۱۲، ص۳۷۶؛ ج۱۳، ص۳۷۹؛ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۱۷۴؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۴۸.</ref> چنان‌که در [[غزوه حنین]] پس از آنکه پیامبر(ص)، یاران فراری خود را صدا زد، آنها لبیک گویان به سوی او بازگشتند.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۹۰۰-۹۰۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۷۵-۷۶.</ref> گفتن لبیک برای اجابت خواسته دیگران در طول تاریخ به‌کار رفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۸۴؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۹۲؛ ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۰۰.</ref> بنابراین ادعای [[وهابیت]] مبنی بر [[شرک]] بودن به‌کارگیری این اصطلاح برای غیر [[خدا]]، مردود دانسته شده است؛<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/1417169 «شرح لبیک یا حسین بخش اول: نوشتاری از استاد هادی سروش»، شفقنا].</ref> هرچند سوء‌استفاده‌هایی نیز از این کلمه در آثار فرق‌نویسان ثبت شده است؛ چنان‌که [[غالیان]] زمان [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] هنگام [[تلبیه|تلبیه حج]]، «لبیک یا جعفر لبیک» می‌گفتند<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۸۸ق، ص۵۸.</ref> که مورد بیزاری و [[لعن]] امام قرار گرفتند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۱۵، ص۵۱۷-۵۱۸؛ شیخ حر عاملی، إثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۵، ص۳۷۶.</ref>
گفتن لبیک برای اجابت خواسته دیگران در طول تاریخ به‌کار رفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۸۴؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۹۲؛ ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۰۰.</ref>چنان‌که بنا بر نقل کتب تاریخی [[اصحاب پیامبر]] در [[غزوه حنین]] برای اجابت خواسته ایشان از تعبیر لبیک استفاده کرده‌اند.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۹۰۰-۹۰۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۷۵-۷۶.</ref> بنابراین ادعای [[وهابیت]] مبنی بر [[شرک]] بودن به‌کارگیری این اصطلاح برای غیر [[خدا]]، مردود دانسته شده است؛<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/1417169 «شرح لبیک یا حسین بخش اول: نوشتاری از استاد هادی سروش»، شفقنا].</ref>  
 
گفتن لبیک در یکی از [[زیارت‌نامه]] های [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] که منتسب به [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] است، به‌عنوان یکی از آداب زیارت ذکر شده و از [[زیارت|زائران]] خواسته شده تا پس از هفت مرتبه [[تکبیر]] و [[تهلیل]] و[[تحمید]]، هفت مرتبه عبارت  ''لَبَّيْكَ داعِي اللهِ'' را تکرار کنند.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۳۰.</ref> در [[زیارت رجبیه امام حسین(ع)]] نیز امام با عبارت «لبیک یا داعی الله» مورد خطاب قرار گرفته است.<ref>ابن‌طاووس، إقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۱۳-۷۱۴؛ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۱۴۲.</ref> برخی این شعار را از زمینه‌های تحقق شعار لبیک یا مهدی دانسته‌اند؛<ref>[https://bahairesearch.org/%D9%84%D8%A8%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A7-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C/ «لبیک یا حسین! لبیک یا مهدی!»، بهایی پژوهی].</ref> چنان‌که در [[دعای عهد]] نیز به لبیک گفتن دعوت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] اشاره شده است.<ref>ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۶۶۶-۶۶۳؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۵۵۲-۵۵۰.</ref>
[[پرونده:لبیک یا حسین به خط ثلث.jpg|بندانگشتی|۲۷۰px|شعار لبیک یا حسین به [[خط ثلث]]، اثر برگزیده فراخوان حروف‌نگاری لبیک یا حسین.<ref>[https://shiaarts.ir/news/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%C2%AB%D9%84%D8%A8%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%C2%BB «فراخوان رقابتی حروف نگاری لبیک یا حسین»، کانون هنری شیعی].</ref>]]
 
