ضاحیه جنوبی بیروت، یا ضاحیه بیروت، منطقه‌ای شیعه‌نشین در جنوب بیروت در لبنان که به‌عنوان مرکز حزب‌الله لبنان شناخته می‌شود. این منطقه علاوه بر آنکه در خلال جنگ داخلی لبنان (۱۹۷۵-۱۹۹۰م) محل نزاع و درگیری بود، بارها در سال‌های ۱۹۸۲، ۲۰۰۶ و ۲۰۲۴ مورد حمله اسرائیل قرار گرفته و زیرساخت‌ها و حتی ساختمان‌های مسکونی آن ویران شده است. همچنین سید حسن نصرالله دبیرکل وقت حزب‌الله لبنان در حمله اسرائیل به مقر فرماندهی حزب‌الله در این منطقه به شهادت رسید.
 موقعیت ضاحیه در لبنان | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| ویژگی | پایگاه حزب‌الله |
| کشور | لبنان |
| جمعیت کل | حدود یک میلیون نفر |
| زبان | عربی |
| نژاد | عرب |
| ادیان | اسلام و مسیحیت |
| مذهب | شیعه |
| جمیعت شیعه | ۸۵ درصد از ساکنان |
| اطلاعات تاریخی | |
| وقایع مهم | ترور سید حسن نصرالله • حمله اسرائيل به جنوب لبنان (۲۰۲۴) • جنگ ۳۳ روزه |
| اماکن | |
| قبرستان‌ها | قبرستان روضةالشهیدین و روضة الحوراء زینب(س) |
| مشاهیر | |
| سیاسی | سید حسن نصرالله |
ضاحیه جنوبی، منطقه‌ای عمدتاً فقیرنشین و محروم است که ۸۵ درصد شیعه، ۱۰ درصد مسیحی مارونی و ۴ درصد ساکنان آن از اهل‌سنت هستند. جمعیت ضاحیه یک میلیون نفر تخمین زده شده که یک‌سوم کل جمعیت بیروت است.
تاریخچه و جایگاه
گفته شده که ضاحیه به‌دلیل نقش استراتژیک خود به‌عنوان پایگاه مقاومت شیعیان، همواره در معرض درگیری، تخریب ناشی از جنگ داخلی و همچنین حمله خارجی اسرائیل بوده است.[۱] این منطقه در گذشته حاشیه بیروت تلقی می‌شده و به‌تدریج به یکی از مراکز مهم اقتصادی و اجتماعی بیروت تبدیل شده است.[۲]
ضاحیه جنوبی بیروت در ابتدا منطقه‌ای کشاورزی و روستایی بود که به‌عنوان مکانی برای اسکان کارگران بیروت در نظر گرفته شد و سپس با رشد جمعیت و به‌ویژه پس از مهاجرت شیعیان از جنوب لبنان، بعلبک و نیز مهاجرت فلسطینیان، به‌تدریج تغییر کرد.[۳] در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، تحت‌تأثیر رقابت جمال عبدالناصر، رئیس‌جمهوری مصر و کمیل شمعون، رئیس‌جمهوری لبنان، بیشتر حامی جریان‌های ناصری و فلسطینی بود. سید موسی صدر با تأسیس جنبش شیعه امل در دهه ۱۹۷۰، و تقویت مقاومت علیه اسرائیل، ضاحیه را به یکی از مراکز مقاومت اسلامی تبدیل کرد.[۴]
سید موسی صدر به ضاحیه لقب «ضاحیة المحرومین» داد، احزاب چپ‌گرا آن را «ضاحیة البؤس» می‌خواندند و حزب‌الله آن را «ضاحیة المستضعفین» می‌نامند.[۵]
ترکیب جمعیتی و فقر
بر اساس تخمین‌های موجود، جمعیت ضاحیه جنوبی بیروت، حدود یک میلیون نفر، و تقریباً یک‌سوم کل جمعیت بیروت، پایتخت لبنان است. همچنین گفته شده که دو-سوم از ساکنان آن، از مهاجران هستند.[۶]
