قیام خراسانی از نشانه‌های ظهور است و به قیام فردی از اهالی خراسان اشاره دارد که هم‌زمان با خروج سفیانی و قیام یمانی رخ می‌دهد. برخی از پژوهشگران وی را صاحب پرچم‌های سیاه دانسته‌اند که سپاه او به فرماندهی شعیب بن صالح، سفیانی را شکست می‌دهد.
البته درباره حرکت پرچم‌های سیاه، میان پژوهشگران مهدویت اختلاف‌نظر هست. برخی منظور از پرچم‌های سیاه را پرچم ابومسلم خراسانی می‌دانند که برضد حکومت بنی‌امیه قیام کرد و برخی دیگر بر این باورند که این پرچم‌ها اشاره به قیامی دارند که قبل از ظهور امام مهدی(عج) رخ می‌دهد.
سید خراسانی
در روایاتِ علائم ظهور، از قیام فردی خراسانی به عنوان نشانه ظهور یاد شده است.[۱] عنوان خراسانی از روایاتِ مرتبط با خراسان، مشرق‌زمین و مردی که همراه اهل خراسان قیام می‌کند گرفته شده است.[۲]
در روایات مذکور، خصوصیات خراسانی از جمله سید بودنش نیامده است.[۳] با این حال به گفته علی کورانی در کتاب عصر الظهور، در منابع اهل سنت[۴] و نیز منابع متأخر شیعه، خراسانی از نسل امام حسن(ع) یا امام حسین(ع) دانسته و با عنوان خراسانیِ هاشمی از او یاد شده است.[۵] از این رو، از خراسانی با عنوان سید خراسانی هم یاد می‌شود.[۶] همچنین در این منابع، خصوصیات دیگری از او، مانند اینکه در گونه راست و دست راستش خالی وجود دارد نیز بیان شده است.[۷]
آیا قیام خراسانی نشانه ظهور است؟
قیام خراسانی در کنار صیحه آسمانی، قتل نفس زکیه، خروج سفیانی و خسف بیداء از نشانه‌های ظهور مهدی موعود(عج) معرفی شده است.[۸] بر اساس روایتی که به امام صادق(ع) نسبت داده شده، خراسانی، سفیانی و یمانی هر سه در یک سال، یک ماه و یک روز به صورت هم‌زمان، قیام می‌کنند.[۹] در روایات آمده است که قیام خراسانی از مشرق (قسمت‌های شرقی سرزمین‌های اسلامی) آغاز می‌شود و به سوی عراق پیش می‌رود.[۱۰] در دانشنامه امام مهدی، در سند این دو روایت تردید شده است.[۱۱]
پرچم‌های سیاه و سید خراسانی
حرکت پرچم‌های سیاه به قیام گروهی با پرچم سیاه در مشرق‌زمین اشاره دارد که در برخی روایات از علائم ظهور دانسته شده است.[۱۲] بنا بر شماری از روایات، این پرچم‌ها متعلق به جوانی از بنی‌هاشم در خراسان است که به هنگام خروج، شعیب بن صالح همراه او است.[۱۳] برخی از پژوهشگران شیعه منظور از پرچم‌های سیاه را قیام ابومسلم خراسانی می‌دانند که برضد حکومت بنی‌امیه روی داد و به شکل‌گیری حکومت بنی‌عباس انجامید.[۱۴] برخی دیگر بر این باورند که این پرچم‌ها اشاره به قیامی دارند که قبل از ظهور امام مهدی(عج) رخ می‌دهد.[۱۵]
نویسنده کتاب عصر الظهور سید خراسانی را صاحب پرچم‌های سیاه دانسته است که فرماندهی سپاه او را شعیب بن صالح بر عهده دارد و بین سپاه او و سفیانی نبردی در می‌گیرد و سفیانی شکست میخورد.[۱۶] او با امام مهدی(عج) بیعت می‌کند.[۱۷]
به این سخن اشکال گرفته‌اند که در کتاب عصرالظهور برای اثبات این مطلب، به احادیثی از کتاب الفِتَن، نوشته ابن‌حَمّاد استناد شده است که در آن‌ها نامی از خراسانی نیست. همچنین کتاب الفتن نزد شیعه اعتبار ندارد؛ چراکه بسیاری از احادیث آن، از معصوم صادر نشده است.[۱۸]
تطبیق‌های جدید
در سال ۱۳۸۹ش، لوح فشرده‌ای با عنوان «ظهور بسیار نزدیک است» منتشر شد که حاوی فیلم مستندی بود. سازندگان فیلم مدعی بودند آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، سید خراسانی و سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان، یمانی است. همچنین محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری وقت ایران را شعیب بن صالح می‌دانستند. انتشار این لوح انتقادهایی در پی داشت و پژوهشگران مهدویت این تطبیقات را نادرست و بدون دلایل کافی ارزیابی کردند.[۱۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۹۰.
- ↑ کورانی، عصر الظهور، ۱۴۰۸ق، ص۲۴۳؛ محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی، ج۷، ۱۳۹۳ش، ص۴۴۷.
- ↑ کورانی، عصر الظهور، ۱۴۰۸ق، ص۲۴۲.
- ↑ برای نمونه، نگاه کنید به ابن حماد، کتاب الفتن، دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ص۲۱۴.
- ↑ کورانی، عصر الظهور، ۱۴۰۸ق، ص۲۴۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به کورانی، عصرالظهور، ۱۴۰۸ق، ص۲۳۴، ۲۰۵، ۱۴۷.
- ↑ کورانی، عصر الظهور، ۱۴۰۸ق، ص۲۴۲.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۹۰.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۵-۲۵۶؛ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۴۴۶-۴۴۷.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۶-۲۵۵.
- ↑ نگاه کنید به محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی، ج۷، ۱۳۹۳ش، ص۴۴۵-۴۴۷.
- ↑ برای نمونه، نگاه کنید به نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۱.
- ↑ ابن حماد، کتاب الفتن، دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ص۲۱۴ و۲۱۶؛ ابن طاووس، التشریف بالمنن، ۱۴۱۶ق، ص۱۲۰.
- ↑ نگاه کنید به محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی، ج۶، ۱۳۹۳ش، ص۶۴، ۶۵؛ صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ۱۴۱۲ق، ص۴۵۳.
- ↑ نگاه کنید به کورانی، عصر الظهور، ۱۴۰۸ق، ص۲۴۲و۲۴۳.
- ↑ کورانی، عصرالظهور، ۱۴۰۸ق، ص۲۴۲.
- ↑ کورانی، عصرالظهور، ۱۴۰۸ق، ص۱۳۷.
- ↑ محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی، ج۷، ۱۳۹۳ش، ص۴۴۸.
- ↑ پیشگر، شعیب بن صالح کیست؟، تبیان.
یادداشت
منابع
- ابن حماد، نعیم بن حماد، کتاب الفتن، تصحیح مجدی بن منصور شوری، بیروت، دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، بی‌تا.
- ابن طاووس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، قم، مؤسسه صاحب الامر، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- پیشگر، امید، شعیب بن صالح کیست؟، تبیان، درج مطلب: ۲۲ تیر ۱۳۹۰ش، ۹ تیر ۱۴۰۰ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، تحقیق، تهرانی عبادالله، ناصح، علی احمد، قم، دارالمعارف الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الکبری، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۱۲ق.
- کورانی، علی، عصر الظهور، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعة الاولی، ۱۴۰۸ق.
- محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی(عج)، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۳ش.
- نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.