آیات مهدویت
آیات مهدویت آیاتی از قرآن که در تفسیر آنها از مباحث مرتبط با مهدویت مانند ظهور، قیام، غیبت و حکومت حضرت مهدی(عج) سخن گفته‌اند. حدود ۵۰۰ آیه را از آیات مهدویت دانسته‌اند که در تفسیر یا تأویل آن، به روایاتی از اهل‌بیت(ع) استناد شده است.
کتاب‌های زیاد درباره آیات مهدویت نوشته شده است که «الامام المهدی فی القرآن و السنة»، «المحجة فیما نزل فی القائم الحجة»، «القرآن یتحدث عن الامام المهدی» و «امام مهدی در قرآن» از جمله آنها است.
تعداد
آیات مهدویت، آیاتی از قرآن که در تفسیر آنها از مباحث مرتبط با مهدویت مانند ظهور، قیام، غیبت و حکومت حضرت مهدی سخن به میان آمده است. برخی از نویسندگان تعداد آیات مهدویت را حدود ۳۹۸[۱] و برخی دیگر ۵۰۰ آیه دانسته‌اند.[۲]
دسته‌بندی
آیات مهدویت را در چند دسته تقسیم‌بندی کرده‌اند:
- آیاتی که در تفسیر آنها، به یکی از مباحث مرتبط با مهدویت اشاره شده است. به عنوان نمونه، در روایات تفسیری که از اهل‌بیت(ع) نقل شده، از برخی ویژگی‌های دوره غیبت مانند سختی زندگی مؤمنان[۳] و آزمایش‌های الهی[۴] در این دوره سخن به میان آمده است. همچنین برخی از نشانه‌های ظهور، مانند خروج سفیانی و نابودی او در بَیداء در تفسیر آیه «وَلَوْ تَرَ‌ىٰ إِذْ فَزِعُوا فَلَا فَوْتَ وَأُخِذُوا مِن مَّكَانٍ قَرِ‌يبٍ؛ و اى كاش مى‌ديدى هنگامى را كه [كافران] وحشت‌زده‌اند، [آنجا كه راهِ] گريزى نمانده است و از جايى نزديک گرفتار آمده‌اند.»[۵] مطرح شده است.[۶]
- آیاتی که مهدویت، از مصادیق آن دانسته شده است؛ یعنی آن آیات بر مهدویت تطبیق داده شده‌اند؛ ازجمله آیاتی که به حکومت صالحان بر روی زمین بشارت می‌دهد؛ مانند آیه «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْ‌ضَ يَرِ‌ثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ؛ و در حقيقت، در زبور پس از تورات نوشتيم كه زمين را بندگان شايسته ما به ارث خواهند برد».[۷] در روایتی منظور از صالحان، امام زمان(عج) و یارانش دانسته شده‌اند.[۸] همچنین آیه ۲۸ سوره فتح «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ ۚ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِيدًا؛ اوست كسى كه پيامبر خود را به [قصد] هدايت، با آيين درست روانه ساخت، تا آن را بر تمام اديان پيروز گرداند و گواه‌بودن خدا كفايت مى‌كند» بر مهدویت تطبیق شده است و براساس روایتی از امام کاظم(ع)، در تفسیر آیه ۳۳ سوره توبه (هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ)[یادداشت ۱] خداوند هنگام قیام قائم، دینش را بر تمامی ادیان پیروز و غالب می‌کند.[۹]
- آیاتی که برای تبیین مباحث مهدویت و پاسخ‌گویی به شبهات آن کاربرد دارند؛[۱۰] مانند آیه «وَلِکلِّ قَوْمٍ هَادٍ»[۱۱] که بر اساس آن خداوند برای هر امتی فردی را انتخاب کرده تا آنها را هدایت کند. از امام صادق(ع) در تفسیر آيه مذکور نقل شده که «در هر زمانی امامی از خاندان ما وجود دارد که مردم را به آنچه رسول خدا(ص) آورده است، هدایت می‌کند».[۱۲]
- آیاتی که در روایات تفسیری قیام امام زمان را از مصادیق غیب [۱۳] و ایام الله دانسته‌اند.[۱۴]
کتابشناسی
کتاب‌هایی درباره آیات مهدویت و تفسیر آنها نوشته شده است[۱۵] که در آنها از آیات مذکور به شیوه‌های مختلفی مانند به ترتیب چینش سوره‌های قرآن، به ترتیب نزول سوره‌های قرآن و به شیوه موضوعی بحث شده است.[۱۶] برخی از این کتاب‌ها عبارت است از:
- الامام المهدی فی القرآن و السنة، اثر سعید ابومعاش. این کتاب بیش از ۵۰۰ آیه را درباره مهدویت دربردارد. [۱۷]
- المحجة فیما نزل فی القائم الحجة، نوشته سید هاشم بحرانی.[۱۸] این کتاب که بیش از ۱۲۸ آیه را دربرگرفته، با عنوان «سیمای حضرت مهدی در قرآن» به فارسی ترجمه شده است.
