داعش
 پرچم داعش | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| مؤسس | ابوبکر البغدادی |
| سال تأسیس | ۲۰۱۳م |
| گرایش | اهل سنت |
| نامهای دیگر | دولت اسلامی عراق و شام |
| اطلاعات دینی | |
| از شاخه‌های | سلفیه تکفیری |
| باورها | تکفیر، احیای خلافت اسلامی |
| رهبران/امامان | ابوبکر البغدادی، عبدالله قرداش |
داعش گروه تکفیری منشعب از القاعده، که ابتدا به القاعده عراق مشهور بود و سپس با کمک برخی قدرتهای منطقه‌ای و فرامنطقهای، بخش‌هایی از عراق و سوریه را به اشغال خود در آورد و با نام الدّولة الاسلامیة فی العراق والشّام (داعش) معروف شد. این گروه خسارات انسانی، اقتصادی و فرهنگی چشمگیری به بار آورد و مدعی احیای خلافت اسلامی است.
پایه‌گذاری
پیشینه داعش را به سال ۲۰۰۴م و ابومصعب زرقاوی برمی‌گردانند.[۱]از آنجا که تهاجم قدرتهای غربی به عراق خلأ قدرت به وجود آورد، زمینه ظهور گروههای سلفی تکفیری شد که از آن داعش وجود آمد.[۲]در سال ۲۰۰۶ م «جماعه التوحید» و «الجهاد» به رهبری ابومصعب زرقاوی، القاعده عراق تاسیس شد،[۳]بعد از کشته شدن وی ابوعمر بغدادی جانشینش شد، پس از کشته شدن ابوعمر،[۴]ابراهیم عوادابراهیم البدری السامرائی معروف به ابوبکر البغدادی به رهبری القاعده عراق رسید، بعضی گفته‌اند وی کشاورزی ساده بوده که توسط امریکائی‌ها شناخته و برای این امر پرورش یافته است.[۵] وی تصمیم گرفت رهبری را در شام نیز از جولانی بگیرد و عراق و شام را تحت سیطره خود در آورد. بدین ترتیب دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در سال ۲۰۱۳ تأسیس شد.[۶][۷] از آنجا که در دیدگاه اهل سنت خلیفه باید از قریش باشد وی در صدد جعل نسب قرشی برای خود شد.[۸] در نسب نامه جعلی وی از احفاد جعفر بن امام هادی معروف به جعفر کذاب است.[۹]
اهداف
همه اعضای القاعده به زعم خود آرمان احیای خلافت اسلامی را دارند، از آنجا که تحقق این امر برای آنان مشکل بود ابتدا به تشکیل امارت‌های متعدد اقدام کرده و با گسترش قلمرو، از به هم پیوستن امارت‌ها خلافت اسلامی را تشکیل دهند. بغدادی ابتدا به عنوان امیر القاعده در عراق بود که ناگاه بدون هماهنگی با دیگر امیران و حتی رهبر القاعده، خود را خلیفه مسلمین خواند.[۱۰] ابومحمد العدنانی سخنگوی داعش با اعلام رسمی خلافت بغدادی گفت وعده خدا تحقق پیدا کرده‌است.[۱۱]بغدادی سوریه را نیز جزء قلمرو فعلی خود دانست. الظواهری از وی خواست فعالیت‌های خود را در عراق متمرکز و از سوریه عقب نشینی کند لیکن ابوبکر بغدادی به دلیل سیطره بر چاه‌های نفت مناطق دیرالزور، رقه و شمال شرق سوریه، خود را بی‌نیاز از سازمان مرکزی القاعده دانست و گفت من میان حکم ایمن الظواهری و حکم خدا، خدا را اختیار کردم.[۱۲]
محدوده خلافت
دولت اسلامی عراق و شام به عراق و سوریه منحصر نمی‌شود بلکه منظور از شام کشورهای سوریه، اردن، لبنان، فلسطین اشغالی و بخش‌هایی از غرب و عراق و صحرای سینا است.[۱۳] آنان با برگزیدن این نام، آرمان بازگشت به دوران اقتدار خلافت اموی را در سر می‌پرورانند،[۱۴] اما در اصل محدوده خلافت داعش و نقشه سیاسی این گروه کل سرزمین‌های اسلامی از غرب چین تا اندلس را شامل می‌شود. ساختار آنان یک ساختار جهانی و فراتر از مرزبندی‌های ملی است.[۱۵] در همین راستا گروههای سلفی از اندونزی تا مغرب با آنان بیعت کردند.[۱۶]
