ایامُ‌الله به‌معنای روزهای خدا، به زمان‌هایی اشاره دارد که وقایع مهمی در آنها رخ داده و قدرت خدا بیشتر آشکار شده است. مفسران ذیل آیاتی از قرآن که این واژه در آنها آمده، ایام‌الله را به روزهای نجات و نعمت‌دادن خدا به مؤمنان، روزهای عذاب مشرکان و نیز روزهای نعمت و عذاب تفسیر کرده و هدف از یادآوری آنها را پندگیری و هوشیاری انسان‌ها دانسته‌اند.
بر پایه روایتی از امام باقر(ع)، روزهای قیام امام مهدی(عج)، رجعت و قیامت از مصادیق ایام‌الله هستند. در برخی روایات روز عاشورا نیز از ایام‌الله دانسته شده است.
امام خمینی بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران، برخی از روزهای مهم در انقلاب اسلامی ایران مانند ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ش، روز پیروزی انقلاب اسلامی را ایام‌الله می‌دانست. از نظر وی قضایایی که در ایام‌الله رخ داده، برای انسان‌ها در طول تاریخ آموزنده و بیدارکننده است؛ به همین دلیل باید زنده نگه داشته شود.
مفهوم‌شناسی
ایام‌الله به روزهایی اشاره دارد که در آنها اتفاقات مهمی روی داده است.[۱] و قدرت خدا در آن روزها بیشتر آشکار شده است.[۲] این واژه دوبار در قرآن به کار رفته است.[۳] در سوره ابراهیم از حضرت موسی خواسته شده که ایام‌الله را به قومش یادآوری کند چراکه در این یادآوری عبرت‌ها است.[۴] همچنین در سوره جاثیه نیز از کسانی که ایمان آورده‌اند خواسته شده از کسانی که به ایام‌الله امید ندارند درگذرند، تا اینکه خدا هر قومی را به سبب آنچه انجام داده، مجازات کند.[۵]علامه طباطبایی روز مردن، برزخ، روز قیامت و روز تحقق عذاب استیصال[یادداشت ۱] را از مصادیق ایام‌الله دانسته است.[۶] در تفسیر نمونه هدف از یادآوری ایام‌الله و نقل وقایع مرتبط با آن، پندگیری و هوشیاری ملت‌ها دانسته شده است.[۷] حضرت علی(ع) در نامه‌ای به قثم بن عباس، که کارگزارش در مکه بود، از او خواسته است که در مراسم حج، ایام‌الله را به مردم یادآوری کند.[۸]
تفسیر
مفسران در تفسیر ایام‌الله دیدگاه‌های مختلفی بیان داشته‌اند:
- روزهای نعمت: روزهایی در آنها نعمت‌های الهی شامل حال پیامبران و پیروان آنها شده است؛ مانند رهایی قوم حضرت موسی(ع) از دست فرعونیان، بیرون آمدن قوم حضرت نوح(ع) از کشتی نوح و رهایی حضرت ابراهیم(ع) از آتش.[۹]
- روزهای عذاب: روزهایی که بر اقوام سرکش مانند قوم عاد و ثمود عذاب نازل شده است.[۱۰]
- روزهای عذاب و روزهای نعمت: هر روزی که یکی از فرمان‌های خدا در آن چنان درخشیده که بقیه امور را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.[۱۱] در تفسیر نمونه آمده است که هر روز که در آن فصل تازه‌ای در زندگی انسان‌ها گشوده و درس عبرتی به آنها داده شده است، مانند ظهور یک پیامبر یا نابودی یک پادشاه ظالم و مشرک، جزء ایام‌الله است.[۱۲] همچنین بر پایه روایتی که امالی شیخ طوسی از پیامبر(ص) نقل شده مراد از روزهای خدا، روز نزول نعمت‌ها، بلاها و عذاب‌های خداوند است.[۱۳]
به گفته فیض کاشانی میان این دیدگاه‌ها اختلافی نیست چراکه نعمت‌دادن به مؤمن در حکم عذاب‌دادن کافر است و این ایام برای قومی نعمت و برای قومی دیگر عذاب است.[۱۴]
مصادیق
در روایات مصادیقی برای ایام‌الله ذکر شده است. بر پایه روایتی که از امام باقر(ع) نقل شده ایام‌الله سه روز است: روز قیام قائم(عج)، روز رجعت و روز قیامت.[۱۵] البته علی بن ابراهیم قمی به‌جای روز رجعت روز مرگ را آورده است.[۱۶] در برخی روایات روز عاشورا نیز از ایام‌الله دانسته شده است.[۱۷]
همچنین امام خمینی روز هجرت پیامبر، روز فتح مکه، روز جنگ صفین و روزهایی که زلزله، سیل یا... در آنها برای تنبیه انسان‌ها رخ می‌دهد را از ایام‌الله می‌دانست.[۱۸] با این حال گفته شده است که ایام‌الله منحصر در این موارد نیست و مصادیق دیگری هم دارد.[۱۹]
ایام‌الله انقلاب اسلامی ایران
امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران از برخی روزها در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به عنوان ایام‌الله یاد می‌کرد. روز ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید،[۲۰] ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ش، رویدادی که به انقلاب ۱۳۵۷ش ایران انجامید و روز ۱۵ خرداد که قیام ۱۵ خرداد رخ داد، از جمله این روزها بود.[۲۱] به گفته امام خمینی قضایایی که در ایام‌الله رخ داده، برای انسان‌ها در طول تاریخ آموزنده و بیدارکننده است. از این‌رو وی معتقد بود که ایام‌الله باید زنده نگه داشته شود.[۲۲] او همچنین بر این باور بود ذکر «ایام‌الله » که خداوند به آن امر کرده است، انسان‌ساز است و حوادث بزرگ تاریخ که قرآن هم از بعض از آنها یاد کرده است، سرمشقی پربرکت برای ساختن جامعه‌ها و اشخاص است.[۲۳] آیت‌الله خامنه‌ای نیز تشییع جنازه قاسم سلیمانی را حدود ۲۵ میلیون در آن شرکت کردند[۲۴] یوم الله خواند.[۲۵]
پانویس
- ↑ شعرانی، نثر طوبی، ۱۳۸۰، ج۲، ص۶۰۴.
