منهج الیقین (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید علاءالدین محمد گلستانه |
| موضوع | شرح نامه امام صادق(ع) به شیعیان |
| زبان | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | دارالحدیث |
| تاریخ نشر | ۱۴۲۹ق |
مَنْهَجُ الیَقین (شرح نامه امام صادق علیهالسلام به شیعیان) کتابی به زبان فارسی نوشته سید علاءالدین محمد گلستانه در شرح نامه امام صادق(ع) به شیعیان که در برخی از مصادر، به «وصیت امام صادق(ع)» تعبیر شده است. مؤلف در این اثر بر آن بوده که مضامین نامه امام را برای فهم عموم، شرح و توضیح دهد.
درباره مؤلف
سید علاءالدین محمّد گلستانه اصفهانی (متوفای ۱۱۰۰ق)، فرزند شاه سید ابوتراب محمّدعلی قاضی است. از خاندان سادات گلستانه، دانشمندان مشهور و صاحب نامی به ظهور رسیدهاند. گلستانه، بیشتر عمر علمیاش را در تفسیر آیات و شرح سخنان معصومان(ع) صرف نموده و همه آثار وی، در این دو موضوع است. روش وی در نگارش آثار، شیوه خطابی است و تعداد قابل توجّهی از آثارش به فارسی نگاشته شده است تا عموم مردم بتوانند از آنها استفاده نمایند.[۱]
نامه امام صادق(ع)
امام صادق(ع) در این نامه نسبتاً مفصّل، تکالیف شیعیان را در مسائل مختلف دینی و اجتماعی، مشخص کرده و بههمین دلیل، در برخی منابع از آن به «وصیت امام صادق علیهالسلام» نیز تعبیر شده است. کلینی، این حدیث را به دو طریق در کتاب الکافی (آغاز بخش روضه) نقل نموده است.[۲]
تاریخ نگارش و نثر کتاب
گلستانه، تألیف این شرح را در ۲۵ شوال سال ۱۰۸۱ق، به پایان رسانده است. نثرِ شرح گلستانه، روان است و با وجود گذشت حدود ۳۵۰ سال از زمان تألیف آن، برای فارسی زبانان امروز نیز قابل درک و فهم است.[۳]
روش مؤلف و ساختار کتاب
مؤلف در این کتاب، نامه امام صادق(ع) را به بخشهای مختلف تقسیم کرده و برای هر بخش ابتدا ترجمهای روان ارائه میدهد، سپس به شرح مفاهیم آن میپردازد. شیوه کار او بدین صورت است که پس از هر بخش، روایات مرتبط را ذکر میکند، اما توضیحات شخصی خود را به اختصار بیان مینماید. در خلال این شرح، به مسائل فقهی مانند واجبات و محرمات نیز پرداخته و نکات شرعی و اخلاقی را متذکر میشود.
سبک نگارش گلستانه در این کتاب، خطابی و وعظگونه و برای عموم مردم قابل استفاده است. به همین دلیل، از آوردن متن عربی روایات، خودداری کرده و معمولاً فقط به ترجمه آنها بسنده نموده است. همچنین اسناد روایات را حذف کرده و در بیشتر موارد تنها به ذکر نام راوی اول اکتفا مینماید، هرچند معمولاً منبع روایت را نیز مشخص میکند.
گلستانه در این کتاب، ارادت ویژهای به اهلبیت(ع) نشان میدهد و در جایجای اثرش به بیان فضائل اهلبیت و اثبات حقانیت آنان میپردازد. نکته قابل توجه اینکه او برای اثبات این مطالب، علاوه بر منابع شیعی، از کتابهای اهل سنت نیز روایاتی را نقل میکند.[۴]
منابع کتاب
عمده منابع و مصادر وی در این شرح، کتب اربعه روایی شیعه خصوصا الکافی، نیز نهج البلاغة، آثار سید بن طاووس و کتابهای روایی مشهور دیگر شیعه و گاه اهل سنّت است.[۵]
نسخهها
از شرح گلستانه، تا کنون چندین نسخه شناسایی شده که برای تصحیح و تحقیق این اثر، ابتدا نسخههای خطی منهج الیقین، بررسی شد و در نهایت، دو نسخه خطّی همراه با نسخه چاپ سنگی، دارای ویژگیهایی قابل توجّه، برای تصحیح، تشخیص داده شدند، با این مشخّصات:
- نسخهای متعلق به کتابخانه مسجد اعظم قم. کهنترین و به عبارتی صحیحترین نسخه کتاب بوده که محمّدسلمان بن عبدالباقی گلپایگانی به خط نستعلیق، آن را تحریر کرده و در ذیالقعده سال ۱۰۸۳ق به پایان رسانده است.
- نسخه دیگری متعلق به کتابخانه آیتالله گلپایگانی. این نسخه، فاقد نام کاتب و تاریخ کتابت است؛ ولی با نسخه اصل، مقابله و تصحیح گردیده و در آخر نسخه، علامت بلاغ با عبارت «قوبِل بأصله من أوّله إلی آخره» دیده میشود. تحریر نسخه، به خط نستعلیق صورت گرفته است.
- نسخه چاپ سنگی بمبئی که در سال ۱۳۰۲ق به اهتمام آقا میرزا محمّد شیرازی مَلِک الکُتّاب به زیور طبع در آمده است. در بالای صفحه اوّل این چاپ، عبارت «یا إمام جعفر الصادق، أدرکنی!» آمده و به خط نستعلیق در ۲۶۸ صفحه تحریر شده است.[۶]
چاپ
این اثر با تحقیق و تصحیح مجتبی صحفی و علی صدرایی خویی توسط انتشارات دارالحدیث در قم در سال ۱۴۲۹ق مصادف با ۱۳۸۷ش چاپ گردید.[۷]
پانویس
- ↑ گلستانه، منهج الیقین، ۱۴۲۹ق، ص۷-۲۳.
- ↑ گلستانه، منهج الیقین، ۱۴۲۹ق، ص۲۴.
- ↑ گلستانه، منهج الیقین، ۱۴۲۹ق، ص۲۶.
- ↑ گلستانه، منهج الیقین، ۱۴۲۹ق، ص۶و۲۶.
- ↑ گلستانه، منهج الیقین، ۱۴۲۹ق، ص۲۶.
- ↑ گلستانه، منهج الیقین، ۱۴۲۹ق، ص۲۷-۳۱.
- ↑ منهج الیقین (شرح نامه امام صادق(ع) به شیعیان)، پایگاه جامع کنگرههای مؤسسه دارالحدیث.
منابع
- گلستانه، سید علاءالدین محمد، منهج الیقین، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق.
- منهج الیقین (شرح نامه امام صادق(ع) به شیعیان)، پایگاه جامع کنگرههای مؤسسه دارالحدیث، تاریخ بازدید: ۱۴ دی ۱۳۹۹ش.