بیشترین ساکنان ضاحیه جنوبی بیروت، شیعیان هستند، با این حال اقلیت‌های دیگری نیز در این منطقه سا‌کن‌اند. بر اساس تخمین‌ها، ۸۵ درصد شیعه، ۱۰ درصد مسیحی مارونی، و ۴ درصد اهل‌سنت در این منطقه زندگی می‌کنند. ضاحیه جنوبی معمولاً فقیر و محروم توصیف می‌شود.[۷]
مؤسسات و آیین‌های دینی و شیعی
در ضاحیه جنوبی بیروت مساجد و حسینیه‌هایی برای انجام مراسم عزاداری عاشورا و دیگر آیین‌های دینی و مذهبی وجود دارد که علاوه بر مناسبت‌های مذهبی، آیین‌های اجتماعی، همایش‌ها نیز در آن برگزار شده و کمک‌های خیریه نیز از طریق آنها جمع‌آوری می‌شود.[۸] در این منطقه همچنین کلیساهایی نیز وجود دارد.[۹]
حزب‌الله لبنان نقش کلیدی در ایجاد و مدیریت مراکز فرهنگی و مذهبی ضاحیه جنوبی بیروت دارد و با استفاده از حسینه‌ها و مساجد، به تقویت هویت مذهبی و سیاسی جامعه شیعه کمک می‌کند. بدین ترتیب، ضاحیه جنوبی نمایانگر هویت شیعه و فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی است که به‌واسطه حزب‌الله لبنان و سایر نهادهای محلی ترویج می‌شود.[۱۰]
گلزار شهدای حزب‌الله
گلزار شهدای حزب‌الله لبنان، قبرستانی در ضاحیه است. این قبرستان محل دفن اعضای حزب‌الله لبنان است که در نبرد با رژیم صهیونیستی به شهادت رسیده‌اند. عِماد مغنیه، فرزندش جهاد، مصطفی بدرالدین، سید هادی نصرالله،[۱۱] نَبیل قاووق، فؤاد شُکر، ابراهیم عَقیل و علی کرکی در این قبرستان مدفون هستند.[۱۲]
در کنار روضة الشهیدین، مکان دیگری با نام روضة الحوراء زینب(س) قرار دارد که محل دفن شهدای مدافع حرم و دیگر شهداست. قبر سمیر قنطار در این قبرستان قرار دارد.[۱۳]
جنگ‌ها و درگیری‌ها
.jpg)
- جنگ داخلی لبنان (۱۹۷۵-۱۹۹۰): در این دوره ضاحیه جنوبی یکی از مناطق اصلی درگیری‌ها و نزاع‌های مذهبی و سیاسی، محل سکونت بسیاری از شیعیانی شد که به دلیل جنگ داخلی و نیز حملات اسرائیل به جنوب لبنان، به این منطقه مهاجرت کردند و ترکیب جمعیتی متفاوتی همراه با فقر یافت.[۱۴]
- حملات اسرائیل: گفته شده که حمله اسرائیل در سال ۱۹۸۲م و مقاومت حزب‌الله در برابر آن، ضاحیه را به مرکز حزب‌الله لبنان تبدیل کرد. از آن پس، ضاحیه به پایگاه سیاسی، نظامی و فرهنگی حزب‌الله تبدیل شد و پس از آن نیز مورد حملات مستقیم اسرائیل قرار گرفت.[۱۵] اوج این درگیری‌ها در جنگ ۳۳ روزه در سال ۲۰۰۶م توصیف شده که اسرائیل ضاحیه را بمباران کرد و زیرساخت‌های ضاحیه به‌شدت آسیب دید و خانه‌ها و ساختمان‌های مسکونی نیز تخریب شدند.[۱۶] علاوه بر این، ارتش اسرائیل در جریان حمله به جنوب لبنان، در ۶ مهر سال ۱۴۰۳ش (۲۷ سپتامبر سال ۲۰۲۴م) مقر فرماندهی حزب‌الله را در منطقه شیعه‌نشین ضاحیه بمباران کرد[۱۷] و سید حسن نصرالله را به شهادت رساند.[۱۸]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مهنا، «الضاحية الجنوبية لبيروت بين أمس أخضر وحاضر شاحب»، ایندیپندنت عربی.
