مناجات المتوسلین

مُناجاتُ الْمُتَوَسِّلین

نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری
اطلاعات دعا و زیارت
نام‌های دیگر	مناجات توسل کنندگان
صادره از	امام سجاد(ع)
منابع شیعی	بحارالانوار • مفاتیح الجنان
تک‌نگاری‌ها	سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد (ع) (محمد تقی مصباح یزدی)
زمان	روز یکشنبه
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین

مُناجاتُ الْمُتَوَسِّلین یا مناجات توسل‌کنندگان، از مناجات‌های پانزده‌گانه است که از امام سجاد(ع) نقل شده و وسائل توسل و تقرب به خداوند، لطف و کرم خداوند و اینکه انسان تنها در مأمن آرامش الهی می‌آساید، از موضوعات این مناجات است.

منبع دعا

مناجات المتوسلین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار و مفاتیح الجنان آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز یک شنبه تعیین کرده است.

آموزه‌های دعا

• وسایل توسل و تقرب به خداوند عبارتند از: جاذبه‌های مهربانی خدا و شفاعت رسول اکرم(ص).
• امید داشتن به لطف و کرم خداوند.
• دستیابی به غفران الهی در پرتو رحمت خدا و شفاعت پیامبر(ص)
• درخواست عاقبت به خیری و قرار گرفتن در بین بندگان خاص وممتاز الهی.
• حضرت محمد(ص)، پیامبر رحمت و رهایی بخش امت از غم و اندوه است.

• توصیف خداوند:

1. خداوند، معدن کرم و بزرگواری است.
2. کریم‌تر، بزرگوار‌تر، رحیم‌تر و مهربان‌تر از او وجود ندارد.
3. او تنها انیس برای انسان‌های غریبی است که حتی خویشان و دوستانش او را از خویش رانده‌اند.
4. او پناه کسانی است که از هر جایی رانده شده‌اند و پناهی ندارند.

	مناجات خَمسَ‌عَشَر	زمان قرائت
۱	مناجات التائبین	جمعه
۲	مناجات الشاکین	شنبه
۳	مناجات الخائفین	یکشنبه
۴	مناجات الراجین	دوشنبه
۵	مناجات الراغبین	سه‌شنبه
۶	مناجات الشاکرین	چهارشنبه
۷	مناجات المطیعین	پنج‌شنبه
۸	مناجات المریدین	روز جمعه
۹	مناجات المحبین	شنبه
۱۰	مناجات المتوسلین	یکشنبه
۱۱	مناجات المفتقرین	دوشنبه
۱۲	مناجات العارفین	سه‌شنبه
۱۳	مناجات الذاکرین	چهارشنبه
۱۴	مناجات المعتصمین	پنج‌شنبه
۱۵	مناجات الزاهدین	شب جمعه

• امید داشتن به عفو بی‌نهایت و کرم و بخشایش نامحدود خداوند.
• اگر عفو و بخشش و کرم خداوند شامل حال انسان نشود، هیچ کسی نجات نمی‌یابد.
• مضامین موجود در مناجات المتوسلین توسط شاعرانی به قالب نظم درآمده است. حسین انصاریان در سروده‌ای مناجات المتوسلین را به شعر درآورده است که نمونه‌ای از ابیاتش این است:

خداوندا در این غوغای عالم

که شیطان می‌بَرَد ایمان آدم

به جز مهرت نباشد دستگیرم

ز لطفت تا ابد منت پذیرم...

مرا در آتشِ حرمان مسوزان

درون آتشِ هجران مسوزان

به «مسکین» تو مقام بندگی بخش

به لطف بندگی پایندگی بخش

نویسنده کتاب نجوای سالکان در شرح این فراز از مناجات المتوسلین «وَ قَدْ حَلَّ رَجَائِي بِحَرَمِ كَرَمِكَ»؛ ترجمه:«همانا امیدم به حریم کرمت فرود آمده است». وضعیت سالک را مانند انسانی توصیف کرده که در اثر تعقیب دشمن به کسی پناهنده شود که بتواند آن دشمن را دفع کند و می‌خواهد از شرّ دشمن به منزلی پناه ببرد او هم به حرم الهی پناه برده است.نویسنده در این باره به این اشعار از عراقی استشهاد کرده است