- ↑ قرشی بنایی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۲۸۱.
- ↑ نگاه کنید به سوره ابراهیم، آیه۵؛ سوره جاثیه، آیه۱۴.
- ↑ سوره ابراهیم، آیه۵.
- ↑ سوره جاثیه، آیه۱۴.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۸، ص۱۶۴.
- ↑ مکارم، تفسیر نمونه نمونه،۱۳۷۷ش، ج۱۰، ص۲۷۵.
- ↑ نهج‌البلاغه، تحقیق صبحی صالح، نامه۶۷، ج۱، ص۴۵۷.
- ↑ طبری، جامع‌البیان، ۱۴۲۰ق، ج۱۳، ص۲۳۹؛ طوسی، تبیان، بیروت، ج۶، ص۲۷۴.
- ↑ طبری، جامع‌البیان، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۲۷؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۲۰۹.
- ↑ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۶۷؛ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۲، ص۱۸.
- ↑ مکارم، تفسیر نمونه، ۱۳۷۷ش، ج۱۰، ص۲۷۲.
- ↑ شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۹۱.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر صافی، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۸۰.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۰۸، ح۷۵.
- ↑ قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۹۷.
- ↑ ابن‌ابی‌جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۳۸.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۶۹ش، ج۹، ص۶۳.
- ↑ قرشی بنایی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۲۸۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۶۹ش، ج۱۹، ص۱۰۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۶۹ش، ج۹، ص۶۵.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۶۹ش، ج۱۷، ص۱۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۶۹ش، ج۱۷، ص۱۱.
- ↑ «سردار شریف: ۲۵ میلیون نفر در مراسم تشییع «حاج قاسم» شرکت کردند»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «خطبه‌های نماز جمعه تهران»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
یادداشت
- ↑ عذاب استیصال به مجازات‌هایی گفته می‌شود که برای نابودی اقوام سرکش به هنگامی که هیچ وسیله بیداری در آن ها مؤثر واقع نگردد،نازل می‌شود. علامه طباطبائی معتقد است که عذاب استیصال زمانی فرامی‌رسد که امت اسلام استغفار را ترک می‌کند و عذاب بر آنان محقق می‌شود. المیزان، ج۷، ص۳۸۸.
منابع
- نهج‌البلاغه، تحقیق صبحی صالح، بیروت، دارالکتاب البنانی، بی‌تا.
- ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن علی، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، تصحیح مجتبی عراقی، قم، دار سیدالشهداء، ۱۴۰۵ق.
- امام خمینی، سید روح‌الله، صحیفه نور، تهران، انتشارات سروش، ۱۳۶۹ش.
- شعرانی، ابوالحسن، نثر طوبی، گردآونده محمد قریب، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۰.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، بی‌تا.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی التفسیر القرآن، دارالمعرفة، بیروت، ۱۴۰۸ق.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تأویل القرآن، مؤسسة الرسالة، ۱۴۲۰ق.
- علامه طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسه اعلمی، بیروت، ۳۹۴۱ق.
- فیض کاشانی، محمد، تفسیر الصافی، تهران، مکتبه الصدر، ۱۳۷۳ش.
- قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۱۲ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۳ش.
- «سردار شریف: ۲۵ میلیون نفر در مراسم تشییع «حاج قاسم» شرکت کردند»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۴ دی ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۸ بهمن ۱۴۰۲ش.
- «خطبه‌های نماز جمعه تهران»، وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۲۷ دی ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۸ بهمن ۱۴۰۲ش.