دعای جوشن صغیر

مقاله قابل قبول
شناسه ناقص
از ویکی شیعه
دعای جوشن صغیر
اطلاعات دعا و زیارت
مأثور/غیرمأثورمأثور
صادره ازامام موسی کاظم (ع)
منابع شیعیمهج الدعواتالبلد الامینبحار الانوار
تک‌نگاری‌هاشرح دعای جوشن صغیر شیخ اسماعیل آل عبدالجبار
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسلدعای کمیلدعای ندبهدعای سماتدعای فرجدعای ابوحمزه ثمالیزیارت عاشورازیارت جامعه کبیرهزیارت وارثزیارت امین‌اللهزیارت اربعین


نیایش

دُعای جوشَنْ صَغیر، دعایی مفصل که از امام موسی کاظم(ع) نقل شده و قرائت آن در دفع دشمن و محفوظ ماندن از بلاها مؤثر است. دعای جوشن صغیر از جمله ادعیه و اذکاری است که بنابر روایاتی، نوشتن آن بر روی کفن مستحب است.

سند

دعای جوشن صغیر از امام موسی کاظم(ع) نقل شده است و ابن طاووس در مهج الدعوات،[۱] کفعمی در البلد الامین،[۲] و مجلسی در بحارالانوار[۳] و زاد المعاد[۴] نقل کرده‌اند. بین نسخه کفعمی در بلدالامین و ابن طاووس در مهج الدعوات تفاوت اندکی وجود دارد و شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان دعای جوشن صغیر را بنابر نسخه بلدالامین[۵] نقل کرده است.

زمانی که حسین بن علی شهید فَخ قیام کرد و به دست عمال بنی عباس به شهادت رسید، موسی الهادی خلیفه عباسی تصمیم گرفت بزرگان خاندان پیامبر(ص)، به خصوص حضرت موسی بن جعفر(ع) را به قتل برساند. علی بن یقطین در نامه‌ای این مطلب را به امام کاظم(ع) گزارش داد و آن حضرت نامه را برای بستگان و شیعیان خویش خواند و فرمود: نظر شما در این باره چیست؟ همگی گفتند نظر ما این است که خود را از این ستمکار مخفی کنی و از دسترس او دور گردی. امام تبسم کرد و پس از تمثّل به بیتی از شعر کعب بن مالک [یادداشت ۱]چنین فرمود: ترس نداشته باشید که در اولین نامه‌ای که از عراق آید خبر مرگ موسی بن مهدی خواهد رسید. سپس توضیح دادند که بر اثر خواندن دعا، جدّ خود پیامبر(ص) را در خواب دیدند و مژده هلاکت دشمن را از آن حضرت شنیدند.[۶]

مضامین

قرازی از دعای جوشن صغیر:
«اَللّهُمَّ وَهذا مَقامُ عَبْدٍ ذَلیلٍ اعْتَرَفَ لَک بِالتَّوْحیدِ وَاَقَرَّ عَلی نَفْسِهِ بِالتَّقْصیرِ فی اَداَءِ حَقِّک وَشَهِدَ لَک بِسُبُوغِ نِعْمَتِک عَلَیهِ وَجَمیلِ عادَتِک عِنْدَهُ واِحْسانِک اِلَیهِ فَهَبْ لی یا اِلهی وَسَیدِی مِنْ فَضْلِک ما اُریدُهُ اِلی رَحْمَتِک واَتَّخِذُهُ سُلَّماً اَعْرُجُ فیهِ اِلی مَرْضاتِک وَ آمَنُ بِهِ مِنْ سَخَطِک بِعِزَّتِک وَطَوْلِک وَبِحَقِّ نَبِیک مَحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ»

ابن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۲۲۰.

دعای جوشن صغیر ۱۹ بند دارد که با جملات «اِلهی کمْ مِنْ»، «اِلهی وَکمْ مِنْ»، «اِلهی وَسَیدی وَکمْ مِنْ»، «مَوْلای وَسَیدی وَکمْ مِنْ» و «سَیدِی وَمَوْلای وَکمْ مِنْ» آغاز می‌شود ولی بندهای هجدهم و نوزدهم این دعا با جملات دیگری شروع می‌شوند. پایان بند اول تا بند سیزدهم، و نوزدهم با «وَاجْعَلْنی لِنَعْماَئِک مِنَ الشّاکرینَ وَلاِلاَئِک مِنَ الذّاکرینَ» است. ولی در بندهای چهاردهم تا هفدهم، «وَارْحَمْنی بِرحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ» اضافه می‌شود و در بند هجدهم «یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ» به جای این عبارات آمده است.

