المُراجَعات کتابی است به زبان عربی درباره اثبات حقانیت شیعه و جانشینی امام علی(ع) پس از پیامبر(ص) به قلم سید عبدالحسین شرف‌ُالدین (درگذشت: ۱۳۷۷ق)، از علمای شیعه لبنان.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید عبدالحسین شرف‌الدین |
| موضوع | اثبات حقانیت شیعه |
| سبک | مناظره‌ای |
| زبان | عربی |
| مجموعه | ۱ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | گوناگون |
| تاریخ نشر | ۱۳۵۵ق |
محتوای کتاب، مجموعه نامه‌های مبادله‌شده میان سید عبدالحسین شرف‌الدین و شیخ سَلیم بِشْری رئیس وقت دانشگاه الاَزهر است. این کتاب در لبنان، مصر، عراق و ایران چاپ شده است و به زبان‌های فارسی، انگلیسی، اسپانیایی و... ترجمه شده است.
استدلال قوی و بیان شیوا و استفاده از منابع معتبر و مورد قبول اهل‌سنت و رعایت انصاف را از ویژگی‌های این کتاب می‌دانند.
نویسنده
سید عبدالحسین شرف‌الدین موسوی عاملی (۱۲۹۰-۱۳۷۷ق) از مجتهدان شیعه لبنانی و مدافع تقریب مذاهب اسلامی و از رهبران نهضت استقلال لبنان بوده است.[۱] وی از شاگردان آخوند خراسانی و سید محمدکاظم طباطبایی یزدی به شمار می‌رود.[۲] ابتدا در حوزه علمیه سامراء مشغول به تحصیل گردید و پس از هجرت علما از سامراء به نجف، وارد حوزه علمیه نجف شد.[۳]
شرف‌الدین در اواخر سال ۱۳۲۹ق با هدف کاهش تنش بین مسلمانان و ایجاد وحدت، به مصر سفر کرد.[۴] وی در قاهره با شیخ سَلیم بِشری، ریاست دانشگاه الازهر مصر[۵] و اولین رئیس هیئت کبارُالعلمای مصر، دیدار و گفتگو کرد.[۶] گفتگوهای این دو عالم، از طریق نامه‌نگاری ادامه پیدا کرد و تحت عنوان کتاب المراجعات به چاپ رسید.[۷]
معرفی و جایگاه
کتاب المراجعات (یا المُناظراتُ الازهَریة والمُباحَثاتُ المصریة)، با هدف اثبات اعتقادات شیعه امامیه درباره امامت و خلافت بعد از پیامبر(ص) تألیف شده است.[۸] این کتاب در زمره آثاری چون عَبَقاتُ الانوار، اِحقاقُ‌الحق و کتاب الغدیر در اثبات حقانیت شیعه و امامت و جانشینی بی‌واسطه امام علی(ع) قرار داده شده است.[۹] می‌گویند در این کتاب برای اثبات عقائد شیعه از معتبرترین منابع استفاده شده است.[۱۰] استدلال قوی و تعابیر روان و بیان شیوا، از جمله خصوصیات این کتاب عنوان شده است.[۱۱] از این کتاب به عنوان مفیدترین کتاب در زمینه جانشینی پیامبر نام برده شده[۱۲] و به گفته برخی از علمای اهل‌سنت، از آثار تأثیرگذار در بین اقشار مختلف مردم محسوب می‌شود.[۱۳]
از کتاب المراجعات به عنوان یکی از منابع معتبر در نزد مسلمانان؛ حتی برخی از علمای اهل‌سنت نام برده شده است.[۱۴] حنفی داود، استاد دانشگاه عین الشمس قاهره از جمله آثار این کتاب را دعوت مسلمانان به اتحاد، برادری و محبت به یکدیگر و انس گرفتن با اخلاق پیامبر(ص) عنوان کرده است.[۱۵] گفته می‌شود مناظرات موجود در این کتاب، بدون اهانت و با انصافی متقابل انجام شده است.[۱۶]
