روضه وداع

روضه وداع از روضه‌های مجالس عزاداری شیعیان در عصر عاشورا یا شام غریبان. این روضه، خداحافظی امام حسین(ع) از حضرت زینب و دیگر بانوان حرم را روایت می‌کند.

نقل تاریخی

امام حسین(ع) پس از شهادت یاران به خیمه آمد و پس از توصیه اهل بیتش به سکوت، با خواهران، زنان، فرزندان و کودکان خویش وداع کرد. پیراهنی برایش آوردند و حضرت پیراهن را از چند جا پاره کرد تا از دستبرد سپاه کوفه مصون بماند و آن را زیر لباس‌ها پوشید، پس از شهادت امام، این پیراهن نیز غارت شد.

امام پس از مدتی مبارزه، دوباره به سوی حرم آمد و زنان حرم را به صبر دعوت کرد. سپس با یکایک زنان حرم خداحافظی کردند و بعد بر بالین امام سجّاد(ع) حاضر شد. هنگامی که امام(ع) مشغول وداع با اهل حرم بود به دستور عمر بن سعد، سپاه کوفه به خیام او حمله ور شدند و او را هدف تیرهای خود قرار دادند؛ به گونه‌ای که برخی تیرها چادرها را درید و موجبات وحشت اهل حرم را فراهم آورد.

روضه

این روضه اشاره به خداحافظی امام حسین(ع) با اهل حرم دارد. به نقل از این روضه در وداع آخرین امام از حضرت زینب(س) تقاضای پیراهن کهنه می‌کند تا آن را زیر لباس‌های خود بپوشد. حضرت زینب که از معصومین قبل، داستان کهنه پیراهن را شنیده بود، از آوردن آن امتناع می‌کند.

امام با پوشیدن پیراهن کهنه بر مرکب سوار شده و عازم میدان می‌شود، حضرت رقیه(س) با یادآوری خبر شهادت مسلم بن عقیلو دلجوئی امام از دخترش حمیده از امام تقاضا می‌کند تا او را نیز برای آخرین بار نوازش کند.

گاهی نیز گفته می‌شود این پیراهن را حضرت زهرا(س) دوخته و به حضرت زینب برای چنین روزی داده بود.

• وصال شیرازی:

لباس کهنه بپوشید، زیر پیرهنش

مگر که بر نکشد خصم بدمنش ز تنش

لباس کهنه چه حاجت؟ که زیر سُمّ سُتور

تنی نماند که پوشند جامه یا کفنش

که گفت از تن او خصم برکشید لباس؟

لباس کی بود او را که پاره شد، بدنش؟

نه، جسم یوسف زهرا، چنان لگد کوب است

کزو توان به پدر بُرد بوی پیرهنش

اهمیت روضه وداع

یکی از علماء و پارسایان به نام«میرزا یحیی ابهری» می‌گوید: به کربلا برای زیارت مرقد امام حسین رفتم، ایام عرفه بود، شب عید قربان از حرم آن حضرت بیرون آمدم و به منزل خود در کربلا بازگشتم و خوابیدم ناگاه درعالم خواب شنیدم مردی می‌گوید: علامه مجلسی در صحن شریف درس می‌دهد، از او پرسیدم در کدام مکان؟ او با اشاره، آن مکان را به من نشان داد، به آنجا رفتم دیدم درآنجا مسجد بزرگی است و جمعیت بسیاری از علما حدود پانصد نفر اجتماع کرده‌اند و علامه مجلسی بر بالای منبراست و برای آنها درس می‌گوید، بعد از پایان درس، مقداری موعظه کرد و پس از موعظه، خواست ذکر مصیبت کند، در این هنگام شخصی از داخل حجره وارد مجلس شد و گفت: حضرت فاطمه زهرا می‌فرمایند: «آن مصائبی را که در برگیرنده مصیبت وداع فرزند شهیدم می‌باشد بخوان». علامه مجلسی همان مصیبت را خواند، بسیاری اجتماع کرده و آن ذکر مصیبت را شنیدند و گریه شدیدی نمودند که من در تمام عمرم چنین مجلس باشکوه گریه و عزا ندیده بودم.

نمونه اشعار

غلامرضا سازگار

سواره رفتی و من همرت پیاده دویدم

چگونه دل ببرم از توای تمام امیدم

پس از وداع چنان تاختی به جانب میدان

که هرچه تند دویدم به مرکبت نرسیدم

نفس به سینه فرو ماند و سوخت حنجر خشکم

زپشت سر به تو کردم نگاه آه کشیدم

همین که پیرهن کهنه را ز من طلبیدی

هزار مرتبه مرگ خود از خدا طلبیدم

هنوز اشک وداعم به دیده بود که ناگه

صدای ناله "هل من معین" به گوش شنیدم

به حیرتم که نهم رو به خیمه یا که به میدان

فقط ستادم و با گریه پشت دست گزیدم

به جان مادرم‌ای یادگار مادر زینب

تو جان به دست گرفتی من از تو دل نبریدم

منابع

• اشعری، عبدالحسین، ۷۲ مجلس در عزای مظلوم، انصارالمهدی، قم، ۱۳۷۷ش، چاپ اول.
• ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
• بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس عظم، دمشق ۱۹۹۶ـ۲۰۰۰.
• سید بن طاوس، اللهوف علی قتلی الطفوف، نجف، ۱۳۶۹ ق.
• شیخ مفید، الارشاد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
• طبری، محمدبن جریر، تاریخ الامم و الملوک، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۳۸۲ـ۱۳۸۷ق.
• مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، جاویدان، بی‌تا.
• مسعودی، علی بن الحسین، اثبات الوصیه للامام علی بن ابیطالب(ع)، بیروت،‌ دار الاضواء، چاپ دوم، ۱۹۸۸.
• مقرم، عبد الرزاق الموسوی، مقتل الحسین(ع)، بیروت، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ پنجم.