عراقی

كى بود كز نور تو روشن شود تيره دلم؟

كى بروز آيد شب بيچاره خوار حقير؟

از هواى خود به فريادم، اغثنى يا مغيث‏

در پناه لطف افتادم، اجرنى يا مجير

گر بيابم از تو بويى ذلك الفوز العظيم‏

ور بميرم پيش رويت ذلك الفضل الكبير

جمله اميدواران را بكام دل رسان‏

اى اميد جان، عنايت از عراقى وامگير

متن و ترجمه دعا

متن

متن و ترجمه

ترجمه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

إِلٰهِى لَيْسَ لِى وَسِيلَةٌ إِلَيْكَ إِلّا عَوَاطِفُ رَأْفَتِكَ، وَلَا لِى ذَرِيعَةٌ إِلَيْكَ إِلّا عَوَارِفُ رَحْمَتِكَ، وَشَفَاعَةُ نَبِيِّكَ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ، وَمُنْقِذِ الْأُمَّةِ مِنَ الْغُمَّةِ،

فَاجْعَلْهُما لِى سَبَباً إِلَىٰ نَيْلِ غُفْرانِكَ، وَصَيِّرْهُما لِى وُصْلَةً إِلَى الْفَوْزِ بِرِضْوَانِكَ، وَقَدْ حَلَّ رَجَائِى بِحَرَمِ كَرَمِكَ، وَحَطَّ طَمَعِى بِفِنَاءِ جُودِكَ، فَحَقِّقْ فِيكَ أَمَلِى، وَاخْتِمْ بِالْخَيْرِ عَمَلِى،

وَاجْعَلْنِى مِنْ صَفْوَتِكَ الَّذِينَ أَحْلَلْتَهُمْ بُحْبُوحَةَ جَنَّتِكَ، وَبَوَّأْتَهُمْ دَارَ كَرامَتِكَ؛ وَأَقْرَرْتَ أَعْيُنَهُمْ بِالنَّظَرِ إِلَيْكَ يَوْمَ لِقائِكَ، وَأَوْرَثْتَهُمْ مَنَازِلَ الصِّدْقِ فِى جِوارِكَ.

يَا مَنْ لَايَفِدُ الْوَافِدُونَ عَلَىٰ أَكْرَمَ مِنْهُ، وَلَا يَجِدُ الْقَاصِدُونَ أَرْحَمَ مِنْهُ، يَا خَيْرَ مَنْ خَلَا بِهِ وَحِيدٌ، وَيَا أَعْطَفَ مَنْ أَوَىٰ إِلَيْهِ طَرِيدٌ،

إِلَىٰ سَعَةِ عَفْوِكَ مَدَدْتُ يَدِى، وَبِذَيْلِ كَرَمِكَ أَعْلَقْتُ كَفِّى، فَلا تُولِنِى الْحِرْمَانَ، وَلَا تُبْلِنِى بِالْخَيْبَةِ وَالْخُسْرانِ، يَا سَمِيعَ الدُّعاءِ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی‌اش همیشگی است

إِلٰهِى لَيْسَ لِى وَسِيلَةٌ إِلَيْكَ إِلّا عَوَاطِفُ رَأْفَتِكَ، وَلَا لِى ذَرِيعَةٌ إِلَيْكَ إِلّا عَوَارِفُ رَحْمَتِكَ، وَشَفَاعَةُ نَبِيِّكَ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ، وَمُنْقِذِ الْأُمَّةِ مِنَ الْغُمَّةِ،

معبودم، به پیشگاهت وسیله‌ای جز عواطف مهرت ندارم و به درگاهت دست‌آویزی جز از آنچه از رحمتت شناخته شده و جز شفاعت پیامبرت، پیامبر رحمت و رهایی‌بخش امت از رنج و ناراحتی ندارم،

فَاجْعَلْهُما لِى سَبَباً إِلَىٰ نَيْلِ غُفْرانِكَ، وَصَيِّرْهُما لِى وُصْلَةً إِلَى الْفَوْزِ بِرِضْوَانِكَ، وَقَدْ حَلَّ رَجَائِى بِحَرَمِ كَرَمِكَ، وَحَطَّ طَمَعِى بِفِنَاءِ جُودِكَ، فَحَقِّقْ فِيكَ أَمَلِى، وَاخْتِمْ بِالْخَيْرِ عَمَلِى،

خدایا! این دو وسیله را برای من سبب رسیدن به آمرزشت قرار ده و آن دو را رابطه‌ای برای دست‌یابی به خشنودی‌ات گردان، همانا امیدم به حریم کرمت فرود آمده و مرکب طمعم به آستانه جودت بار انداخته است، پس درباره خودت آرزویم را محقّق ساز و کارم را به خیر پایان ده