==پیام‌ها و پیامدها==
پیروی و دنباله‌روی [[ایمان|مؤمن]] و محب [[اهل‌بیت(ع)]] از امام حسین(ع) در تمامی عرصه‌ها و پیاده‌سازی و عملیاتی‌کردن کامل شاخصه‌ها و اهداف [[قیام امام حسین(ع)|قیام حسینی]] در زندگی<ref>[https://news.amfm.ir/2018/09/13/%D8%AA%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D8%B6-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B9-%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%B9%D8%A7/ «تبعیت محض از امام حسین(ع) اثبات عملی شعار «لبیک یا حسین» است»، آستان مقدس حضرت معصومه(س)].</ref> و به عبارتی هماهنگی خواسته‌ها با خواسته حسین(ع)‌ و پیاده شدن شعار لبیک یا حسین در سراسر شخصیت آدمی از پیام‌های این شعار دانسته شده است.<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/1426759 ««لبیک یا حسین یعنی رهایی از همه قدرت ها: نوشتاری از استاد هادی سروش – بخش هفتم»، شفقنا].</ref>
 
پیامدهای شعار لبیک یا حسین، عزت و آبرومندی، دوری از ذلت و خواری،<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/299665 «شعار لبیک یا حسین مبارزه با استکبار ستیزی است»، خبرگزاری رسا].</ref> مبارزه با [[ظلم]] و جان دادن در راه حق،<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/299665 «شعار لبیک یا حسین مبارزه با استکبار ستیزی است»، خبرگزاری رسا].</ref> رهایی از همه قدرت‌ها،<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/1426759 ««لبیک یا حسین یعنی رهایی از همه قدرت ها: نوشتاری از استاد هادی سروش – بخش هفتم»، شفقنا].</ref> خنثی‌کننده توطئه دشمنان<ref>[https://hajj.ir/fa/71504 «لبیک یا حسین خنثی کننده توطئه دشمنان است»، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت].</ref> و از بین‌برنده هیمنه استکبار<ref>[https://zarinkhabar.ir/%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1-%D9%84%D8%A8%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%87%DB%8C%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D9%87/ «شعار ” لبیک یا حسین” هیمنه استکبار را درهم‌شکسته است»، زرین خبر].</ref> دانسته شده است؛ به همین علت لبیک یا حسین نمادی برای استکبارستیزی و تن ندادن به ذلت و خواری قلمداد شده است.<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/299665 «شعار لبیک یا حسین مبارزه با استکبار ستیزی است»، خبرگزاری رسا].</ref>
 
گفته شده زنده ماندن صدای آزادی‌خواهی بعد از گذشت ۱۴ قرن از پیامدهای دیگر این شعار بوده و آزادی‌خواهان با الهام گرفتن از قیام [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]، از این شعار برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرده‌اند.<ref>ثقفی، «تأثیر عاشورا در ادبیات عاشورا(۲)»، ص۳۰.</ref> عده‌ای از کارشناسان، پیروزی، استحکام و انتشار [[انقلاب اسلامی ایران]] را در پرتو عمل به شعار لبیک یا حسین دانسته‌اند.<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/299665 «شعار لبیک یا حسین مبارزه با استکبار ستیزی است»، خبرگزاری رسا].</ref>


عمل به آموزه‌­های [[قرآن|قرآنی]] و [[سنت|سنت نبوی]] و اقامه [[نماز]] در اول وقت و همچنین حضور پیروان ادیان و مذاهب گوناگون در مجالس [[سوگواری]] آن حضرت از جمله کارکردهای اعتقادی و اخلاقی شعار لبیک یا حسین عنوان شده است.<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/299665 «شعار لبیک یا حسین مبارزه با استکبار ستیزی است»، خبرگزاری رسا].</ref> برخی شعار «[[هیهات منا الذلة|هیهات من الذله]]» امام را در راستای شعار لبیک یا حسین ارزیابی کرده و هدف هر دو را یکی دانسته‌اند.<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/299665 «شعار لبیک یا حسین مبارزه با استکبار ستیزی است»، خبرگزاری رسا].</ref>  
در یکی از [[زیارت‌نامه]] های [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] که منتسب به [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] است، به‌عنوان یکی از آداب زیارت از [[زیارت|زائران]] خواسته شده تا پس از هفت مرتبه [[تکبیر]] و [[تهلیل]] و [[تحمید]]، هفت مرتبه عبارت  ''لَبَّيْكَ داعِي اللهِ'' را تکرار کنند.<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۳۰.</ref> در [[زیارت رجبیه امام حسین(ع)]] نیز امام با عبارت «لبیک یا داعی الله» مورد خطاب قرار گرفته است.<ref>ابن‌طاووس، إقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۱۳-۷۱۴؛ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۱۴۲.</ref> در [[دعای عهد]] نیز به لبیک گفتن دعوت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] اشاره شده است.<ref>ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۶۶۶-۶۶۳؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۵۵۲-۵۵۰.</ref>
[[پرونده:لبیک یا حسین به خط ثلث.jpg|بندانگشتی|۲۷۰px|شعار لبیک یا حسین به [[خط ثلث]]، اثر برگزیده فراخوان حروف‌نگاری لبیک یا حسین.<ref>[https://shiaarts.ir/news/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%C2%AB%D9%84%D8%A8%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%C2%BB «فراخوان رقابتی حروف نگاری لبیک یا حسین»، کانون هنری شیعی].</ref>]]


