خَسفِ بَیداء، یا خسف در بیداء، از نشانه‌های ظهور است که به نابودی لشکر سفیانی در بیداء (مکانی بین مکه و مدینه) اشاره دارد. بنا بر روایات، این لشکر برای جنگ با امام مهدی(عج) عازم مکه می‌شود. در برخی روایات، این رویداد در کنار قیام یمانی، قتل نفس زَکّیه، صیحه آسمانی و خروج سفیانی از علائم حتمی ظهور دانسته شده است.
خسف بیداء، از نشانه‌های ظهور
«پیش از قیام قائم، پنج نشانه حتمی خواهد بود: یمانی، سفیانی، صیحه، قتل نفس زکیه و خسف در بیداء.»
شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۵۰.
خسف بیداء به فرورفتن لشکر سفیانی در مکانی به نام بیداء (مکانی میان مکه و مدینه) اشاره دارد که برای جنگ با امام زمان(عج) عازم مکه می‌شود[۱] این حادثه در روایات شیعه از نشانه‌های ظهور معرفی شده است.[۲] بر اساس روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده، خسف بیداء در کنار قتل نفس زکیه، صیحه آسمانی، قیام یمانی و خروج سفیانی از نشانه‌های حتمی ظهور است.[۳]
اختلاف روایات اهل‌سنت در زمینه خسف بیداء
روایات اهل‌سنت درباره خسف بیداء متفاوت است: در برخی از آن‌ها، نشانه ظهور[۴] و در شماری دیگر، نشانه قیامت (اَشراط الساعة)[۵] دانسته شده است. در روایاتی هم تنها از فرورفتن لشکری در بیداء خبر آمده است که در پی گروهی هستند که به کعبه پناهنده شده‌اند. در این روایات، به اینکه خسف بیداء نشانه ظهور یا نشانه قیامت است اشاره نشده است.[۶]
تطبیق برخی آیات قرآن بر خسف بیداء
بر اساس روایاتی که از امامان شیعه نقل شده است، آیات ۵۱ تا ۵۳ سوره سبأ به فرورفتن لشکر سفیانی در بیداء اشاره دارد: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ وَقَالُوا آمَنَّا بِهِ وَأَنَّىٰ لَهُمُ التَّنَاوُشُ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ؛ اگر ببینی هنگامی که فریادشان بلند می‌شود، امّا نمی‌توانند (از عذاب الهی) بگریزند، و آن‌ها را از جای نزدیکی (که حتّی انتظارش را ندارند) می‌گیرند و (در آن حال) می‌گویند: «به حقّ ایمان آوردیم ولی چگونه می‌توانند از فاصله دور به آن دسترسی پیدا کنند.»[۷]
چگونگی رخداد
بر پایه روایتی از امام محمد باقر(ع)، سفیانی گروهی را به مدینه روانه می‌کند و مهدی از آنجا به مکه می‌رود. خبر به فرمانده سپاه سفیانی می‌رسد و لشکری را به تعقیب وی می‌فرستد. هنگامی که سپاه سفیانی وارد سرزمین بیداء می‌شوند، ندایی از آسمان بلند می‌شود: «ای دشت، آن قوم را نابود ساز.» در این هنگام، زمین لشکر سفیانی را در خود فرو می‌برد و همگی به‌جز سه نفر، از بین می‌روند.»[۸]
بنا بر برخی روایات، دو نفر از لشکر سفیانی پس از این حادثه زنده می‌مانند. یکی به سوی امام زمان(ع) رفته و در مکه خبر نابودی لشکریان سفیانی را به او می‌دهد و دیگری به سوی سفیانی می‌رود تا خبر ظهور امام مهدی(ع) و از بین رفتن لشکر را به او برساند.[۹]
تعداد لشکریان سفیانی در این واقعه را به‌اختلاف، ۱۲هزار[۱۰] و ۱۷۰هزار[۱۱] تن ذکر کرده‌اند.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ سلیمیان، فرهنگنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۲۱۱.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۳۱۰؛ شیخ صدوق، کتاب الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۰۳، ح۸۲؛ نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۷، ح۱۵.
- ↑ شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۷۸، ح۷.
- ↑ صنعانی، المصنف، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۳۷۱، ح۲۰۷۶۹.
- ↑ ابن حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۴۵، ص۹۹، ح۲۷۱۲۹.
- ↑ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۲۲۱۰، ح۲۸۸۳؛ نسائی، السنن الکبری، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۱۰۲.
- ↑ نگاه کنید به نعمانی، الغیبه، ۱۳۷۹ق، ص۳۰۵، ح۱۴؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۵۷.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ۱۳۷۹ق، ص۲۸۰، ح۶۷.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۱۰.
- ↑ سلیمان، یوم الخلاص، ص۲۴۴.
- ↑ ابن طاووس، الملاحم و الفتن، منشورات الرضی، ص۱۵۰.
منابع
- ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند الامام احمد بن حنبل، تحقیق شعیب الارنؤوط و دیگران، مؤسسه الرسالة، الطبعة الاولی، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م.
- ابن طاووس، علی بن موسی، الملاحم و الفتن، قم، منشورات الرضی، بی‌تا.
- سلیمان، کامل، یوم الخلاص فی ظل القائم المهدی علیه‌السلام، بی‌جا، بی‌تا.
- سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، چاپ دوم، ۱۳۸۸ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، کتاب الخصال، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمه، بیروت، اعلمی، ۱۴۱۲ق.
- صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، تحقیق حبیب‌الرحمن اعاظمی، بیروت، المجلس العلمی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل القرآن، تحقیق عبدالله بن عبدالمحسن ترکی، دار هجر للطباعة و النشر و التوزیع، ۱۴۲۲ق/۲۰۰م.
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعة العلمیة، ۱۳۸۰ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، تحقیق محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، تحقیق حسن عبدالمنعم شبلی، السنن الكبرى، بیروت، مؤسسه الرسالة، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م.
- نعمانی، محمد بن ابراهیم، کتاب الغیبه، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، ۱۳۹۷ق.
پیوند به بیرون