مبارزات سیاسی علامه شرف‌الدین و اشغال لبنان توسط فرانسه و به آتش کشیده شدن کتابخانه شخصی او، تدوین کتاب را به تأخیر انداخت و موجب از بین رفتن اسناد شد.[۱۷] شرف‌الدین با نوشتن مضمون سؤال و جواب‌ها، کتاب المراجعات را سامان داد.[۱۸] برخی عالمان اهل سنت در دفاع از مذهب خود این کتاب را مورد نقد قرار دادند که از سوی عالمان شیعه به آنها پاسخ داده شد. کتاب تَشییدُ المُراجَعات و تَفنیدُ المُکابَرات نوشته سید علی حسینی میلانی مهمترین این دفاعیه‌ها است.[۱۹]
محتوا
کتاب المراجعات متشکل از ۱۱۲ نامه است که بین سید عبدالحسین شرف‌الدین و شیخ سلیم بشری رد و بدل شده است.[۲۰] مطالب این کتاب در دو بخش ارائه شده است:[۲۱]
بخش اول کتاب
در بخش اول کتاب، امامت و مذهب در قالب ۱۶ نامه مورد بحث قرار می‌گیرد. در این قسمت به این موضوعات پرداخته شده است:
- علت عدم پیروی شیعه از مذاهب چهارگانه اهل سنت و تبعیت آنها از مذهب اهل‌بیت
- عدم ترجیح دیدگاه‌های علمای اهل‌سنت بر مذهب شیعه
- جایگاه اهل‌بیت در اسلام
- راه حل اختلافات بین شیعه و سنّی
- ادله قرآنی و روایی برتری مذهب اهل‌بیت
- حدیث ثقلین و تواتر آن
- بیان روایاتی از پیامبر(ص) از جمله حدیث سفینه در بیان جایگاه اهل‌بیت
- منظور از اهل بیت در آیات و روایات
- احتجاج ۱۲ نفر از اهل سنت به رجال شیعه در صحاح اهل‌سنت (مهمترین منابع روایی اهل‌سنت)
- معرفی یکصد نفر از رجال شیعه که در سند روایات مورد قبول اهل‌سنت واقع شده‌اند
- اعتراف شیخ سلیم به کفایت تبعیت از مذهب اهل‌بیت در کنار مذاهب اهل‌سنت[۲۲]
بخش دوم کتاب
در بخش دوم کتاب، مباحث امامت و جانشینی پیامبر(ص) در ضمن ۹۳ نامه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد:
- روایات فراوانی از اهل‌سنت از جمله حدیث آغاز تبلیغ (حدیث انذار)، حدیث منزلت، پیمان برادری اول و دوم، ماجرای سد ابواب (بستن درب منزل همه اصحاب به مسجدالنبی به جز درب منزل علی(ع))
- روایاتی که برتری حضرت علی(ع) بر دیگران را اثبات می‌کند
- آیه ولایت و منظور از لفظ «ولی» در آیات قرآن و روایات
- حدیث غدیر و تواتر آن
- چهل حدیث از طریق شیعه و علت اینکه چرا اهل‌سنت آنها را نقل نکرده‌اند
- علی (ع) وارث و وصی پیامبر
- بحث همسران پیامبر و علت نپذیرفتن احادیث عایشه و پذیرش احادیث اُم‌ِّسَلَمه
- عدم اجماع اصحاب بر جانشینی غیر علی‌بن ابی‌طالب
- علت اینکه امام علی پس از مدتی از مطالبه حق خویش سکوت اختیار کرد.
