پرش به محتوا

امام صادق علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۹۸: خط ۹۸:
==سیره سیاسی==
==سیره سیاسی==
حیات امام صادق(ع)، با خلافت ده خلیفه آخر [[بنی‌امیه]] از جمله [[عمر بن عبدالعزیز]] و هشام بن عبدالملک و دو خلیفه نخست عباسی، [[سفاح عباسی|سفاح]] و [[منصور عباسی|منصور دوانیقی]] هم‌زمان بود.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق، ۱۳۷۸ش، ص۴.</ref> او در سفر [[امام محمد باقر علیه‌السلام |امام باقر(ع)]] به [[شام]] که به درخواست [[هشام بن عبدالملک|هشام بن عبد الملک]] صورت گرفت، همراه پدر بود.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق، ۱۳۷۸ش، ص۶.</ref> در [[امامت]] امام صادق(ع)، پنج خلیفه آخر اموی یعنی از هشام بن عبدالملک به بعد و سفاح و منصور خلفای عباسی حکومت کردند.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق، ۱۳۷۸ش، ص۴.</ref>
حیات امام صادق(ع)، با خلافت ده خلیفه آخر [[بنی‌امیه]] از جمله [[عمر بن عبدالعزیز]] و هشام بن عبدالملک و دو خلیفه نخست عباسی، [[سفاح عباسی|سفاح]] و [[منصور عباسی|منصور دوانیقی]] هم‌زمان بود.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق، ۱۳۷۸ش، ص۴.</ref> او در سفر [[امام محمد باقر علیه‌السلام |امام باقر(ع)]] به [[شام]] که به درخواست [[هشام بن عبدالملک|هشام بن عبد الملک]] صورت گرفت، همراه پدر بود.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق، ۱۳۷۸ش، ص۶.</ref> در [[امامت]] امام صادق(ع)، پنج خلیفه آخر اموی یعنی از هشام بن عبدالملک به بعد و سفاح و منصور خلفای عباسی حکومت کردند.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق، ۱۳۷۸ش، ص۴.</ref>
*به باور برخی از محققان و پژوهشگران امام صادق(ع) ضمن تأکید بر حفظ وحدت مسلمین و پرهیز از خط کشی و گروه بندی بین مردم؛ فعالیت‌هایش را در دوران امامت بر سه محور کلی تنظیم کرده بود. نخست تعریف و تحدید شیعه و هویت‌بخشی به [[شیعه|شیعیان]] با تلاش برای روشن کردن مصداق [[اهل‌بیت(ع)|آل محمد]] و مرزبندی بین همه مدعیان امامت و خلافت در درون بنی‌هاشم و آل عبدالمطلب و آل ابی‌طالب و نیز غلات شیعی. عدم همکاری امام با قیام‌های شیعی را می‌توان در این چارچوب تحلیل کرد.دوم شکل‌دهی به نظام فکری کلامی و اعتقادی شیعیان در مقابل سایر فرق مثل [[مرجئه]]، [[خوارج]]، [[معتزله]] و ...، سوم تلاش برای گسترش تشیع با بنیادگذاری شبکه‌ای از شاگردان و نمایندگان و بالاخره پایه‌گذاری و تثبیت فقه تفریعی در شیعه.<ref>https://fa.abna24.com/story/1455872؛شیعیان در عصر امام صادق علیه‌السلام و نقش ایشان در تحکیم و گسترش تشیع</ref>
===دوری از قیام مسلحانه===
===دوری از قیام مسلحانه===
به‌رغم آنکه [[امامت]] امام صادق(ع) با ضعف و فروپاشی امویان همراه بود، وی از درگیری‌های نظامی و سیاسی دوری جست و حتی دعوت به [[خلافت]] را نپذیرفت. شهرستانی در [[الملل و النحل (شهرستانی)|الملل والنحل]] گزارش کرده است که [[ابومسلم خراسانی]] پس از مرگ [[ابراهیم امام]]، در نامه‌ای امام صادق(ع) را شایسته‌ترین فرد برای خلافت خواند و از او دعوت کرد تا خلافت را بپذیرد؛ اما امام صادق(ع) در پاسخ نوشت: «نه تو از یاران من هستی و نه زمانه، زمانه من است».<ref>شهرستانی، الملل والنحل، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۷۹.</ref> او پاسخ دعوت ابوسلمه برای خلافت را نیز با سوزاندن نامه‌اش داد.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۵۴.</ref> وی همچنین در قیام‌هایی که بر ضد حکومت روی داد، از جمله قیام عمویش [[زید بن علی]]، شرکت نکرد.<ref>پاکتچی، «امام جعفر صادق»، ص۱۸۳، ۱۸۴.</ref> بر طبق [[حدیث|حدیثی]]، امام صادق(ع) نبود یاران راستین را علت خودداری از قیام شمرده است.<ref>ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۹ش، ج‏۴، ص۲۳۷.</ref>در برخی روایات حضرت تعداد ۱۷ نفر و گاه پنج نفر را برای قیام کافی دانسته است و در برابر اصرار برخی از یاران برای قیام به آنها می‌فرمود ما بهتر از شما و دیگران می‌دانیم که چه زمانی و چه وظیفه‌ای داریم.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۴۳و ابن‌شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۶۳.</ref>