در هر یک از این ۱۹ بند با ذکر مصائب، مشکلات و سختی‌های زندگی فرد مؤمن در این دنیا، نعمت‌های الهی بیان شده است. و در پایان هر بند، دعا‌کننده از خدا می‌خواهد که بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) صلوات فرستاده و شخص را از شکرگزاران و یادکنندگان نعمت‌های الهی قرار دهد.

از دیدگاه علما

آیت الله خامنه‌ای رهبر ایران در پیامی شفاهی در جنگ ۳۳روزه، رزمندگان حزب‌الله را به خواندن دعای جوشن صغیر توصیه کرد و این دعا را برای انسان مضطر دانست؛ انسانی که در یک اضطرار شدید است و می‌خواهد با خدا حرف بزند.[۷]

محمد تقی مصباح یزدی معتقد است که انسان به وسیله قرائت دعای جوشن صغیر به یاد نعمت‌های خدا می‌افتد و شایسته است هفته‌ای یک بار یا ماهی یک بار این دعا خوانده شود.[۸]

زمان قرائت

زمان خاصی برای قرائت این دعا در کتاب‌های ادعیه وارد نشده است ولی «خواندن این دعا در دفع دشمن و محفوظ ماندن از بلاها مؤثر است».[۹]

شرح‌ها

  • شرح دعای جوشن صغیر اسماعیل آل عبدالجبار، به شرح لغت و اعراب این دعا پرداخته است.[۱۰]

استحباب نوشتن بر کفن

نوشتن کل قرآن، دعای جوشن کبیر و جوشن صغیر بر روی کفن مستحب است.[۱۱] در حدیثی از امام حسین(ع) وارد شده که می‌توان جوشن صغیر و کبیر را بر کفن نوشت ولی بهتر آن است که بر محاذی عورت و پائینتر ننویسند که مبادا نجس شود.[۱۲]

متن دعای جوشن صغیر

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ابن طاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۲۲۷-۲۲۰.
  2. کفعمی، البلد الأمین، ۱۴۱۸ق، ص۳۲۶-۳۳۲.
  3. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۳۱۹.
  4. مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۴۴۹-۴۴۲.
  5. قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۶۹ش، ص۱۹۶-۱۸۴.
  6. رجوع کنید به: مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۹۱، ص۳۱۹؛ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۶۹ش، ص۱۸۴.
  7. «دعایی که رهبر انقلاب به مجاهدان حزب‌الله توصیه کردند»، سایت آیت‌الله خامنه‌ای.
  8. مصباح یزدی، سجاده‌های سلوک، ۱۳۹۰ش، ج ۱، ص۴۰۵-۴۰۴.
  9. دائره المعارف تشیع، ۱۳۸۰ش، ج ۷، ص۵۲۴.
  10. آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۳۷۸ق، ج ۱۳، ص۲۴۷.
  11. یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج ۲، ص۷۶.
  12. مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۳۰.
  13. ترجمه از شیخ حسین انصاریان.

یادداشت

  1. کعب بن مالک بن ابى کعب کنیه‌اش ابوعبدالله و یکی از شاعران رسول خدا(ص) است. بیتی که حضرت بدان تمثل کرد این است:
    «زَعَمَتْ سَخِينَةُ أَنْ سَتَغْلِبُ رَبَّها
    فَلَيَغْلِبَنَّ مَغالِبَ الْغُلَّابِ»

    سخینه (از القاب قریش و نام غذایی است از گندم که چون قریش در سال‌های قحطی می‌خورد یکی از القابش گشته که بدان نکوهش می‌شده) پنداشت به‌زودی بر پروردگارش غلبه خواهد کرد ولی خدا به غلبه‌های غلبه کنندگان، به‌یقین غلبه کند.حضرت پس از آن دست‌هایش را به آسمان بلند کرد و دعایی خواند. صدوق، امالی، موسسه بعثت، ص۴۵۹

منابع

  • آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، ۱۳۷۸ق.
  • ابن طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات،‌ قم، دار الذخائر، ۱۴۱۱ق.
  • «دعایی که رهبر انقلاب به مجاهدان حزب‌الله توصیه کردند»، سایت آیت‌الله خامنه‌ای،‌ تاریخ درج مطلب:۹ مهر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۰ش.
  • صدر سید جوادی، احمد، دائره المعارف تشیع، تهران، نشر شهید سعید محبی، ۱۳۸۰ش.
  • قمی، عباس، مفاتیح الجنان، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۶۹ش.
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
  • مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد، بیروت، چاپ علاءالدین اعلمی، ۱۴۲۳ق/ ۲۰۰۳م.
  • مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی مشهور به شرح فقیه، قم، موسسه اسماعیلیان، ۱۴۱۴ق.
  • مصباح، محمد تقی، سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد(ع)، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۰ش.
  • یزدی، محمد کاظم، عروة الوثقی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ق.
  • کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، البلد الأمین و الدرع الحصین، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ ق.

پیوند به بیرون