فتوای جهاد علیه داعش را آیت‌الله سیستانی، مرجع تقلید ساکن عراق در سال ۱۳۹۳ش برای مبارزه با داعش صادر کرد. با صدور این فتوا و اعلان وجوب کفایی جهاد، هزاران نفر از مردم عراق برای جنگ با داعش به نیروهای حشد شعبی پیوستند. این فتوا را عامل مشروعیت‌بخشی به حشدالشعبی دانسته‌اند.
زمینه‌ها
در سال ۱۳۹۲ش/۲۰۱۳م گروهی تکفیری در عراق به نام داعش شکل گرفت[۱] و شهرهای فلوجه و سامرا را تصرف کرد و وارد استان‌های سنی‌نشین الانبار، نینوا و صلاح الدین شد و سپس موصل را نیز تصرف کرد.[۲] نیروهای داعش در این مناطق دست به اقدامات تروریستی و کشتار مردم زدند.[۳] دولت عراق در واکنش به این حوادث ارتشی مردمی پایه‌گذاری کرد که به حشدالشعبی معروف شد.[۴]
صدور فتوا
خطراتی که در حال حاضر عراق و ملت عراق را تهدید می‌کند، دفاع از این سرزمین و جان و ناموس مردم آن را می‌طلبد. این دفاع بر همه شهروندان واجب کفایی است [...] بر این اساس بر شهروندانی که توانایی حمل سلاح و مبارزه با تروریست‌ها و دفاع از کشور و ملت و مقدسات خود را دارند، لازم است برای پیوستن به نیروهای نظامی داوطلب شوند.[۵]
آیت‌الله سیستانی در ۲۳ خرداد ۱۳۹۳ش، سه روز پس از بیانیه هیئت وزیران درباره شکل‌گیری بسیج مردمی، فتوای جهاد علیه داعش صادر کرد.[۶] این فتوا به نحو وجوب کفایی بود، به این معنا که در ابتدا بر همه واجب بود، اما پس از آنکه نیروی کافی برای جهاد فراهم شد، وجوب آن از بقیه ساقط شد.[۷] در این فتوا که در نماز جمعه شهر کربلا و از سوی نماینده وی، عبدالمهدی کربلایی اعلام شد، از همه کسانی که توانایی حمل اسلحه دارند خواسته شد در کنار نیروهای نظامی دولت عراق با داعش بجنگند.[۸]
گفته شده این فتوا به گروه‌های مقاومت و دولت عراق نیرویی معنوی برای ادامه مبارزه با داعش بخشید[۹] و معادله قدرت را تغییر داد و به نیروهای حشدالشعبی مشروعیت بخشید[۱۰] و عراق را از سقوط نجات داد.[۱۱]
واکنش‌ها
با صدور فتوای جهاد آیت‌الله سیستانی شماری از مردم عراق برای مبارزه با داعش به نیروهای حشد شعبی پیوستند.[۱۲]
عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق این فتوا را نقطه عطفی مهم در مقابله با حمله گروه داعش دانست.[۱۳] محمد حلبوسی رئیس پارلمان عراق نیز گفت: عراقیان با چند کلمه آیت الله سیستانی (فتوای جهاد کفایی) توانستند بر تروریسم پیروز شوند.[۱۴] صدور فتوای جهاد کفائی واکنش‌هایی در میان شخصیت‌های دینی و سیاسی داشت. رئیس جمعیت اهل بیت(ع) در آفریقا گفت: اگر این فتوا نبود، داعش وارد آفریقا و سایر کشورهای جهان می‌شد.[۱۵]
همچنین رسانه‌های حامی گروه‌های تکفیری پس از صدور فتوای جهاد کفایی بر ضد داعش، فعالیت خود را برای پیوستن افراد به داعش افزایش دادند.[۱۶]
در پنجمین سالگرد صدور فتوای جهاد کفائی، پارلمان عراق تصویب کرد که ۱۳ حزیران (سالروز صدور فتوای آیت الله سیستانی) به عنوان مناسبتی ملی گرامی داشته شود.[۱۷]
محدوده زمانی و مکانی
پس از آزادسازی مناطقی که در تصرف داعش بود، برخی شخصیت‌های سیاسی عراق از احتمال منحل شدن حشد الشعبی سخن گفتند، ولی آیت الله سیستانی اعلام کرد فتوای جهاد کفایی برای مبارزه با داعش به قوت خود باقی است زیرا علت صدور این فتوا یعنی گروه داعش هنوز باقی است.[۱۸] نماینده آیت‌الله سیستانی در کربلا این امر را در پنجمین سالگرد صدور این فتوا اعلام کرد.[۱۹]
همچنین نماینده آیت‌الله سیستانی در انگلیس چند روز پس از صدور این فتوا اعلام کرد مخاطب این فتوا عراقیان ساکن عراق هستند و شیعیان و عراقیان ساکن دیگر کشورها را شامل نمی‌شود.[۲۰]
پانویس
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۵۳ و ۸۸.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۵۵.
