زیارت آل‌یاسین

زیارت آل‌یاسین از زیارت‌نامه‌های مشهور امام زمان(عج) است که با جملۀ «سلامٌ عَلی آلِ یاسین» آغاز می‌شود و حاوی ۲۳ سلام بر هر یک از عناوین خاص امام زمان(عج) است. این زیارت به بخش مهمی از اعتقادات اسلامی و شیعی از جمله توحید، نبوت حضرت محمد(ص)، امامت یکایک ائمه، حقانیت رجعت، مرگ، نکیر و منکر، قیامت، پل صراط، بهشت، جهنم و... اشاره کرده و ایمان به آنها برای زائر ضروری خوانده است.

زیارت آل‌یاسین

اطلاعات دعا و زیارت
موضوع	از زیارت‌نامه‌های مشهور امام زمان(عج)
مأثور/غیرمأثور	حَسَن
راوی	ابو جعفر محمد بن عبدالله حمیری قمی
منابع شیعی	احتجاج طبرسی، بحار الانوار
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین

زیارت آل یاسین دو نقل دارد که راوی نقل مشهور ابو جعفر محمد بن عبدالله حمیری قمی است. وی در اواخر دوران غیبت صغری می‌زیسته و مکاتبات متعددی از او با امام زمان(عج) نقل شده که از جمله آنها توقیعی است که زیارت آل یاسین را در بردارد.
زیارت آل یاسین در کتاب‌های حدیثی مهم و دعایی نقل شده و به تصریح برخی علما، از بهترین زیارت‌های امام زمان(عج) است و می‌توان در همه اوقات آن را قرائت کرد.

سند زیارت

زیارت آل یاسین از دو منبع به دست ما رسیده است که متن آنها تفاوت‌های قابل توجهی دارد:

گزارش محمد بن عثمان عمری

کهن‌ترین گزارش این زیارت به نقل از محمد بن عثمان عمری نائب دوم امام زمان(عج) است. ابن مشهدی این زیارت را در المزار الکبیر قبل از دعای ندبه نقل کرده است. سید بن طاووس نیز آن را در مصباح الزائر آورده و آن را دعای ندبه نام نهاده است.

ابن مشهدی برای این زیارت چندین سند نقل کرده که در بیشتر این سندها حداقل یک نفر ضعیف یا ناشناس وجود دارد ولی خود وی تمام راویان کتاب را موثق توصیف می‌کند. در یکی از این اسناد، ابوالمفضل شیبانی وجود دارد که بر اساس برخی مبانی قابل اعتماد است و در نتیجه این سند حَسَن خواهد بود.

گزارش ابوجعفر حمیری

راوی مشهور این زیارت، ابوجعفر محمدبن عبدالله بن جعفر حِمْیری است که علمای علم رجال و حدیث، از او به وثاقت و بزرگی یاد کرده‌اند. او کتاب‌هایی تألیف کرده که به ظاهر هیچ یک در دسترس نیست و چون در اواخر دوران غیبت صغری می‌زیسته، مکاتباتی با امام مهدی(عج) داشته است. این زیارت در کتاب احتجاج طبرسی به صورت مُرسَل نقل شده است. علامه مجلسی نیز در سه جای کتاب بحار الانوار آن را نقل کرده است. شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان نخستین زیارتی را که برای امام زمان(عج) نقل کرده، همین زیارت است.

محتوای زیارت وبرخی از آموزه‌ها

این زیارت (نقل مشهور) پس از این عبارت : «بسم الله الرحمن الرحیم ، لا لأمر الله تعقلون ، ولا من أوليائه تقبلون ، حكمة بالغة عن قوم لا يؤمنون ، والسلام علينا وعلى عباد الله الصالحين.» با ۲۳ سلام آغاز می‌شود: سلام اوّل به آل یاسین (عترت پیامبر) و سلام‌های بعدی هر یک با عنوان خاصی به حضرت مهدی(عج) است. در این زیارت به بخش مهمی از معتقدات اسلامی و شیعی اشاره و ایمان به آنها برای زائر ضروری خوانده شده: توحید، نبوت حضرت محمد(ص)، امامت یکایک ائمه، حقانیت رجعت، مرگ، نکیر و منکر، قیامت، پل صراط، بهشت و جهنم و....

پس از این سلام‌ها، دعاهایی در زیارتنامه آمده که ترجمه بخشی از آن چنین است: «خداوندا از تو می‌خواهم که بر محمد، پیامبر رحمتت، و پرتو نورت، درود فرستی، و دلم را به نور یقین و سینه‌ام را به نور ایمان و اندیشه‌ام را به نور نیت‌های خوب و تصمیم را به نور دانش و نیرویم را با نور کار (شایسته) و زبانم را به نور راستگویی آکنده سازی». آن‌گاه با درود بر امام مهدی(عج) و دعا برای سلامتی آن حضرت، یاری خداوند به او و تعجیل در قیام ایشان، و پر شدن زمین از عدل و داد و نابودی کافران، منافقان و دشمنان دین به پایان می‌رسد.