تشکیلات
داعش از یک رهبر و یک شورای فرماندهی نظامی تشکیل شده است. اعضای شورا همه عراقی هستند. علت آن است که ابوبکر بغدادی عضویت افراد با تابعیت غیر عراقی را در شورا نمی‌پذیرفت. تعداد اعضای شورای نظامی، بین ۸ تا ۱۳ نفر است و فرماندهی آن را یک افسر عراقی به نام حجی بکر برعهده دارد.[۱۷] فرماندهان درجه دوم به بعد اجازه دیدار با بغدادی و فرمانده شورا را ندارند و با آنها از طریق دیگر اعضای شورای نظامی در ارتباط هستند.[۱۸]
آغاز تهاجم به عراق
ابتدا داعش فلوجه را گرفت، مرحله دوم به سامرا آمدند تا ارتش عراق را فریب بدهند، سپس وارد سه استان سنی نشین الانبار، نینوا و صلاح الدین شدند. وقتی سراغ موصل رفتند با هماهنگی با بعثی‌ها و فرماندهان ارتش در شهر هیچ مقاوتی صورت نگرفت و داعش توانست به راحتی این شهر را به تصرف خود درآورد.[۱۹]
ویرانی‌های داعش
- شهر موصل: زیارتگاه دانیال پیامبر، زیارتگاه حضرت یونس، زیارت گاه حضرت یحیی بن قاسم، زیارتگاه عون الدین بن حسن(ع)، مسجد و بقعه جرجیس پیامبر(ص)، مسجد و زیارتگاه حضرت شیث، آرامگاه ابن اثیر جزری، زیارتگاه شیخ فتحی، زیارتگاه شیخ ابوالعلا، مسجد و زیارتگاه قضیب البان موصلی.
- شهر تلعفر: زیارتگاه خضر الیاس، زیارتگاه سعد بن عقیل بن ابی طالب، زیارتگاه آر محمود، یا آرماموط
- شهر محلبیه: بقعه شیخ ابراهیم، زیارتگاه شیخ احمد رفاعی، زیارتگاه منسوب به حضرت زینب در شهر سنجار
کشتار مسلمانان
داعش و القاعده قائل به دو دشمن هستند، دشمن دور و دشمن نزدیک، از نگاه آنان دشمن دور تمدن مادی غربی است و دشمن نزدیک دولت‌ها و گروه‌هایی هستند که در کشورهای اسلامی بر اساس تفسیر این گروه عمل نمی‌کنند. از آنجا که امکان مبارزه با دشمن دور فعلا فراهم نیست آنها به دشمن نزدیک می‌پردازند.[۲۰]
بر همین اساس ایمن‌الظواهری(رهبر فعلی القاعده) جهاد را یگانه راه برای از بین بردن حکومت‌های نامشروع و احیای حکومت اسلامی می‌داند.[۲۱] اما کشتار افراطی داعش باعث اعتراض حتی ایمن الظواهری شده و وی اعلام کرد داعش هیچ ارتباطی با القاعده نداد و نقشی در تشکیل آن نداشته است.[۲۲]
دلایل رشد داعش
یکی از عوامل رشد و گسترش جریان داعش نقش قدرتهای منطقه‌ای و فرامنطقهای بوده‌است.[۲۳]
- وضعیت داخلی عراق
- طائفه گرایی در عراق
- ضعف ارتش
- عدم نفوذ دولت بر همه مناطق کشور[۲۴]
- حمایت قدرتهای منطقه‌ای و فرامنطقهای از داعش
- حمایت مستقیم و علنی قدرتهای منطقه‌ای
- عربستان و کمک‌های مالی به داعش
- قطر و اندیشه رهبری بر جهان عرب در رقابت با عربستان[۲۵]
- حمایت آمریکا برای تضعیف کشورهای اسلامی در مقابل اسرائیل است.[۲۶]اما داعش و دیگر تکفیری‌ها هیچگاه متحد استراتژیک و بلند مدت قدرتهای بزرگ نبوده است بلکه صرفا تازمانی که در راستای منافع آنها قرار داشته مورد حمایت قرار گرفته است.[۲۷]
