دعای حزین
اطلاعات دعا و زیارت | |
---|---|
مأثور/غیرمأثور | مأثور |
صادره از | امام سجاد(ع) |
منابع شیعی | مصباح المتهجد، مکارمالاخلاق، مفتاحالفلاح |
زمان | بعد از نماز شب |
دعاها و زیارات مشهور | |
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امینالله • زیارت اربعین |
دُعای حَزین، مناجاتی منسوب به امام سجاد(ع) است که خواندن آن بعد از نماز شب توصیه میشود.[۱] در این مناجات، به مفاهیمی همچون پشیمانی از بدکاری و گناهکاری خود در برابر بخشندگی و بزرگواری خدا، هراس از تنهایی پس از مرگ و درخواست بخشش از خدا اشاره شده است.[۲] برخی از پژوهشگران معتقدند مضامین این دعا، بازتابدهندۀ برخی از مفاهیم بنیادین در جهانبینی شیعه، همچون حُزن و رنج انسان، تنهایی و قطع امید از دیگر انسانها و پناهجویی به خداوند است.[۳]
به گفتهٔ حسن بن فضل طَبْرِسی از محدثین قرن ششم، امام سجاد(ع) این دعا را بعد از نماز شب میخواند،[۴] اما شیخ طوسی (درگذشت: ۴۶۰ق) در مِصباحُ المُتَهَجِّد سخنی از انتساب این دعا به امام سجاد(ع) نیاورده است.[۵] این دعا در صحیفۀ سجادیه نیامده و به گفتۀ برخی پژوهشگران، در هیچ یک از مستدرکهای صحیفه سجادیه که پیش از قرن چهاردهم شمسی نگاشته شدهاند، نیز ذکر نشده است.[۶]
شیخ بهایی در مِفتاح الفَلاح، بخشهایی از این دعا را ضمن آداب نماز وَتْر شرح داده است.[۷] سید عباس شوشتری لکهنویی فقیه هندی (درگذشت: ۱۳۰۶ق) نیز در اشعار خود مناجاتی برگرفته از این دعا آورده است.[۸]
متن | ترجمه |
اُناجیکَ یا مَوْجُوداً فی کُلِّ مَکانٍ لَعَلَّکَ تَسْمَعُ نِدائی | راز گویم با تو ای که در همه جایی تا شاید فریادم را بشنوی |
فَقَدْ عَظُمَ جُرْمی وَ قَلَّ حَیآئی | چون جرم و گناهم بزرگ و شرمم کم است |
مَوْلایَ یا مَوْلایَ اَیَّ الاَهْوالِ اَتَذَکَّرُ وَ اَیَّها اَنْسی | مولایم ای مولایم کدامیک از هراسهایم را یادآوری کنم و کدامیک را فراموش کنم |
وَ لَوْلَمْ یَکُنْ اِلا الْمَوْتُ لَکَفی | و اگر نباشد جز همان مرگ تنها مرا بس است |
کَیْفَ وَ ما بَعْدَ الْمَوْتِ اَعْظَمُ وَ اَدْهی | چهسان! با اینکه جهان پس از مرگ بزرگتر و سخت تر است |
مَوْلایَ یا مَوْلایَ حَتّی مَتی وَ اِلی مَتی اَقُولُ لَکَ الْعُتْبی | مولای من ای مولایم تا چه وقت و تا کی بگویم که (من گنهکارم و) تو حق بازخواستم داری |
مَرَّةً بَعْدَ اُخْری ثُمَّ لا تَجِدُ عِنْدی صِدْقاً وَ لا وَفاءً | نه یک بار بلکه بارها ولی باز هم تو راستی و وفا از من نبینی، |
فَیاغَوْثاهُ ثُمَّ واغَوْثاهُ بِکَ یا اَللَّهُ | پس ای فریاد و باز هم ای فریاد به درگاه تو خدایا |
مِنْ هَویً قَدْ غَلَبَنی وَ مِنْ عَدُوٍّ قَدِ اسْتَکْلَبَ عَلَیَّ | از هوای نفسی که بر من چیره گشته و از دشمنی که بر من حملهور شده |
وَ مِنْ دُنْیا قَدْ تَزَیَّنَتْ لی | و از دنیایی که خود را برایم آراسته |
وَ مِنْ نَفْسٍ اَمّارَةٍ بِالسُّوءِ اِلاّ ما رَحِمَ رَبّی | و از نفس فرمانده به بدی جز آنکه پروردگارم رحم کند |
مَوْلایَ یا مَوْلایَ اِنْ کُنْتَ رَحِمْتَ مِثْلی فَارْحَمْنی | مولای من ای مولایم اگر به کسی چون من رحم کرده ای پس به من نیز رحم کن |
وَ اِنْ کُنْتَ قَبِلْتَ مِثْلی فَاقْبَلْنی | و اگر کسی را مانند من پذیرفته ای مرا هم بپذیر |