==کاربست شعار==
==کاربست شعار==

نسخهٔ ‏۲۹ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۴

سوگواری محرم
تابلوی عصر عاشورا
تابلوی عصر عاشورا یکی از آثار نگارگری محمود فرشچیان
رویدادها
نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع) • نامه امام حسین(ع) به اشراف بصره • روز عاشورا • واقعه کربلا • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) • روزشمار واقعه عاشورا • اسیران کربلا
افراد
امام حسین(ع) • علی اکبر • علی‌اصغر • عباس بن علی • حضرت زینب(س) • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا
جای‌ها
حرم امام حسین(ع) • تل زینبیه • حرم حضرت عباس(ع) • گودال قتلگاه • بین‌الحرمین • نهر علقمه
مناسبت‌ها
تاسوعا • عاشورا • دهه محرم • اربعین • دهه صفر
مراسم
مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه‌زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت

لَبَّیک‌َ یا حسین (اجابت می‌کنم تو را ای حسین) شعاری جهانی که دوستداران امام حسین(ع) در پاسخ به دعوت امام به‌کار می‌برند. امام حسین(ع) چندین مرتبه مسلمانان را به یاری فراخواند که معروف‌ترین آن در روز عاشورا بود که مسلمانان را به یاری خود و خاندان پیامبر دعوت کرد.

هدف از به‌کارگیری این شعار اعلام وفاداری و همبستگی با امام و همچنین یاری او تا پای جان دانسته شده است. گفته شده شعار لبیک یا حسین، عاشورا را یک جریان مستمر تاریخی معرفی کرده و سبب ماندگاری گفتمان عاشورایی شده است. این شعار نمادی برای استکبارستیزی و مبارزه با ظلم و نپذیرفتن ذلت و خواری قلمداد شده است.

واژه «لبیک» در طول تاریخ از سوی مسلمانان مورد استفاده قرار گرفته است؛ چنان‌که اصحاب پیامبر نیز برای اجابت دعوت حضرت محمد(ص) از آن استفاده کردند؛ بنابراین ادعای وهابیت مبنی بر شرک بودن به‌کارگیری این اصطلاح برای غیر خدا مردود دانسته شده است. لبیک در یکی از زیارت‌نامه های امام حسین(ع) که منتسب به امام صادق(ع) است، به‌عنوان یکی از آداب زیارت ذکر شده و از زائران خواسته شده تا هفت مرتبه آن را تکرار کنند. در زیارت رجبیه امام حسین(ع) نیز امام با عبارت «لبیک یا داعی الله» مورد خطاب قرار گرفته است. این شعار کاربرد فراوانی در مراسم سوگواری و ابراز ارادت به امام حسین(ع) در کشورهای مختلف داشته و در حوزه فرهنگ و هنر و همچنین حوادث انقلابی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

معرفی

لبیک یا حسین یکی از عبارت‌های معروف جریان کربلا و واقعه عاشورا[۱] و به معنای اجابت دعوت امام حسین(ع) قلمداد شده است.[۲] شیعیان پس از واقعه عاشورا با ذکر لبیک یا حسین همچون شهدای کربلا به درخواست امام مبنی بر همراهی با قیامش واکنش نشان داده و با امام اعلام همبستگی می‌کنند.[۳] گفته شده هدف علاقه‌مندان امام از به کارگیری این عبارت این است که یاران سیدالشهدا تنها ۷۲ تن در سال ۶۱ق نبوده و در طول قرن‌ها و تمامی زمان‌ها حضور دارند[۴] و حاضرند همچون یارانش که در واقعه عاشورا به شهادت رسیدند، اقدام به فدا کردن جان و مال و فرزندان خود در راه امام حسین(ع) کنند.[۵]

