جَمالُ الأُسْبوع بِکَمالِ العَمَلِ الْمَشْروع تألیف سید ابن طاووس (متوفای ۶۶۴ق) در موضوع ادعیه و اعمال هر هفته است. این کتاب، به‌جز فصل اول که موضوعش نماز هدیه به ارواح چهارده معصوم است، بقیۀ ابواب اختصاص به ایام هفته دارد. سید در هر روز، فضیلت آن روز را بیان نموده و سپس اعمال، نمازها و ادعیه مختص آن روز یا ساعات آن روز را ذکر می‌کند.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید بن طاووس |
| موضوع | دعا |
| سبک | روایی |
| زبان | عربی |
| اطلاعات نشر | |
| تاریخ نشر | ۱۳۳۰ق |
کتاب جمال الأسبوع، چهارمین عنوان از کتاب «المهمات و التتمات» است که سید بن طاووس در ابتدای کتاب «فلاح السائل» شمرده است.
درباره مؤلف
سید رضی الدین، علی بن موسی بن جعفر بن طاووس مشهور به سید بن طاووس، (۵۸۹-۶۶۴ق) از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و امام سجاد(ع) از بزرگترین عالمان شیعه و نویسنده کتاب‌های بسیاری است. وی استاد بزرگانی همچون علامه حلی و پدر او (شیخ یوسف سدیدالدین) است. او به سبب سجایای اخلاقی بسیار، تقوا و مراقبه فراوان، حالات عرفانی و کراماتش به جمال العارفین معروف و مشهور است.
انگیزه نگارش
ابن طاووس، در ابتدای «فلاح السائل» آورده که چون کتاب مصباح المتهجد نوشته شیخ طوسی مجمل و مختصر است، بر آن شده تا تتمه‌ای بر آن بنویسد و آن را ۱۰ جلد قرار دهد و برای هر کدام از آنها نامی برگزیند که موضوع همه آنها هم پیرامون ادعیه و صلوات وارده باشد.
اسامی کتاب‌ها
- ۱ و ۲- فلاح السائل در اعمال شبانه‌روز در ۲ جلد
- ۳- زهرة الربیع در ادعیه هفتگی
- ۴- جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع
- ۵- الدروع الواقیة، در اعمالی که هر ماه تکرار می‌شود.
- ۶- المضمار للسباق و اللحاق بصوم شهر إطلاق الأرزاق و عتاق الأعناق، شامل اعمال ماه رمضان
- ۷- السالک المحتاج إلی معرفة مناسک الحجّاج
- ۸ و ۹- الإقبال بالأعمال الحسنة، در اعمالی که هر سال یک بار انجام می‌شود. این کتاب شامل اعمال سال، غیر از ماه رمضان است که در المضمار ذکر شده.
- ۱۰- السعادات بالعبادات، در اعمالی که وقت مشخصی برای آنها ذکر نشده است.[۱]
ابواب
ابن طاووس، جمال الأسبوع را در ۴۹ فصل مرتب کرده و در ابتدای کتاب، فهرست مفصلی از ابواب کتاب را آورده است. سید در مقدمۀ کتاب، علت فصل‌بندی کتاب را این طور توضیح می‌دهد: معانی و معارف بلند این مطالب مانند لؤلؤ و یاقوتی است که درون صدف هستند و وقتی مطالب فراوانی در یک فصل گنجانده شود کشف آنها و اطلاع پیدا کردن از درون آنها مشکل است و وقت فراوانی می‌طلبد. همچنین فصل بندی آنها، در حقیقت ادای حق آن مطالب است و مراد الهی را در هدایت به‌وسیله آن مطالب دست یافتنی‌تر می‌کند.[۲]
در این کتاب، بجز فصل اول که موضوعش نماز هدیه به ارواح چهارده معصوم است، بقیۀ ابواب اختصاص به ایام هفته دارد. سید در هر روز، فضیلت آن روز را بیان نموده، سپس اعمال و نمازها و ادعیۀ مختصۀ آن روز یا ساعات آن روز را ذکر می‌کند.
به جهت اهمیتی که شریعت نبوی(ص) به شب و روز جمعه داده است. سید از فصل دهم تا پایان کتاب را اختصاص به این روز داده است.[۳]
پژوهش‌ها
پژوهش‌هایی پیرامون کتاب صورت گرفته است:
ترجمه
جمال الأسبوع، توسط شیخ عباس قمی ترجمه گردیده است. این ترجمه که ترجمۀ متن کتاب است و ادعیه و اوراد آن ترجمه نشده در حاشیۀ کتاب به چاپ رسیده است.[۴]
ملحقات
در پایان کتاب نیز، شرح دعای سمات محمد ابراهیم سبزواری آمده و به عنوان ملحقات کتاب، دعای کمیل و ندبه را که سید ذکر نکرده، اضافه نموده‌اند.
علی بن طاووس در پایان جمال الأسبوع، موعظه‌هایی برای تسریع در عمل به این اعمال و آماده شدن برای روز حساب بیان نموده و به همگان هشدار می‌دهد که نفس انسان پس از شنیدن وصف این اعمال و اوراد، یا شروع به انکار می‌کند و یا دعوت به تأخیر، تا آنجا که انسان در غفلت محض فرو می‌رود و ناگهان صدای ناقوسِ مرگ را می‌شنود.[۵]
چاپ
جمال الأسبوع یک بار در سال ۱۳۰۲ق به چاپ رسید. چاپ بعدی کتاب در سال ۱۳۳۰ق توسط احمد شیرازی، در تهران انجام گرفت. در این چاپ، ترجمۀ کتاب به قلم شیخ عباس قمی در حاشیۀ کتاب آمده است.[۶]
پانویس
منابع
- ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل.
- تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء.
- ابن طاووس حلی، علی بن موسی، جمال الاسبوع، مؤسسة الآفاق، ۱۳۷۱ش.
- جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، کتابخانه دیجیتال نور، تاریخ بازدید: ۱۵ اسفند ۱۳۹۹ش.