در این زیارتنامه ۱۲ بار واژه «حق» و ۱۲ مرتبه واژه «حجت» به کار رفته‌است. این زیارت به تصریح برخی از علما، جامع و کامل و بهترینِ زیارت‌های امام مهدی(عج) است و آن را در همه اوقات می‌توان قرائت کرد.

• امام زمان(ع) دعوت کننده به سوی خدا و آگاه از آیاتش
• امام زمان(ع) تلاوت کننده کتاب خدا و مفسر و تبیین کننده حقایقش
• امام مهدی(ع) حجت باقی مانده‌ی خداوند در زمین (بقیةالله)
• امام مهدی(ع) وعده ی ضمانت شده‌ی خداوند(برای اقامه عدل وحق)
• امام زمان(ع) پرچم برافراشته، دانش سرریز، فریاد رس، رحمت گسترده و وعده بی دروغ
• امام مهدی(ع) پیشوای امین و مایه آرزو
• خوشبختی کسی که مطیع امام(ع) باشد و بدبختی هر کس با او مخالفت ورزید
• رضایت امام(ع) معیار حقانیت و ناخوشنودی‌اش معیار باطل
• امر امام(ع) معیار معروف و نهی او معیار منکر
• در خواست نورانیت برای قلب، فکر، تصمیم واراده، توان و نیرو، زبان، دین، دیده و گوش
• امام زمان(ع) ]، حجّت خدا در زمین و خلیفه و جانشین او در تمامی سرزمین ها و دعوت‌کننده به راه خدا و قیام‌کننده به عدل الهی و انقلاب‌کننده به فرمان او
• امام مهدی(ع) ولیّ و سرپرست و دوست اهل ایمان و نابودکننده کافران و زداینده تاریکی و روشنی‌بخش حق و گویای به حکمت و راستی و کلمه کامل الهی در زمین
• امام مهدی(ع) منتظر بیمناک، ولیّ خیرخواه، کشتی نجات، پرچم هدایت، روشنی دیدگان مردم و بهترین پوشنده جامه و ردای خلافت خدا در زمین وزداینده کور دلی
• امام زمان(ع) پر کننده زمین از عدل‌ و داد پس از پر شدن از ستم ستمکاران
• در خواست آشکار شدن عدالت به دست امام زمان(ع)
• در خواست نابودی گردنکشان کفر و منافقان و تمامی بی دینان توسط امام مهدی(ع)
• در خواست پر شدن زمین از عدالت ونمایان شدن دین پیامبر(ص) توسط امام زمان(ع)
• در خواست تحقق آروز های خاندان پیامبر(ص)

منظور از آل یاسین

مقالهٔ اصلی: آل‌یاسین

ابن عامر، نافع و یعقوب از قُرّاء سبعه، «آل یاسین» در آیه ۱۳۰ سورۀ صافّات «سلامٌ علی ال یاسین» را به مدّ خوانده و باقی قرّاء «إلیاسین» خوانده‌اند. آنان که «آل یاسین» خوانده‌اند، آیه را این‌گونه معنا کرده‌اند: «سلام بر آل محمد» و یاسین را نامی از نام‌های حضرت محمد(ص) و آل یاسین را اهل بیت پیامبر دانسته‌اند و آنان که «إلیاسین» خوانده‌اند، گفته‌اند این واژه اشاره به الیاس نبی است؛ چنان که «اسماعیل و اسمعین» و «میکایل و میکایین و میکال» نگارش‌های مختلف یک مفهوم‌اند. شیخ طوسی در تفسیر تبیان و طبرسی نیز در مجمع البیان نزدیک به همین معانی را ذیل آیه ذکر کرده‌اند.

علامه طباطبایی در بحث روایی ذیل آیه از معانی الأخبار به اِسنادش از امام صادق(ع) و نیز از عیون اخبارالرضا نقل می‌کند: «یس» محمد(ص) و ما «آل یس»، هستیم

ناصر مکارم شیرازی در تفسیر نمونه پس از نقل اقوال مختلف در قرائت «إل یاسین» و معانی که بنابر هر قرائت پیدا می‌کند، «آل یاسین» را به معنی خاندان پیامبر اسلام(ص) یا خاندان «یاسین» پدر الیاس می‌داند. بازگشت ضمیر مفرد در آیه بعد («انّه من عبادنا المؤمنین؛ «او از بندگان مؤمن ما بود») احتمال قرائت «إل یاسین» که منظور از آن الیاس نبی باشد را تقویت می‌کند. هرچند،‌گاه ممکن است کلمه‌ای به دو صورت خوانده شده و در هر دو صورت معنی مناسبی داشته باشد. عترت پیامبر اکرم(ص) که عالم به ظاهر و باطن آیات هستند،‌گاه در تأویل آیات همین گونه عمل کرده‌اند.

