فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام مهدی(ع)
این مقاله دربارهٔ فهرستی از کنیه‌ها و لقب‌های امام مهدی(ع) است. برای آشنایی با امام زمان(ع)، مدخل امام مهدی علیه‌السلام را ببینید.
فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام مهدی(ع) شامل مجموعه‌ای از القاب و کنیه‌هایی است که در منابع روایی و تاریخی برای امام زمان(ع) ذکر شده‌اند. میرزا حسین نوری در کتاب نجم ثاقب در احوال امام غایب(ع)،[۱] خصیبی در الهدایة الکبری،[۲] و محمد بن جریر طبری در دلائل الامامة[۳] به‌طور مفصل به کنیه‌ها و لقب‌های امام دوازدهم پرداخته‌اند که تعداد آنها قریب به ۲۰۰ عنوان می‌رسد.
از میان این نام‌ها، بقیةالله، حجت، منتظر، قائم و مهدی مشهورترین لقب‌های امام زمان(ع) هستند.[۴]
کنیه‌ها
بنا بر آنچه در کتاب‌های شیعه و سنی آمده، کنیه‌های ابوالقاسم، [۵] اَبُو جعفر،[۶] و اَبُو عبدالله[۷] برای امام مهدی(ع) ذکر شده است.
القاب
بنا بر آنچه در کتاب‌های شیعه و سنی آمده، برخی از لقب‌ها و صفت‌های امام زمان(ع) بر اساس قرآن و روایات به این شرح است:
| لقب | معنا |
|---|---|
| احمد | ستوده‌شده |
| اصل | ریشه و بنیاد |
| امیر الامره | فرمانده فرماندهان |
| احسان | نیکوکاری و بخشش |
| الاذن السامعه | گوش شنوا |
| الامل | امید |
| اَیْدی | دست‌ها، اشاره به قدرت و توانایی |
| بقیّة الله | باقی‌مانده خدا، |
| بِئر مُعَطَّله | چاه متروک، اشاره‌ای به غیبت امام |
| البلد الامین | شهر امن |
| برهان الله | دلیل و حجت الهی |
| باسط | گستراننده |
| بقیة الانبیاء | باقی‌مانده پیامبران |
| تالی | پیرو و تابع |
| التائید | تأیید و حمایت |
| التمام | کامل و تمام |
| الثائر | قیام‌کننده |
| جابر | جبران‌کننده |
| جَنْب یا جنب الله | کنار خدا، اشاره به نزدیکی به خداوند |
| جَوار الکُنَّس | هم‌نشین ستارگان پنهان |
| حجت | دلیل و برهان الهی |
| الحق | حقیقت |
| الحجاب | پرده و پوشش |
| الحامد | ستایش‌کننده |
| الحمد | ستایش |
| الحاشر | گردآورنده |
| خاتم الاوصیاء | آخرین وصی |
| خاتم الائمه | آخرین امام |
| الخازن | نگهبان |
| خَلَف یا خلف صالح | جانشین شایسته |
| خلیفة الله | جانشین خداوند |
| خلیفة الاتقیاء | جانشین پرهیزگاران |
| دابّة الارض | جنبنده زمین |
| الداعی | دعوت‌کننده |
| الرجل | مرد |
| ربّ الارض | پروردگار زمین |
| السلطان المأمول | پادشاه مورد انتظار |
| سدرة المنتهی | درخت مقدس در نهایت آسمان |
| السناء | روشنایی و درخشندگی |
| السبیل | راه |
| الساعة | زمان و لحظه |
| السید | سرور و بزرگوار |
| شماطیل | نابودکننده دشمنان |
| الشرید | رانده‌شده یا آواره |
| الصاحب | صاحب و مالک |
| صاحب الغیبة | صاحب غیبت |
| صاحب الزمان | صاحب زمان |
| صاحب الرجعة | صاحب بازگشت |
| صاحب الدار | صاحب خانه |
| صاحب الناحیة | صاحب منطقه |
| صاحب العصر | صاحب دوران |
| صاحب الکرة البیضاء | صاحب گوی سفید |
| صاحب الدولة الزهراء | صاحب حکومت درخشان |
| الصالح | نیکوکار |
| صاحب الامر | صاحب فرمان |
| صمصام الاکبر | شمشیر بزرگ و قاطع |
| الصبح السفر | صبح روشن |
| الصدق | راستی و درستی |
| الصراط | راه مستقیم |
| الضیاء | روشنایی |
| الضحی | نیمروز |
| طالب الثارات | طلب‌کننده انتقام |
| طرید | رانده‌شده |
| العالم | دانا |
| العدل | عدالت |
| عاقبة الدار | سرانجام خانه |
| عزة | عزت و بزرگی |