- معجم مهدویت در روایات تفسیری، اثر مرتضی عبدی چاری. انتشارات ظهور این کتاب را در ۳ جلد منتشر کرده است.
- معجم احادیث الامام المهدی. جلد هفتمِ این مجموعه، به رواياتى اختصاص دارد كه در ذیل آنها، ائمه(ع) آياتى را به امام مهدى(عج) تأويل یا تفسير کرده‌اند. این مجموعه زیر نظر علی کورانی و در بنیاد معارف اسلامی تدوین شده است.[۱۹]
کتاب‌های «معجم مهدویت در تفاسیر شیعه و اهل سنت» اثر محسن طباطبائی، «الآیات الباهره فی بقیة العترة الطاهرة» اثر سید داود میرصابری، «القرآن یتحدث عن الامام المهدی» اثر مهدی حسن علاء الدین، «الامام المهدی فی القرآن» اثر سید عبدالرحیم موسوی و «امام مهدی در قرآن» اثر مهدی یوسفیان از دیگر آثار درباره آیات مهدویت است.
جستار وابسته
پانویس
- ↑ کورانی، معجم احادیث الإمام المهدی، ۱۴۱۱ق.
- ↑ ابومعاش، الامام المهدی فی القرآن و السنّة، ۱۳۸۸ش.
- ↑ طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۴۷۱.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۶.
- ↑ سوره سبا، آیه۵۱
- ↑ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۵۷.
- ↑ سوره انبیا، آیه ۱۰۵.
- ↑ استرآبادی، تأویل الآیات الظاهره، ۱۴۰۹ق، ص۳۲۷.
- ↑ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۱۷.
- ↑ اباذری، قافله سالار، ۱۳۹۳ق، ص۳۴.
- ↑ سوره رعد، آیه۷.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۳، ص۵.
- ↑ صدر، المهدی(عج)، ص۳۳.
- ↑ صدوق، خصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۰۸؛ یوم الخلاص، کامل سلیمان، ۱۴۲۷ق، ص۲۶۶.
- ↑ نگاه کنید به: کتابشناسی قرآن و انتظار، ۱۳۸۳ش.
- ↑ اباذری، قافله سالار، ۱۳۹۳ق، ص۳۴.
- ↑ ابومعاش، الامام المهدی فی القرآن والسنه،۱۴۳۱ق.
- ↑ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۲۲، ص۳۶۷.
- ↑ https://fa.wikinoor.ir/wiki/معجم_أحاديث_الإمام_المهدي_عليه‌السلام
یادداشت
- ↑ او كسى است كه پيامبرش را با هدايت و دين درست، فرستاد تا آن را بر هر چه دين است پيروز گرداند، هر چند مشركان خوش نداشته باشند.
منابع
- اباذری، محمود، قافله‌سالار امام‌زمان(عج)از منظر قرآن، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود،۱۳۹۳ش.
- ابومعاش، سعید، الامام المهدی فی القرآن و السنة، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۸۸ش.
- ابومعاش، سعید، الامام المهدی(عج) فی القرآن و السنه، ناشر: آستان قدس رضوى، مشهد چاپ سوم، ۱۴۳۰ق.
- استرآبادی، علی، تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العترة الطاهره، تصحیح حسین ولی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۰۹ق.
- حویزی، تفسیر نور الثقلین، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، قم، نشر اسماعيليان، ۱۴۱۵ق،
- دبیرخانه دوازدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن. کریم، کتابشناسی قرآن و انتظار، ۱۳۸۳ش.
- طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، تصحیح قسم الدراسات الاسلامیه مؤسسه البعثه، قم، بعثت، ۱۴۱۳ق.
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تهران مکتبه العلمیه،۱۳۸۰ش.
- کورانی و همکاران، علی، معجم احادیث الامام المهدی، قم، المعارف الاسلامیة، ۱۴۱۱ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوارالجامعه لدرراخبارالائمه الاطهار، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، صدوق، ۱۳۹۷ق.
پیوند به بیرون