متن زیارت

زیارت آل یاسین

مـتـن

ترجمه

سَلامٌ عَلَى آلِ يس السَّلامُ عَلَيْكَ يَا دَاعِيَ اللهِ وَ رَبَّانِيَّ آيَاتِهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا بَابَ الله وَ دَيَّانَ دِينِهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا خَلِيفَةَ اللهِ وَ نَاصِرَ حَقِّهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللهِ وَ دَلِيلَ إِرَادَتِهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا تَالِيَ كِتَابِ الله وَ تَرْجُمَانَهُ السَّلامُ عَلَيْكَ فِي آنَاءِ لَيْلِكَ وَ أَطْرَافِ نَهَارِكَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ الله فِي أَرْضِهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مِيثَاقَ اللهِ الَّذِي أَخَذَهُ وَ وَكَّدَهُ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وَعْدَ الله الَّذِي ضَمِنَهُ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَلَمُ الْمَنْصُوبُ وَ الْعِلْمُ الْمَصْبُوبُ وَ الْغَوْثُ وَ الرَّحْمَةُ الْوَاسِعَةُ وَعْدا غَيْرَ مَكْذُوبٍ السَّلامُ عَلَيْكَ حِينَ تَقُومُ السَّلامُ عَلَيْكَ حِينَ تَقْعُدُ السَّلامُ عَلَيْكَ حِينَ تَقْرَأُ وَ تُبَيِّنُ السَّلامُ عَلَيْكَ حِينَ تُصَلِّي وَ تَقْنُتُ السَّلامُ عَلَيْكَ حِينَ تَرْكَعُ وَ تَسْجُدُ السَّلامُ عَلَيْكَ حِينَ تُهَلِّلُ وَ تُكَبِّرُ السَّلامُ عَلَيْكَ حِينَ تَحْمَدُ وَ تَسْتَغْفِرُ، السَّلامُ عَلَيْكَ حِينَ تُصْبِحُ وَ تُمْسِي السَّلامُ عَلَيْكَ فِي اللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى وَ النَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْإِمَامُ الْمَأْمُونُ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْمُقَدَّمُ الْمَأْمُولُ السَّلامُ عَلَيْكَ بِجَوَامِعِ السَّلامِ أُشْهِدُكَ يَا مَوْلايَ أَنِّي أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا الله وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّدا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ لا حَبِيبَ إِلا هُوَ وَ أَهْلُهُ وَ أُشْهِدُكَ يَا مَوْلايَ أَنَّ عَلِيّاً أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ حُجَّتُهُ وَ الْحَسَنَ حُجَّتُهُ وَ الْحُسَيْنَ حُجَّتُهُ وَ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ حُجَّتُهُ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ حُجَّتُهُ وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ حُجَّتُهُ وَ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ حُجَّتُهُ وَ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى حُجَّتُهُ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ حُجَّتُهُ وَ عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدٍ حُجَّتُهُ وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ حُجَّتُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ حُجَّةُ اللهِ أَنْتُمْ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ أَنَّ رَجْعَتَكُمْ حَقٌّ لا رَيْبَ فِيهَا يَوْمَ لا يَنْفَعُ نَفْساً إِيمَانُهَا لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمَانِهَا خَيْراً وَ أَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ وَ أَنَّ نَاكِراً وَ نَكِيراً حَقٌّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ النَّشْرَ حَقٌّ وَ الْبَعْثَ حَقٌّ وَ أَنَّ الصِّرَاطَ حَقٌّ وَ الْمِرْصَادَ حَقٌّ وَ الْمِيزَانَ حَقٌّ وَ الْحَشْرَ حَقٌّ وَ الْحِسَابَ حَقٌّ وَ الْجَنَّةَ وَ النَّارَ حَقٌّ وَ الْوَعْدَ وَ الْوَعِيدَ بِهِمَا حَقٌّ يَا مَوْلايَ شَقِيَ مَنْ خَالَفَكُمْ وَ سَعِدَ مَنْ أَطَاعَكُمْ فَاشْهَدْ عَلَى مَا أَشْهَدْتُكَ عَلَيْهِ وَ أَنَا وَلِيٌّ لَكَ بَرِي ءٌ مِنْ عَدُوِّكَ فَالْحَقُّ مَا رَضِيتُمُوهُ وَ الْبَاطِلُ مَا أَسْخَطْتُمُوهُ وَ الْمَعْرُوفُ مَا أَمَرْتُمْ بِهِ وَ الْمُنْكَرُ مَا نَهَيْتُمْ عَنْهُ فَنَفْسِي مُؤْمِنَةٌ بِاللهِ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ بِكُمْ يَا مَوْلايَ أَوَّلِكُمْ وَ آخِرِكُمْ وَ نُصْرَتِي مُعَدَّةٌ لَكُمْ وَ مَوَدَّتِي خَالِصَةٌ لَكُمْ آمِينَ آمِينَ.