- ↑ کاج، «الضاحية الجنوبية بيعون بيروتي»، سایت الف‌لام.
- ↑ مهنا، «الضاحية الجنوبية لبيروت بين أمس أخضر وحاضر شاحب»، ایندیپندنت عربی؛ حرب، «La Dâhiye de Beyrouth»، سایت کارین.
- ↑ «الضاحية الجنوبية، بيروت»، سایت المعرفة.
- ↑ مهنا، «الضاحية الجنوبية لبيروت بين أمس أخضر وحاضر شاحب»، ایندیپندنت عربی.
- ↑ «الضاحية الجنوبية، بيروت»، سایت المعرفة؛ حرب، «La Dâhiye de Beyrouth»، سایت کارین.
- ↑ «الضاحية الجنوبية، بيروت»، سایت المعرفة؛ حرب، «La Dâhiye de Beyrouth»، سایت کارین.
- ↑ حرب، «La Dâhiye de Beyrouth»، سایت کارین.
- ↑ «الضاحية الجنوبية، بيروت»، سایت المعرفة.
- ↑ حرب، «La Dâhiye de Beyrouth»، سایت کارین.
- ↑ «روضة الشهدا مقاومت اسلامی در لبنان»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «پیکر فرماندهان شهید حزب‌الله به خاک سپرده شد»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «روضة الشهدا مقاومت اسلامی در لبنان»، خبرگزاری مهر.
- ↑ مهنا، «الضاحية الجنوبية لبيروت بين أمس أخضر وحاضر شاحب»، ایندیپندنت عربی.
- ↑ «الضاحية الجنوبية، بيروت»، سایت المعرفة.
- ↑ مهنا، «الضاحية الجنوبية لبيروت بين أمس أخضر وحاضر شاحب»، ایندیپندنت عربی.
- ↑ «انفجارهای مهیب در بیروت؛ اسرائیل: مقر فرماندهی مرکزی حزب‌الله را هدف گرفتیم»، خبرگزاری یورونیوز؛ «بمباران شدید و پیاپی بیروت/ارتش اسرائیل: هدف، مرکز فرماندهی اصلی حزب الله بود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «حسن نصر الله.. قائد جعل من حزب الله قوة إقليمية»، شبکه الجزیرة.
منابع
- «انفجارهای مهیب در بیروت؛ اسرائیل: مقر فرماندهی مرکزی حزب‌الله را هدف گرفتیم»، یورونیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴م، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
- «حسن نصر الله.. قائد جعل من حزب الله قوة إقليمية»، شبکه الجزیرة، تاریخ درج مطلب: ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۴م، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
- حرب، مونا، «La Dâhiye de Beyrouth»، سایت کارین، تاریخ درج مطلب: ۲۰۰۳م، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
- «بمباران شدید و پیاپی بیروت/ ارتش اسرائیل: هدف، مرکز فرماندهی اصلی حزب الله بود+ فیلم»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۶ مهر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
- «الضاحية الجنوبية، بيروت»، سایت المعرفة، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
- کاج، زیاد، «الضاحية الجنوبية بيعون بيروتي»، سایت الف‌لام، تاریخ درج مطلب: ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱م، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
- مهنا، سوسن، «الضاحية الجنوبية لبيروت بين أمس أخضر وحاضر شاحب»، ایندیپندنت عربی، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مارس ۲۰۲۴م، تاریخ بازدید: ۱۴ مهر ۱۴۰۳ش.
- «روضة الشهدا مقاومت اسلامی در لبنان»، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار خبر: ۱۸ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «پیکر فرماندهان شهید حزب‌الله به خاک سپرده شد»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۹ مهر ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۶ آبان ۱۴۰۳ش.