گفته شده این شعار[۶] به‌عنوان یک شعار جهانی،[۷] عاشورا را یک جریان مستمر تاریخی معرفی کرده[۸] و اختصاص به همه زمان‌ها در طول تاریخ دارد.[۹] هرچند برخی این عبارت را تنها یک شعار ندانسته[۱۰] و معتقدند این جمله، بقای عاشورا را بعد از ۱۴۰۰ سال، تضمین کرده[۱۱] و سبب ماندگاری گفتمان عاشورایی شده است.[۱۲]

دعوت امام

امام حسین(ع) در طول سفر از مکه به عراق چندین مرتبه مسلمانان را به یاری خود فرا خواند.[۱۳] از جمله هنگام حرکت از مکه در خطبه‌ای کوتاه مردم را به همراهی خود دعوت کرد و فرمود: من به نقطه‌ای می‌روم که گرگان گرسنه بیابان بندبند من را پاره می‌کنند و می‌درند... هر کس حاضر است خون خود را در راه ما بدهد به کربلا بیاید و اگر این تصمیم را ندارد، برگردد.[۱۴] یکی دیگر از دعوت‌های امام، طی نامه‌ای به اشراف بصره بود که آنها را به یاری خود طلبید.[۱۵] معروف‌ترین دعوت امام حسین(ع) در روز عاشورا رقم خورده است که مردم را به یاری خود و دفاع از خاندان پیامبر فراخواند.[۱۶] این دعوت امام به هل من ناصر ینصرنی که نقل به معنای عبارات امام است، شهرت دارد.[۱۷]

معنا و کاربرد لبیک

لغت‌شناسان ریشه لبیک را به معنای اطاعت[۱۸] و اجابت[۱۹] دانسته و معتقدند معنای واژه «لبیک» که در اصل «لَبَّا لَکَ» بوده،[۲۰] مقیم شدن برای اطاعت و اجابت شخص است[۲۱] که در پاسخ به هر ندا دهنده‌ای، گفته می‌شود.[۲۲] این واژه با عنوان تلبیه (لَبَّیک الّلهُمَّ لَبَّیک، لَبَّیک لاشَریک لَک لَبَّیک) در احرام بستن حج تمتع و عمره به کار رفته و از ارکان حج دانسته شده است.[۲۳]

گفتن لبیک برای اجابت خواسته دیگران در طول تاریخ به‌کار رفته است.[۲۴]چنان‌که بنا بر نقل کتب تاریخی اصحاب پیامبر در غزوه حنین برای اجابت خواسته ایشان از تعبیر لبیک استفاده کرده‌اند.[۲۵] بنابراین ادعای وهابیت مبنی بر شرک بودن به‌کارگیری این اصطلاح برای غیر خدا، مردود دانسته شده است؛[۲۶]

در یکی از زیارت‌نامه های امام حسین(ع) که منتسب به امام صادق(ع) است، به‌عنوان یکی از آداب زیارت از زائران خواسته شده تا پس از هفت مرتبه تکبیر و تهلیل و تحمید، هفت مرتبه عبارت لَبَّيْكَ داعِي اللهِ را تکرار کنند.[۲۷] در زیارت رجبیه امام حسین(ع) نیز امام با عبارت «لبیک یا داعی الله» مورد خطاب قرار گرفته است.[۲۸] در دعای عهد نیز به لبیک گفتن دعوت امام زمان(عج) اشاره شده است.[۲۹]

شعار لبیک یا حسین به خط ثلث، اثر برگزیده فراخوان حروف‌نگاری لبیک یا حسین.[۳۰]

کاربست شعار

شعار لبیک یا حسین در مراسم عزاداری و ابراز ارادت به امام حسین(ع) و همچنین در حوزه فرهنگی و هنری و حوادث انقلابی مورد استفاده قرار گرفته است.