- حمایت مستقیم و علنی قدرتهای منطقه‌ای
داعش و چالش‌های پیش‌رو
- فقدان مبانی خلافت اهل سنت در خلافت داعش: ابوقتاده فلسطینی می‌گوید: آنچه که گروه دولت اسلامی در عراق به عنوان دولت خلافت اسلامی اعلان گردیده از وجوه مختلف باطل است.[۲۸][۲۹]
- تکذیب تجمع اهل حل و عقد در انتخاب بغدادی: یکی از مؤلفه‌های مهم در تاسیس خلافت در اندیشه اهل سنت، اهل حل و عقد است، لذا تکفیری‌های رقیب داعش، نه تنها خلافت بغدادی را بدور از این عقیده دانسته بلکه به باد ناسزا گرفته‌اند.[۳۰][۳۱]
- تکذیب نسب قریشی ابوبکر بغدادی: در اندیشه اهل سنت خلیفه باید نسب قریشی داشته باشد بدین ترتیب بغدادی نیز ادعا دارد که قریشی است ولی این ادعا با مخالفت بسیاری مواجه شد‌است.[۳۲]
- عدم تحقق بیعت در خلافت داعش: نیز در آموزه‌های اهل سنت بیعت یکی از شرایط تحقق خلافت است و خلافت بغدادی به گفته مخالفین عاری از این شرط است.[۳۳]
- بیعت با ملاعمر بر گردن بغدادی: خلیفه نباید بیعت کسی دیگری بر گردنش باشد و حال آنکه بغدادی با ملاعمر رهبر طالبان افغانستان بیعت کرده‌است.[۳۴]
- نقد خلافت داعش با توجه به اقدامات جنایتکارانه
- حضور مرجعیت
- اختلاف داعش و القاعده
پیامدها
- ارائه چهره‌ای مخدوش از اسلام
- راه‌اندازی برادر کشی در بین مسلمانان از طریق ایجاد جنگ مذهبی و شکاف در بین امت اسلامی
- به انحراف کشاندن بیداری اسلامی در منطقه
- به انفعال کشاندن کشورهای محور مقاومت و ایجاد حاشیه امن برای رژیم صهیونیستی
- رواج خود اجتهادی و تسهیل فرقه گرایی در اسلام با رد مبانی فقهی مذاهب چهارگانه اهل سنت و شیعه
- تضعیف و محدود سازی خط مقاومت در مقابل رژیم صهیونیستی
- به تحلیل بردن انرژی جهان اسلام با راهبرد جنگ مذهبی و قومی
- ایجاد جنگ نیابتی و عدم ورود مستقیم قدرتهای غربی به معرکه جنگ با مسلمانان[۳۵]
- فراموشی آرمان امت اسلامی
- فراموشی اولویت فلسطین
- بستن راه‌های تقریب مسلمانان
- نا امن سازی جهان اسلام
- ترویج اسلام هراسی
- تخریب زیارت‌گاه‌های اسلامی
اعلام پایان داعش
قاسم سلیمانی در نامهای خطاب به آیت الله خامنه‌ای که ۳۰ آبان ۱۳۹۶ش در رسانه‌های ایران منتشر شد، با اشاره به رهبری سید علی خامنه‌ای و سید علی سیستانی، پایان داعش را اعلام کرد و تاکید کرد که با تصرف البوکمال که یکی از شهرهای سوریه در نزدیکی مرز عراق است، پرچم داعش پایین آمده و پرچم سوریه افراشته شده است.[۳۶]
سلیمانی، داعش را گروهی امریکایی صهیونیستی خواند و بر نقش موثر دولت‌های عراق و سوریه و همچنین نیروهای حشد الشعبی و حزب الله لبنان در شکست داعش اشاره کرد و همچنین حضور نیروهایی از کشورهای ایران، عراق، سوریه، لبنان، افغانستان و پاکستان را در این پیروزی مؤثر خواند.[۳۷]
آیت الله خامنه‌ای در پاسخ نامه سرلشکر سلیمانی، داعش را توده سرطانی و مهلک خواند و تاکید کرد که متلاشی ساختن آن نه فقط خدمتی بزرگ به کشورهای منطقه و به جهان اسلام بلکه به همه ملت‌ها بوده است.[۳۸]
پانویس
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۴۵.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۸۷.