- ↑ أبشع ۱۰ جرائم لداعش، سایت آر.تی عربیک.
- ↑ الحشد الشعبی.. القوة النظامیة البدیلة فی العراق، سایت مرکز الجزیرة للدراسات.
- ↑ الحشد الشعبی بین مصادرة التضحیات والإصرار علی حله، سایت الاخبار.
- ↑ حطاب، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، ص۱۰۸.
- ↑ محمدی، شرح اصول فقه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۰۲.
- ↑ آیت الله سیستانی فتوای جهاد صادر کرد، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ مستند جدارالماء: مصاحبه با سران الحشد الشعبی.
- ↑ مستند جدارالماء: مصاحبه با سران الحشد الشعبی.
- ↑ مستند جدارالماء: مصاحبه با سران الحشد الشعبی.
- ↑ مستند جدارالماء: مصاحبه با سران الحشد الشعبی.
- ↑ فتوای جهاد آیت‌الله سیستانی نقطه عطفی در مقابله با داعش بود، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ الحلبوسی یشکر السیستانی، خبرگزاری ناس.
- ↑ اگر فتوای جهاد نبود، داعش به آفریقا و سایر کشورهای جهان می‌رسید، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ واکنش تروریست‌ها به حکم جهاد آیت الله سیستانی، سایت شبکه خبر.
- ↑ الحلبوسی یشکر السیستانی، ، خبرگزاری ناس.
- ↑ السیستانی یجدد فتوی الجهاد، سایت العربی الجدید.
- ↑ بیان هام للمرجع السیستانی، شبکه العالم.
- ↑ فتوی الجهاد الکفائی تخص العراقیین، خبرگزاری براثا.
منابع
- «اگر فتوای جهاد نبود، داعش به آفریقا و سایر کشورهای جهان می‌رسید.»، در خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج مطلب۴ اردیبهشت ۱۳۹۷، تاریخ بازدید ۷ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «فتوای جهاد آیت الله سیستانی نقطه عطفی در مقابله با داعش بود.»، در خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب۳۰ فروردین ۱۳۹۸، تاریخ بازدید ۷ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «واکنش تروریست‌ها به حکم جهاد آیت الله سیستانی»، در سایت شبکه خبر، تاریخ درج مطلب ۲۵ خرداد ۱۳۹۳، تاریخ بازدید ۷ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «أبشع ۱۰ جرائم لداعش»، در سایت آر.تی عربیک، تاریخ درج مطلب ۲۰۱۵/۱۲/۴م، تاریخ بازدید ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «الحشد الشعبی: القوة النظامیة البدیلة فی العراق»، در سایت مرکز الجزیرة للدراسات، تاریخ درج مطلب ۲۰۱۵/۱/۱م، تاریخ بازدید ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «الحشد الشعبی بین مصادرة التضحیات والإصرار علی حلِّه»، در سایت الاخبار، تاریخ درج مطلب ۱ آگوست ۲۰۱۷م، تاریخ بازدید ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ش.
- حطاب، جواد کاظم، «توظیف الحشد الشعبی فی المدرک السیاسی العراقی»، در مجلة حمورابی، سال هفتم، شماره ۲۹، زمستان ۲۰۱۹م.
- «الحلبوسی یشکر السیستانی بشأن الجهاد الکفائی»، در خبرگزاری ناس، تاریخ درج مطلب ۱۳ ژوئن ۲۰۱۹م، تاریخ بازدید ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «بیان هام للمرجع السیستانی فی ذکری فتوی الجهاد الکفائی»، در شبکه العالم، تاریخ درج مطلب ۳ فوریه، تاریخ بازدید ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «السیستانی یجدد فتوی "الجهاد الکفائی" التی أسست الملیشیات»، در سایت العربی الجدید، تاریخ درج مطلب ۷ آوریل ۲۰۱۹، تاریخ بازدید ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «ممثل الامام السیستانی: فتوی الجهاد الکفائی تخص العراقیین فقط»، در خبرگزاری براثا، تاریخ درج مطلب ۲۰۱۴/۶/۱۵، تاریخ بازدید ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ش.
- مستند جدارالماء: مصاحبه با سران الحشد الشعبی
- محمدی، علی، شرح اصول فقه، قم، دارالفکر، ۱۳۸۷ش.