در مراسم عزاداری

سید حسن نصرالله:
الگو:شعر۲

گفته شده عزاداری محرم با شعار لبیک یا حسین آغاز می‌شود و اوج طرح این شعار در روز عاشورا است.[۳۱] شعار لبیک یا حسین در مراسم عزاداری مردم کشورهای مختلف چون نیجریه،[۳۲] ترکیه،[۳۳] لبنان،[۳۴] عراق و ایران و حتی کشورهای اروپایی چون هلند[۳۵] سر داده شده است. در روز عاشورا مردم عراق از جمله اهالی طویریج[۳۶] و قبیله بنی‌اسد[۳۷] هنگام ورود به حرم امام حسین(ع) این شعار را سر می‌دهند؛ چنان‌که به‌صورت گسترده در ایام اربعین نیز مورد استفاده زائران قرار گرفته است.[۳۸] این شعار در مراسم سوگواری مردم ایران نیز مورد استفاده قرار گرفته[۳۹] و حتی برخی از اجتماعات بزرگ به «اجتماع لبیک یا حسین» نام‌گذاری شده است؛[۴۰] چنان‌که در قالب پویش مردمی به صورت یکپارچه از پشت‌بام و پنجره منازل، کوچه و خیابان‌های شهر، مساجد و هیئت‌های مذهبی گفته شده است.[۴۱] مسلمانان نیجریه نیز که خود را وارثان جون شهید قلمداد می‌کنند، معتقدند همان‌گونه که او با لبیک دعوت امام حسین(ع)، جانش را فدای امام کرد، آنها نیز حاضرند با ذکر لبیک یا حسین جان خود را فدای امام کنند.[۴۲]

در فرهنگ و هنر

شعار لبیک یا حسین علاوه بر بازتاب در اشعار شاعران،[۴۳] در حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری بازتاب داشته و آثار گوناگونی با عنوان «لبیک یا حسین» خلق شده است. نماهنگ «لبیک یا حسین» با صدای صادق آهنگران از جمله این آثار است که به مناسبت ایام اربعین، توسط باشگاه ترانه و موسیقی راه، تولید شده است.[۴۴] در حوزه خطاطی نیز علاوه بر ثبت آثار گوناگون با عبارت لبیک یا حسین، فراخوان‌هایی برای حروف‌نگاری این جمله شکل گرفته است.[۴۵]

در حوادث گوناگون

این شعار در اتفاقات مختلف کشورها مورد استفاده قرار گرفته است. پس از اعلام حکم جهاد توسط آیت‌الله سیدعلی سیستانی برای مقابله با گروه تروریستی داعش، مردم عراق با سر دادن شعار لبیک یا حسین از آن استقبال کردند[۴۶] و در عملیات علیه داعش به‌کار بردند.[۴۷] استفاده از این شعار در مراسم مختلف همچون تشییع پیکر شهدای مقاومت در ایران،[۴۸] عراق[۴۹] و لبنان[۵۰] مورد استفاده قرار گرفته است. سید حسن نصرالله در یکی از سخنرانی‌های خود با خطاب قراردادن آمریکایی‌ها به تشریح معنای لبیک یا حسین پرداخت که مورد توجه رسانه‌ها و فضای مجازی قرار گرفت.[۵۱] این سخنرانی به همراه سخنرانی‌های دیگر او که در مناسبت‌های مرتبط با عاشورا از سال ۱۴۳۲ق تا ۱۴۳۵ق ایراد گردید، در قالب کتابی با عنوان «لبیک یا حسین: گفتارهای عاشورایی سیدحسن نصرالله» چاپ شده است.[۵۲]