- حدیث قرطاس و نسبت ناروا دادن بعضی اصحاب به پیامبر در روزهای پایان عمر ایشان
- تخلف بعضی اصحاب از سپاه اسامه و لعنت فرستادن پیامبر بر آنها
- بعید دانستن اینکه صحابه بعد از رحلت پیامبر تصریحات او به جانشینی علی(ع) را رها کرده باشند و پاسخ آن
- احتجاجات امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و برخی از صحابه پس از غصب خلافت
- تقدم شیعه در تدوین علوم.[۲۳]
چاپ، ترجمه و تحقیق
کتاب المراجعات در سال ۱۳۵۵ق در صیدا در لبنان چاپ گردید. سپس در کشورهای دیگری همچون ایران، مصر و عراق نیز به چاپ رسید.[۲۴]
ترجمه‌های فارسی
برای کتاب المراجعات که به زبان عربی تألیف شده، چندین ترجمه فارسی نگاشته شده است:
- مناظرات شیعه و سنی؛ تألیف سردار کابلی.[۲۵]
- ترجمه المراجعات؛ نوشته ابوالفضل نجم‌آبادی که توسط انتشارات آیت‌الله بروجردی به چاپ رسیده است.[۲۶]
- مناظره علمی؛ تألیف محمدصادق نجمی.[۲۷]
- رهبری امام علی در قرآن و سنت؛ اثر محمد جعفر امامی.[۲۸] علی‌اصغر مروج خراسانی با حذف قسمت‌های فنی و گزینش بخش‌های مهم‌تر این ترجمه، آن را تحت عنوان «حق‌جو و حق‌شناس» منتشر کرده است که پانوشت‌های تحقیقی حسین راضی را نیز به همراه دارد.[۲۹]
- مذهب و رهبر ما اثر مصطفی زمانی
سایر ترجمه‌ها
مجمع جهانی اهل‌بیت این کتاب را به زبان‌های اسپانیایی، رواندایی، روسی، فرانسوی، اردو، تاجیکی، ترکی، فولانی و کردی سورانی ترجمه و چاپ کرده است.[۳۰] ترجمه‌های دیگری نیز برای این کتاب وجود دارد مانند ترجمه انگلیسی: Al-Muraja'at توسط یاسین الجیبوری،[۳۱] ترجمه به زبان اسپانیولی توسط فیصل مورهل با نام Al-Muraya‘ât[۳۲] آلمانی با نام Die Konsultation[۳۳] و اندونزیایی با نام Dialog Sunnah Syi'ah.[۳۴]
تحقیق‌ها
- تحقیق حسین راضی: در این تحقیق شماره جلد و صفحۀ منابع ذکر شده است همچنین منابع تاریخی و حدیثی دیگری از کتب شیعه و اهل‌سنت ذکر شده است. چاپ مجمع جهانی اهل‌بیت با این تحقیق است.[۳۵]
- تحقیق محمد جمیل حَمّود بر بعضی مطالب کتاب حاشیه زده شده است.[۳۶]
- تحقیق منصور ابراهیمی در مرکز تحقیقات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم صورت گرفته است.[۳۷]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «السيد عبد الحسين شرف الدين الموسوي العاملي، العاملي»، وبگاه مکتبة الروضة الحیدریه.
- ↑ حکیمی، شرف‌الدین، ۱۳۸۳ش، ص۵۱.
- ↑ قبیسی، حیاة الإمام شرف‌الدین، ۱۴۰۰ق، ص۳۲.
- ↑ شرف‌الدین، المراجعات، ۱۴۲۲ق، ص۳۹.
- ↑ زرکلی، الاعلام، ۲۰۰۲م، ج۳، ص۱۱۹.
- ↑ «الشيخ سليم البشري أول رئيس لهيئة كبار العلماء بالأزهر الشريف .. تعرف عليه»، وبگاه الجمهوریه.
- ↑ حسینی میلانی، تشیید المراجعات و تفنید المکابرات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۱۵.
- ↑ حسینی میلانی، تشیید المراجعات و تفنید المکابرات، ۱۳۸۴، ج۱، ص۱۸.
- ↑ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۱ش، ج۹، ص۱۷۵.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۲۹.
- ↑ حسینی میلانی، تشیید المراجعات، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۷.
- ↑ مروج خراسانی، حق‌جو و حق‌شناس، ۱۳۷۳ش، ص۸.
- ↑ حسینی میلانی، تشیید المراجعات، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۲۳.
- ↑ حسینی میلانی، تشیید المراجعات، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۲۵.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۲۹-۳۰.
- ↑ مجمع جهانی اهل‌البیت، «مقدمه»، در المراجعات، ۱۴۲۲ق، ص۶.
- ↑ شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۳ش، ج۳، ص۴۷۸.
- ↑ شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۳ش، ج۳، ص۴۷۸.
- ↑ حسینی میلانی، تشیید المراجعات، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۵.
- ↑ حسینی میلانی، تشیید المراجعات، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۹.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۳۳.
- ↑ شرف‌الدین، المراجعات، ۱۴۲۲ق، ص۵۱-۲۴۳.
- ↑ شرف‌الدین، المراجعات، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۷-۶۲۳.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۳۰.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۳۲.
- ↑ نجم‌آبادی، «علل ترجمه کتاب نفیس المراجعات»، ص۴۲.