یا قابِلَ السَحَّرَةِ اقْبَلْنی یا مَنْ لَمْ اَزَلْ اَتَعَّرَفُ مِنْهُ الْحُسْنی | ای پذیرنده ساحران مرا هم بپذیر ای که تا بوده از او نیکی دیده ام |
یا مَنْ یُغَذّینی باِلنِّعَمِ صَباحاً وَ مَسآءً | ای که غذایم دادی به نعمتهای خود در هر صبح و شام |
اِرْحَمْنی یَوْمَ اتیکَ فَرْدَا شاخِصا اِلَیْکَ بَصَری | رحم کن به من روزی که به نزدت آیم تنها در حالی که بلند کرده ام بدرگاهت دیده ام را |
مُقَلِّداً عَمَلی قَدْ تَبَرَّءَ جَمیعُ الْخَلْقِ مِنّی | و نامه عملم به گردنم افتاده و همه مردم از من بیزاری جویند |
نَعَمْ وَ اَبی وَ اُمّی وَ مَنْ کانَ لَهُ کَدّی وَ سَعْیی | حتی پدر و مادرم و حتی کسی که رنج و تلاشم برای او بوده |
فَاِنْ لَمْ تَرْحَمْنی فَمَنْ یَرْحَمُنی | پس اگر تو نیز به من رحم نکنی پس چه کسی به من رحم کند |
وَ مَنْ یُونِسُ فِی الْقَبْرِ وَحْشَتی وَ مَنْ یُنْطِقُ لِسانی | و کیست که مونس وحشت قبرم باشد و کیست که زبانم را گویا کند |
اِذا خَلَوْتُ بِعَمَلی وَ سآئَلْتَنی عَمّا اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّی | آنگاه که با عملم خلوت کنم و بپرسی از من آنچه تو بدان داناتری از خودم |
فَاِنْ قُلْتُ نَعَمْ فَاَیْنَ الْمَهْرَبُ مِنْ عَدْلِکَ | پس اگر بگویم آری کجا از عدل تو گریزگاهی است |
وَ اِنْ قُلْتُ لَمْ اَفْعَلْ قُلْتَ اَلَمْ اَکُنِ الشّاهِدَعَلَیْکَ فَعَفوَکَ عَفْوَکَ یا مَوْلایَ | و اگر بگویم نکردم جواب دهی آیا من گواه تو نیستم پس گذشتت را گذشتت را خواهانم ای مولایم |
قَبْلَ سَرابیلِ الْقَطِرانِ | پیش از پوشیدن پیراهن آتش زا |
عَفْوَکَ عَفْوَکَ یا مَوْلایَ قَبْلَ جَهَنَّمَ وَ النّیران | گذشتت گذشتت را خواهم ای مولای من پیش از گرفتار شدن جهنم و آتش سوزان |
عَفْوَکَ عَفْوَکَ یا مَوْلایَ قَبْلَ اَنْ تُغَلَّ الاَیْدی اِلَی الاَعْناقِ | گذشتت گذشتت را خواهم ای مولای من پیش از آنکه دستها به گردنها با زنجیر بسته شود |
یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ وَ خَیْرَ الْغافِرینَ.[۹] | ای مهربانترین مهربانان و بهترین آمرزندگان |
پانویس
- ↑ قمی، مفاتیحالجنان، بخش ملحقات، در ذکر نمازهای مستحبی، ص۸۷۳.
- ↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۰.
- ↑ مهروش، «حزین، دعا»، ص۴۴۲.
- ↑ طبرسی، مکارمالاخلاق، ۱۳۷۹ش، ص۲۹۵.
- ↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۰.
- ↑ مهروش، «حزن، دعا»، ص۴۴۲.
- ↑ شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ۱۴۱۵ش، ص۷۰۱.
- ↑ نوشاهی، کتابشناسی آثار شبهقاره، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۱۹۶۵.
- ↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۰.
منابع
- شیخ بهایی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۵ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد، طوسی، بیروت، مؤسسه فقهالشیعه، ۱۴۱۱ق.
- طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، قم، الشریف الرضی، ۱۳۷۰ش.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیحالجنان، چاپ مرکز تحقیقات حج.
- مهروش، فرهنگ، «حزین، دعا» در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲۱، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۱ش.
- نوشاهی، عارف، کتاب شناسی آثار فارسی چاپ شده در شبه قاره (هند، پاکستان، بنگلادش)،تهران، ۱۳۹۱ش.