پانویس

  1. ↑ «شرح لبیک یا حسین بخش اول: نوشتاری از استاد هادی سروش»، شفقنا.
  2. ↑ «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر.
  3. ↑ «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی.
  4. ↑ «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی.
  5. ↑ «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر.
  6. ↑ «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر.
  7. ↑ «شعار لبیک یا حسین جهانی شده است»، ایسنا.
  8. ↑ «فراخوان رقابتی حروف نگاری لبیک یا حسین»، کانون هنری شیعی.
  9. ↑ «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی.
  10. ↑ «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی.
  11. ↑ «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر.
  12. ↑ «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی.
  13. ↑ «شعار «لبیک یا حسین» به معنای اجابت دعوت سیدالشهدا(ع) است»، خبرگزاری مهر.
  14. ↑ حلوانی، نزهة الناظر، ۱۴۰۸ق، ص۸۶؛ ابن‌طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۶۰.
  15. ↑ ابن طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۳۸.
  16. ↑ ابن‌طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۶؛ ابن‌نما حلی، مثیر الاحزان، ۱۴۰۶ق، ص۷۰.
  17. ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۶ش، ص۴۷۱.
  18. ↑ فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۴۱.
  19. ↑ ازهری، تهذیب اللغة، بیروت، ج۱۵، ص۲۴۲.
  20. ↑ ازهری، تهذیب اللغة، بیروت، ج۱۵، ص۲۴۲.
  21. ↑ [جوهری، الصحاح، بیروت، ج۱، ص۲۱۶؛ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ۱۴۱۴ق، ج۱۰، ص۳۱۲.
  22. ↑ فیروزآبادی، القاموس المحیط، بیروت، ج۱، ص۱۲۷، «الب»
  23. ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۲۲۶؛ فاضل هندی، کشف اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۲۰؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۸، ص۳-۴.
  24. ↑ برای نمونه نگاه کنید به: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۸۴؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۹۲؛ ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۰۰.
  25. ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۹۰۰-۹۰۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۷۵-۷۶.
  26. ↑ «شرح لبیک یا حسین بخش اول: نوشتاری از استاد هادی سروش»، شفقنا.
  27. ↑ ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۳۰.
  28. ↑ ابن‌طاووس، إقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۱۳-۷۱۴؛ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۱۴۲.
  29. ↑ ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۶۶۶-۶۶۳؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۵۵۲-۵۵۰.
  30. ↑ «فراخوان رقابتی حروف نگاری لبیک یا حسین»، کانون هنری شیعی.
  31. ↑ «تبعیت محض از امام حسین(ع) اثبات عملی شعار «لبیک یا حسین» است»، آستان مقدس حضرت معصومه(س)،
  32. ↑ «بی‎‌توجهی جامعه بین‌‎المللی به نقض حقوق‎ بشری شیعیان نیجریه»، خبرگزاری میزان.
  33. ↑ بدل، «شرایط دینی و مذهبی کشور ترکیه»، ص۲۹۸.
  34. ↑ «دسته‌های عزای عاشورایی در سراسر لبنان»، الکوثر.
  35. ↑ «شعار لبیک یا حسین(ع) و لبیک یا خامنه‌ای در لاهه هلند»، خبرنامه دانشجویان ایران.
  36. ↑ «دسته طویریج دسته‌ای به بلندای چهارده قرن»، خبرآنلاین.
  37. ↑ «فریاد "لبیک یا حسین" زنان قبیله بنی‌اسد در حرم سیدالشهدا طنین‌انداز شد»، خبرگزاری مهر.
  38. ↑ «لبیک یا حسین! لبیک یا مهدی!»، بهایی پژوهی.
  39. ↑ «اجتماع عظیم اردبیلی‌ها در روز تاسوعا با شعار لبیک یا حسین»، خبرآنلاین.
  40. ↑ «لبیک یا حسین موجب ماندگاری گفتمان عاشورایی است»، خبرگزاری رضوی.
  41. ↑ «شعار لبیک یا حسین در سراسر کشور طنین انداز می‌شود / شکوه عزاداری در استان اردبیل بی‌نظیر است»، خبرگزاری تسنیم؛ «ندای لبیک یا حسین در ایران»، خبرگزاری صدا و سیما.
  42. ↑ کردی، «شیعیان نیجریه(فرصت ها، تهدیدها، باورها)»، ص۱۲۳.
  43. ↑ برای نمونه نگاه کنید به: «لبیک یاحسین -(ازعمق جان بگو لبیک یاحسین)»، امام هشت.
  44. ↑ «لبیک یا حسین جدیدترین اثر حاج صادق آهنگران»، رجانیوز.
  45. ↑ «فراخوان رقابتی حروف نگاری لبیک یا حسین»، کانون هنری شیعی.
  46. ↑ «شعار لبیک یا حسین در حرم طنین انداز شد»، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
  47. ↑ «نام عملیات از "لبیک یا حسین" به "لبیک یا عراق" تغییر کرد»، خبرگزاری جمهور.
  48. ↑ «تشییع پیکر شهید حاج قاسم سلیمانی در مشهد»، افکار نیوز.
  49. ↑ «صحن اباعبدالله؛ لبیک یا حسین در هنگام ورود پیکر شهدا»، راسخون.
  50. ↑ «طنین شعار لبیک یا حسین(ع) در مراسم تشییع شهید «علی یوسف علاء الدین» از رزمندگان حزب‌الله» خبرگزاری دانشجو.
  51. ↑ «رونمایی از کتاب گفتارهای عاشورایی دبیرکل حزب‌الله لبنان»، رجانیوز.
  52. ↑ مرکبی، لبیک یا حسین: گفتارهای عاشورایی سیدحسن نصرالله، تهران، نشر خیمه، ۱۳۹۳ش.

منابع

برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=لبیک_یا_حسین&oldid=1189995»