وَاجْعَلْنِى مِنْ صَفْوَتِكَ الَّذِينَ أَحْلَلْتَهُمْ بُحْبُوحَةَ جَنَّتِكَ، وَبَوَّأْتَهُمْ دَارَ كَرامَتِكَ؛ وَأَقْرَرْتَ أَعْيُنَهُمْ بِالنَّظَرِ إِلَيْكَ يَوْمَ لِقائِكَ، وَأَوْرَثْتَهُمْ مَنَازِلَ الصِّدْقِ فِى جِوارِكَ.

و مرا از آن برگزیدگانی قرار ده که در میان بهشت قرارشان دادی و در خانه کرامتت جایشان؛ و دیده آنان را در روز قیامت با نگاه به‌سوی جمال خود روشن نمودی و جایگاه راستی را در جوارت به آنان واگذار نمودی،

يَا مَنْ لَايَفِدُ الْوَافِدُونَ عَلَىٰ أَكْرَمَ مِنْهُ، وَلَا يَجِدُ الْقَاصِدُونَ أَرْحَمَ مِنْهُ، يَا خَيْرَ مَنْ خَلَا بِهِ وَحِيدٌ، وَيَا أَعْطَفَ مَنْ أَوَىٰ إِلَيْهِ طَرِيدٌ،

ای آن‌که باریافتگان بر کریم‌تر از او بار نیابند و قصدکنندگان مهربان‌تر از او را نیابند، ای بهترین کسی که شخص تک و تنها با او خلوت کند و ای مهربان‌ترین کسی که انسان رانده به‌جانب او روی می‌آورد،

إِلَىٰ سَعَةِ عَفْوِكَ مَدَدْتُ يَدِى، وَبِذَيْلِ كَرَمِكَ أَعْلَقْتُ كَفِّى، فَلا تُولِنِى الْحِرْمَانَ، وَلَا تُبْلِنِى بِالْخَيْبَةِ وَالْخُسْرانِ، يَا سَمِيعَ الدُّعاءِ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

به‌سوی گستردگی گذشت و بخششت دست گدایی دراز کردم و به دامن کرمت چنگ آویختم، مرا سزاوار محرومیت مکن و به ناامیدی و زیان دچار مساز، ای شنوای دعا، ای مهربان‌ترین مهربانان.

به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی‌اش همیشگی است

معبودم، به پیشگاهت وسیله‌ای جز عواطف مهرت ندارم و به درگاهت دست‌آویزی جز از آنچه از رحمتت شناخته شده و جز شفاعت پیامبرت، پیامبر رحمت و رهایی‌بخش امت از رنج و ناراحتی ندارم،

خدایا! این دو وسیله را برای من سبب رسیدن به آمرزشت قرار ده و آن دو را رابطه‌ای برای دست‌یابی به خشنودی‌ات گردان، همانا امیدم به حریم کرمت فرود آمده و مرکب طمعم به آستانه جودت بار انداخته است، پس درباره خودت آرزویم را محقّق ساز و کارم را به خیر پایان ده

و مرا از آن برگزیدگانی قرار ده که در میان بهشت قرارشان دادی و در خانه کرامتت جایشان؛ و دیده آنان را در روز قیامت با نگاه به‌سوی جمال خود روشن نمودی و جایگاه راستی را در جوارت به آنان واگذار نمودی،

ای آن‌که باریافتگان بر کریم‌تر از او بار نیابند و قصدکنندگان مهربان‌تر از او را نیابند، ای بهترین کسی که شخص تک و تنها با او خلوت کند و ای مهربان‌ترین کسی که انسان رانده به‌جانب او روی می‌آورد،

به‌سوی گستردگی گذشت و بخششت دست گدایی دراز کردم و به دامن کرمت چنگ آویختم، مرا سزاوار محرومیت مکن و به ناامیدی و زیان دچار مساز، ای شنوای دعا، ای مهربان‌ترین مهربانان.

🌞

🔄

➖

➕

جستارهای وابسته

توسل

منابع

• مصباح یزدی، محمد تقی، سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد (ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
• مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
• قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.
• انصاریان، حسین، دیوان اشعار( مجموعه غزلیات)، قم نشر انصاریان، ۱۳۸۵ش.