سلام بر خاندان یس، سلام بر تو‌ای دعوت‌کننده به سوی خدا و آگاه به آیاتش، سلام بر تو‌ای باب خدا و سیاستمدار دینش، سلام بر تو‌ای خلیفه خدا و یاور حقّش، سلام بر تو‌ای حجّت خدا و راهنما به سوی اراده‌اش، سلام بر تو‌ای تلاوت‌کننده کتاب خدا و تفسیرکننده‌اش. سلام بر تو در تمام ساعات شب و روز، سلام بر تو‌ای بجا مانده خدا در زمینش، سلام بر تو‌ای پیمان خدا که آن را برگرفت و محکمش کرد، سلام بر تو‌ای وعده خدا که آن را ضمانت نمود، سلام بر تو‌ ای پرچم برافراشته و دانش سرریز، و فریادرس و رحمت گسترده و وعده بی‌دروغ. سلام بر تو هنگامی که برمی‌خیزی، سلام بر تو زمانی که می‌نشینی، سلام بر تو وقتی که می‌خوانی و بیان می‌کنی، سلام بر تو هنگامی که نماز می‌خوانی و قنوت به جا می‌آوری، سلام بر تو زمانی که رکوع و سجود می‌نمایی، سلام بر تو وقتی که تهلیل و تکبیر می‌گویی، سلام بر تو هنگامی که سپاس و استغفار می‌نمایی، سلام بر تو زمانی که صبح و شام می‌کنی، سلام بر تو در شب هنگامی که می‌پوشاند و در روز وقتی که آشکار می‌شود، سلام بر تو‌ ای پیشوای امین، سلام بر تو‌ای پیش نهاده آرزو شده، سلام بر تو به همه سلام‌ها. تو را گواه می‌گیرم‌ای مولایم، که گواهی می‌دهم معبودی جز خدا نیست، یگانه است و شریکی ندارد و محمد بنده و فرستاده اوست، محبوبی جز او و اهل بیتش نیست و تو را گواه می‌گیرم‌ای مولایم، بر اینکه علی امیر مؤمنان و حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر، و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی، حجّت‌های خدایند و گواهی می‌دهم که تو حجّت خدایی، شما آغاز و انجام هستید، و همانا بازگشت شما حق است، تردیدی در آن نیست، روزی که کسی را ایمانش سود نبخشد، که پیش از این ایمان نیاورده بود یا در ایمانش کسب خیری نکرده بود، و گواهی می‌دهم که مرگ و ناکر و نکیر و زنده شدن و برانگیختن و صراط و کمینگاه و میزان و گردآوردن و حساب و بهشت و دوزخ و وعده تهدید به هر دو حق است ‌ای مولای من، بدبخت شد کسی که با شما مخالفت ورزید و خوشبخت شد کسی که از شما اطاعت کرد، پس گواه باش بر آنچه تو را بر آن گواه گرفتم، و من دوست تو، و بیزار از دشمن توام، پس حق آن است که شما به آن خشنود شدید، و باطل آن است که شما از ان ناخشنود گشتید، و معروف آن است که شما به آن امر فرمودید، و منکر آن است که شما از آن نهی کردید، پس نهاد من مؤمن به خدای یگانه بی‌شریک، و به رسول او، و به امیر مؤمنان و به شماست‌ ای مولای من، به آغاز و انجام شما، و یاری‌ام برای شما آماده، و دوستی‌ام نسبت به شما بی‌آلایش است، اجابت فرما، اجابت فرما.

شرح‌ها

آثار بسیاری با هدف شرح زیارت آل‌یاسین نوشته شده است از جمله:

1. میثاق منتظران: شرحی بر زیارت آل یاسین (دوره دو جلدی)، سید مهدی حائری قزوینی، انتشارات کتاب جمکران، چاپ دوم ١٣٩٠ش

جستارهای وابسته

• آل‌یاسین