به‌رغم آنکه [[امامت]] امام صادق(ع) با ضعف و فروپاشی امویان همراه بود، وی از درگیری‌های نظامی و سیاسی دوری جست و حتی دعوت به [[خلافت]] را نپذیرفت. شهرستانی در [[الملل و النحل (شهرستانی)|الملل والنحل]] گزارش کرده است که [[ابومسلم خراسانی]] پس از مرگ [[ابراهیم امام]]، در نامه‌ای امام صادق(ع) را شایسته‌ترین فرد برای خلافت خواند و از او دعوت کرد تا خلافت را بپذیرد؛ اما امام صادق(ع) در پاسخ نوشت: «نه تو از یاران من هستی و نه زمانه، زمانه من است».<ref>شهرستانی، الملل والنحل، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۷۹.</ref> او پاسخ دعوت ابوسلمه برای خلافت را نیز با سوزاندن نامه‌اش داد.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۵۴.</ref> وی همچنین در قیام‌هایی که بر ضد حکومت روی داد، از جمله قیام عمویش [[زید بن علی]]، شرکت نکرد.<ref>پاکتچی، «امام جعفر صادق»، ص۱۸۳، ۱۸۴.</ref> بر طبق [[حدیث|حدیثی]]، امام صادق(ع) نبود یاران راستین را علت خودداری از قیام شمرده است.<ref>ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۹ش، ج‏۴، ص۲۳۷.</ref>در برخی روایات حضرت تعداد ۱۷ نفر و گاه پنج نفر را برای قیام کافی دانسته است و در برابر اصرار برخی از یاران برای قیام به آنها می‌فرمود ما بهتر از شما و دیگران می‌دانیم که چه زمانی و چه وظیفه‌ای داریم.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۴۳و ابن‌شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۶۳.</ref>
خط ۱۰۷: خط ۱۰۶:
با وجود دوری امام صادق(ع) از قیام مسلحانه برضد حکومت‌ها، وی روابط حسنه‌ای با حاکمان زمان خود نداشته است. زمانی که همراه پدرش، [[ امام محمد باقر علیه‌السلام|امام محمد باقر(ع)]] به [[حج]] رفته بود، در مراسم حج، [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل‌بیت(ع)]] را برگزیدگان خدا معرفی و به دشمنی خلیفه [[هشام بن عبدالملک]] با اهل‌بیت(ع) اشاره کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۶، ص۳۰۶.</ref> وی در پاسخ به [[منصور عباسی|منصور دوانیقی]] که از او خواست مانند دیگر مردم نزد او برود، نوشت: ما چیزی نداریم که به جهت آن از تو بترسیم و تو چیزی از امور اخروی نداری که ما به جهت آن به تو امیدوار باشیم و نه تو در نعمتی هستی که ما آن را به تو تبریک گوییم و نه باور داری که در مصیبتی هستی که آن را به تو تسلیت گوییم. پس چرا نزد تو بیاییم؟!<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۱۸۴.</ref>
با وجود دوری امام صادق(ع) از قیام مسلحانه برضد حکومت‌ها، وی روابط حسنه‌ای با حاکمان زمان خود نداشته است. زمانی که همراه پدرش، [[ امام محمد باقر علیه‌السلام|امام محمد باقر(ع)]] به [[حج]] رفته بود، در مراسم حج، [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل‌بیت(ع)]] را برگزیدگان خدا معرفی و به دشمنی خلیفه [[هشام بن عبدالملک]] با اهل‌بیت(ع) اشاره کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۶، ص۳۰۶.</ref> وی در پاسخ به [[منصور عباسی|منصور دوانیقی]] که از او خواست مانند دیگر مردم نزد او برود، نوشت: ما چیزی نداریم که به جهت آن از تو بترسیم و تو چیزی از امور اخروی نداری که ما به جهت آن به تو امیدوار باشیم و نه تو در نعمتی هستی که ما آن را به تو تبریک گوییم و نه باور داری که در مصیبتی هستی که آن را به تو تسلیت گوییم. پس چرا نزد تو بیاییم؟!<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۱۸۴.</ref>