| عین یا عین الله | چشم خدا |
| العین الناظرة | چشم بینا |
| عصر | دوران |
| الغائب | غایب |
| الغیب | نهان |
| الغریم | طلبکار |
| الغوث | فریادرس |
| غایة الطالبین | نهایت آرزوی جویندگان |
| الغایة القصوی | هدف نهایی |
| الخلیل | دوست نزدیک |
| غوث الفقراء | یاری‌دهنده نیازمندان |
| الفجر | سپیده‌دم |
| الفرج الاعظم | گشایش بزرگ |
| فرج المؤمنین | گشایش مؤمنان |
| فقیه | دانشمند دینی |
| قائم | قیام‌کننده |
| قائم الزمان | قیام‌کننده زمان |
| قابض | گیرنده |
| قاتل الکفرة | نابودکننده کافران |
| القاطع | جداکننده |
| القدرة | توانایی |
| القسط | عدالت |
| القطب | محور |
| القوة | نیرو |
| قیم الزمان | نگهبان زمان |
| الکارّ | حمله‌کننده |
| الکاسر | درهم‌شکننده |
| کاشف الغطاء | برطرف‌کننده پرده‌ها و حجاب‌ها |
| الکرار | حمله‌کننده مکرر |
| کلمة الحق | سخن حق |
| الکمال | کمال و تمامیت |
| لسان الصدق | زبان راستگویی |
| اللواء الاعظم | پرچم بزرگ |
| اَلْماء المعین | آب روان و جاری |
| الماشع | درخشنده |
| المأمور | مأمور |
| اَلْمأمول | کسی که مورد انتظار و آرزوست |
| مبدء الآیات | آشکارکننده آیات خداوند |
| مُبلی السَّرائر | آشکارکننده رازها |
| المجاب | اجابت‌شده |
| المُجازی بالاعمال | پاداش‌دهنده به اعمال |
| المحسن | نیکوکار |
| المُحیط بما لَم یُعلَن | احاطه به آنچه آشکار نگردد |
| المخبر بما یُعلَن | آگاه به آنچه آشکار شود |
| المدبر | آگاه |
| المدیل | جانشین |
| مسیح الزمان | مسیح دوران |
| المضیء | درخشان و روشن |
| مظهر الفضائح | آشکارکننده حقایق پنهان |
| المعتصم | پناه‌جوینده به خدا |
| مفرج الاعظم | بزرگ‌ترین گشایش‌دهنده |
| المفضل | برگزیده و ممتاز |
| المقتصر | مختصرکننده |
| المقدرة | توانایی و قدرت |
| الملک | پادشاه |
| من لم یجعل الله له شبیها | کسی که خداوند برایش همتایی قرار نداده است. |
| المنتظر | منتظر |
| المنتقم | انتقام‌گیرنده |
| المنصور | یاری‌شده |
| المنعم | نعمت‌دهنده |
| منیة الصابرین | آرزوی صبرکنندگان |
| مهمید الآخر | ستایش‌شده نهایی |
| اَلْموتور | کسی که انتقامش گرفته نشده است |
| اَلْموعود | وعده‌داده‌شده |
| میزان الحق | معیار حق |
| ناحیه مقدسه | منطقه مقدس |
| الناطق | گوینده |
| النجم | ستاره |
| النفس | جان و روح |
| النصر | پیروزی |
| النهار | روز روشن |
| نور آل محمد(ص) | نور خاندان پیامبر(ص) |
| نور الاصفیاء | نور برگزیدگان |
| الهناء | خوشبختی و سعادت |
| الهول الاعظم | وحشت بزرگ |
| الوارث | وارث |
| الوتر | یگانه و منفرد |
| الوجه | چهره یا ظاهر |
| ولی الله | دوست خدا |
| الید الباسطة | دست گستراننده |
| یعسوب الدین | رهبر دین |
| الیمین | دست راست |
| الیوم الموعود | روز وعده داده‌شده |
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- حر عاملی، محمد بن حسن، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۲۵ق.
- خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۱۱ق.
- شبراوی، جمال الدین، الإتحاف بحب الأشراف، قم، دارالکتاب، ۱۴۲۳ق.
- طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، قم، بعثت، ۱۴۱۳ق.
- قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل، قم، دلیل ما، ۱۳۷۹ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
- نوری، میرزاحسین، نجم ثاقب، قم، مسجد جمکران، ۱۳۸۴ق.