- ↑ کرمی، ص۲۶-۲۹.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۸۸.
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۵۴.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۵۳.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۸۸.
- ↑ الاثری، مد الایادی لبیعة البغدادی، ۱۴۳۵ق، ص۴-۵.
- ↑ الاثری، مد الایادی لبیعة البغدادی، ۱۴۳۵ق، ص۱۰۹.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۷۳.
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۵۷.
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۴۵.
- ↑ زیادة، دمشق در عصر ممالیک، ۱۳۵۱ش، ص۵۰.
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۵۱.
- ↑ ابومصعب السوری، ص۱۹۱وص۱۰۷۹.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۱۰۵.
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۵۱.
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۲۱.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۵۵.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۷۲.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۷۲.
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۵۵.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۷۵.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۲۳۴.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۲۳۵.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۲۳۶.
- ↑ مختار شیخ حسینی، ص۷۷.
- ↑ ابوقتاده، ثیاب الخلافة، ۱۴۳۵ق. ص۳.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۲۵۷.
- ↑ طارق عبدالحلیم، ۱۴۳۵و۲.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۲۵۸.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۲۶۲.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۲۶۴.
- ↑ نباتیان، زمینه‌های فکری سیاسی جریان بعثی تکفیری داعش، ۱۳۹۳ش، ص۲۷۱.
- ↑ فیروزآبادی، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، ۱۳۹۳ش، ص۵۰.
- ↑ «نامه سرلشکر قاسم سلیمانی به رهبر انقلاب درباره پایان سیطره داعش»..
- ↑ «نامه سرلشکر قاسم سلیمانی به رهبر انقلاب درباره پایان سیطره داعش»..
- ↑ «و ما رمیت اذ رمیت ولکن الله رمی به بشریت خدمتی بزرگ کردید».
منابع
- ابوقتاده فلسطینی، ثیاب الخلافة، ۱۴۳۵ق.
- الاثری، ابوهمام ابوبکر عبدالعزیز، مد الایادی لبیعة البغدادی، بی‌جا، بی‌نا، ۱۴۳۵ق.
- کرمی چرمه، کامران، سلفی‌گری و خاورمیانه عربی، تهران، خبرگزاری فارس، ۱۳۹۳ش.
- علیزاده موسوی، سید مهدی، تبارشناسی سلفی‌گری و وهابیت، قم، آوای منجی، چاپ چهارم، ۱۳۹۳ش.
- فیروزآبادی، سید حسن، تکفیری‌های داعش را بهتر بشناسیم، تهران، دانشگاه عالی ملی، ۱۳۹۳ش.
- «نامه سرلشکر قاسم سلیمانی به رهبر انقلاب درباره پایان سیطره داعش»، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۳۰ آبان ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۱ آذر ۱۳۹۶ش.
- نباتیان، محمداسماعیل و مختار شیخ‌حسینی، زمینه‌های فکری- سیاسی جریان بعثی-تکفیری داعش، مجمع جهانی اهل بیت، اسفند ۹۳ش.
- زیاده، نیکلا، دمشق در عصر ممالیک، ترجمه جلال الدین اعلم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۵۱ش.
- «و ما رمیت اذ رمیت ولکن الله رمی به بشریت خدمتی بزرگ کردید»، در پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج مطلب: ۳۰ آبان ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۱ آذر ۱۳۹۶ش.