====آتش زدن خانه امام صادق(ع)====
====آتش‌زدن خانه امام صادق(ع)====
بنابر روایتی از کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، [[حسن بن زید بن حسن|حسن بن زید]] والی [[مکه]] و [[مدینه]] بود، به دستور [[منصور عباسی]]، خانه امام صادق(ع) را آتش زد. طبق این روایت در این آتش‌سوزی در و دهلیز خانه امام(ع) در آتش سوخت و امام(ع) در حالی که از میان آتش عبور می‌کرد، از خانه خارج شد و گفت:
بنابر روایتی از کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، [[حسن بن زید بن حسن|حسن بن زید]] والی [[مکه]] و [[مدینه]] بود، به دستور [[منصور عباسی]]، خانه امام صادق(ع) را آتش زد. طبق این روایت در این آتش‌سوزی در و دهلیز خانه امام(ع) در آتش سوخت و امام(ع) در حالی که از میان آتش عبور می‌کرد، از خانه خارج شد و گفت:
::من فرزند اَعراق الثَّرَی <small>(لقب [[اسماعیل (پیامبر)|حضرت اسماعیل]]؛ به معنای کسی که فرزندان و نسلش مانند رگ وریشه در زمین پراکنده‌اند)</small> هستم. من فرزند [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم خلیل‌الله]] هستم.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۷۳.</ref>
::من فرزند اَعراق الثَّرَی <small>(لقب [[اسماعیل (پیامبر)|حضرت اسماعیل]]؛ به معنای کسی که فرزندان و نسلش مانند رگ وریشه در زمین پراکنده‌اند)</small> هستم. من فرزند [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم خلیل‌الله]] هستم.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۷۳.</ref>
خط ۱۱۹: خط ۱۱۸:
*تبلیغ و بیان احکام دین به شیوه فقه شیعه و نیز تفسیر قرآن به روال بینش شیعه متمایزتر و صریح‌تر از دیگر امامان
*تبلیغ و بیان احکام دین به شیوه فقه شیعه و نیز تفسیر قرآن به روال بینش شیعه متمایزتر و صریح‌تر از دیگر امامان
*تشکیل و رهبری مخفیانه شبکه تبلیغاتی وسیع برای ترویج امامت آل‌علی(ع) و تبیین درست مسئله امامت؛ این شبکه در بسیاری از نقاط دوردست به ویژه در نواحی [[عراق]] و [[خراسان بزرگ|خراسان]]، فعالیت‌های چشمگیر و ثمربخشی درباره مسئله امامت عهده‌دار بود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8211 امام صادق(ع) مرد علم و دانش، مرد مبارزه، مرد تشکیلات]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای.</ref>
*تشکیل و رهبری مخفیانه شبکه تبلیغاتی وسیع برای ترویج امامت آل‌علی(ع) و تبیین درست مسئله امامت؛ این شبکه در بسیاری از نقاط دوردست به ویژه در نواحی [[عراق]] و [[خراسان بزرگ|خراسان]]، فعالیت‌های چشمگیر و ثمربخشی درباره مسئله امامت عهده‌دار بود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8211 امام صادق(ع) مرد علم و دانش، مرد مبارزه، مرد تشکیلات]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای.</ref>
به باور برخی از پژوهشگران امام صادق(ع) ضمن تأکید بر حفظ وحدت مسلمانان و پرهیز از خط‌کشی و گروه‌بندی بین مردم؛ فعالیت‌هایش را در دوران امامت بر سه محور کلی تنظیم کرده بود.
* تعریف و تحدید شیعه و هویت‌بخشی به [[شیعه|شیعیان]] با تلاش برای روشن کردن مصداق [[اهل‌بیت(ع)|آل محمد]] و مرزبندی بین همه مدعیان امامت و خلافت در درون بنی‌هاشم و آل عبدالمطلب و آل ابی‌طالب و نیز غلات شیعی.
* شکل‌دهی به نظام فکری کلامی و اعتقادی شیعیان در مقابل سایر فرق مانند [[مرجئه]]، [[خوارج]] و [[معتزله]]
* تلاش برای گسترش تشیع با بنیان‌گذاری شبکه‌ای از شاگردان و نمایندگان و پایه‌گذاری و تثبیت فقه تفریعی در شیعه.<ref>[https://fa.abna24.com/story/1455872 «شیعیان در عصر امام صادق علیه‌السلام و نقش ایشان در تحکیم و گسترش تشیع»]، خبرگزاری ابنا.</ref>


==خصوصیات اخلاقی، کرامات و فضایل==
==خصوصیات اخلاقی، کرامات و فضایل==