- ↑ نجم‌آبادی، «علل ترجمه کتاب نفیس المراجعات»، ص۴۲.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۳۳.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۳۳.
- ↑ کرمانی، کارنامه ترجمه مجمع جهانی اهل البیت، ۱۴۰۱ق، ص۲۰.
- ↑ «Al-Muraja'at»، وبگاه al-islam.
- ↑ »Al-Muraya‘ât«، وبگاه al-islam.
- ↑ » Die Konsultation [al-muradschaat]«، وبگاه eslam.
- ↑ »Dialog Sunnah Syiah«، وبگاه goodreads.
- ↑ مجمع جهانی اهل‌البیت، «مقدمه»، در المراجعات، ۱۴۲۲ق، ص۶.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۳۷.
- ↑ ابراهیمی، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، ص۳۷.
منابع
- ابراهیمی، منصور، «المراجعات چگونگی تدوین و کتابشناسی آن»، فصلنامه کتاب‌های اسلامی، شماره ۱۷، ۱۳۸۳ش.
- «السيد عبد الحسين شرف الدين الموسوي العاملي»، وبگاه مکتبة الروضة الحیدریه، تاریخ بازدید: ۸ مرداد ۱۴۰۲ش.
- «الشيخ سليم البشري أول رئيس لهيئة كبار العلماء بالأزهر الشريف .. تعرف عليه»، وبگاه الجمهوریه، تاریخ درج مطلب: ۱۲ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۲ش.
- حسینی میلانی، علی، تشیید المراجعات و تفنید المکابرات، قم، الحقائق، چاپ سوم، ۱۳۸۴ش.
- حکیمی، محمدرضا، شرف الدین، قم، دلیل ما، ۱۳۸۳ش.
- زرکلی، محمود بن محمد، الاعلام، بیروت، دار العلم للملائین، چاپ پانزدهم، ۲۰۰۲م.
- شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا؛ مقالات و مباحث، شخصیت‌شناسی و کتابشناسی (جلد ۳)، قم، کتابشناسی شیعه (وابسته به موسسه فرهنگی کتابشناسی بزرگ شیعه)، ۱۳۹۳ش.
- شرف‌الدین، عبدالحسین، المراجعات، تهران، مرکز الطباعه والنشر للمجمع العالمی لاهل‌البیت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- شرف‌الدین، عبدالحسین، المراجعات، ترجمه سردار کابلی، تهران، نشر سایه، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
- قبیسی، شیخ احمد، حیاة الامام شرف‌الدین فی سطور، بیروت، دارالتوحید الاسلامی، ۱۴۰۰ق.
- «کتاب حق‌جو و حق‌شناس»، مذهب بوک، تاریخ بازدید: ۱۰ خرداد ۱۴۰۲ش.
- کرمانی، عبدالکریم، کارنامه ترجمه مجمع جهانی اهل البیت (۱۳۶۹-۱۳۹۹)، تهران، اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات مجمع جهانی اهل البیت، ۱۴۰۱ق.
- مروج خراسانی، علی‌اصغر، حق‌جو و حق‌شناس، قم، بنیاد معارف اسلامی، ۱۳۷۳ش.
- نجم‌آبادی، ابوالفضل، «علل ترجمه کتاب نفیس المراجعات»، بزرگداشت مرحوم آیت‌الله حاج میرزا ابوالفضل نجم‌آبادی، ۱۳۸۷ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۸۱ش.
- مجمع جهانی اهل‌البیت، «مقدمه»، در المراجعات، تهران، مرکز الطباعه والنشر للمجمع العالمی لاهل‌البیت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- «Al-Muraja'at»، وبگاه al-islam، تاریخ بازدید: ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ش.
- »Al-Muraya‘ât«، وبگاه al-islam، تاریخ بازدید: ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ش.
- » Die Konsultation [al-muradschaat]«، وبگاه eslam، تاریخ بازدید: ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ش.
- »Dialog Sunnah Syiah«، وبگاه goodreads، تاریخ بازدید: ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ش.
پیوند به بیرون
- ترجمه المراجعات؛ گفت و شنودهای مذهبی حق‌جو و حق‌شناس
- «نگاهى دیگر به کتاب المراجعات»
- «روش حدیثی علامه شرف‌الدین در المراجعات»