مناجات الذاکرین
 نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| نامهای دیگر | مناجات یادکنندگان خدا |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| منابع شیعی | الصحیفة الثانیة السجادیة • بحار الانوار • مفاتیح الجنان |
| تکنگاریها | سجادههای سلوک شرح مناجاتهای حضرت سجاد(ع)(محمدتقی مصباح یزدی) |
| زمان | روز چهارشنبه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امینالله • زیارت اربعین | |
مُناجاتُ الذّاکِرین یا مناجات یادکنندگان خدا، از مناجاتهای پانزده گانه نقل شده از امام سجاد(ع) است. در این مناجات بر این مطلب تاکید شده که ما نمیتوانیم حق ذکر و یاد خداوند را به جای آوریم.
منبع دعا
مناجات الذاکرین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز چهارشنبه تعیین کرده است.[۳]
آموزهها و مضامین دعا
- انسان در به جای آوردن حق ذکر و یاد خداوند ناتوان است.
- اگر خداوند فرمان نمیداد که او را یاد کنیم، ما او را منزه از یاد خود میدانستیم.
- ذکر خدا و اذن برای دعا از بزرگ ترین نعمتهای خداوند است.
- درخواست توفیق ذکر و یاد خداوند.
- هیچ عقلی از معرفت خدا بیبهره نیست و خداوند عقلها را چنان آفریده است که بتوانند او را بشناسند.
- دلها فقط با یاد خدا آرامش مییابد.
- هدف نهایی زندگی انسان، لقاءالله و رسیدن به مرحلهای است که هیچ حائلی بین انسان و خدا نباشد.
- رسیدن به لقاء الله، هدف از خلقت است.
۸ خداوند در هر مکانی تسبیح می شود و در هر زمانی موجود است و با هر زبانی خوانده می شود. [۴]
متن و ترجمه دعا
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
إِلٰهِى لَوْلَا الْواجِبُ مِنْ قَبُولِ أَمْرِكَ لَنَزَّهْتُكَ مِنْ ذِكْرِى إِيَّاكَ عَلَىٰ أَنَّ ذِكْرِى لَكَ بِقَدْرِى لَابِقَدْرِكَ،
وَمَا عَسَىٰ أَنْ يَبْلُغَ مِقْدارِى حَتَّىٰ أُجْعَلَ مَحَلّاً لِتَقْدِيسِكَ،
وَمِنْ أَعْظَمِ النِّعَمِ عَلَيْنا جَرَيَانُ ذِكْرِكَ عَلَىٰ أَلْسِنَتِنا، وَ إِذْنُكَ لَنا بِدُعائِكَ وَتَنْزِيهِكَ وَتَسْبِيحِكَ.
إِلٰهِى فَأَلْهِمْنا ذِكْرَكَ فِى الْخَلَاءِ وَالْمَلَاءِ، وَاللَّيْلِ وَالنَّهارِ، وَالْإِعْلانِ وَالْإِسْرارِ، وَفِى السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ،
وَآنِسْنا بِالذِّكْرِ الْخَفِيِّ، وَاسْتَعْمِلْنا بِالْعَمَلِ الزَّكِيِّ وَالسَّعْىِ الْمَرْضِيِّ، وَجازِنا بِالْمِيزانِ الْوَفِيِّ.
إِلٰهِي بِكَ هامَتِ الْقُلُوبُ الْوَالِهَةُ، وَعَلَىٰ مَعْرِفَتِكَ جُمِعَتِ الْعُقُولُ الْمُتَبايِنَةُ؛
فَلَاٰ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ إِلّا بِذِكْرَاكَ، وَلَا تَسْكُنُ النُّفُوسُ إِلّا عِنْدَ رُؤْياكَ،
أَنْتَ الْمُسَبَّحُ فِى كُلِّ مَكَانٍ، وَالْمَعْبُودُ فِى كُلِّ زَمَانٍ،
وَالْمَوْجُودُ فِى كُلِّ أَوَانٍ، وَالْمَدْعُوُّ بِكُلِّ لِسَانٍ، وَالْمُعَظَّمُ فِى كُلِّ جَنانٍ،
وَ أَسْتَغْفِرُكَ مِنْ كُلِّ لَذَّةٍ بِغَيْرِ ذِكْرِكَ، وَمِنْ كُلِّ رَاحَةٍ بِغَيْرِ أُنْسِكَ،
وَمِنْ كُلِّ سُرُورٍ بِغَيْرِ قُرْبِكَ، وَمِنْ كُلِّ شُغْلٍ بِغَيْرِ طَاعَتِكَ.
إِلٰهِى أَنْتَ قُلْتَ وَقَوْلُكَ الْحَقُّ: «يٰا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللّٰهَ ذِكْراً كَثِيراً وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً»
وَقُلْتَ وَقَوْلُكَ الْحَقُّ: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ»،
فَأَمَرْتَنا بِذِكْرِكَ، وَوَعَدْتَنا عَلَيْهِ أَنْ تَذْكُرَنا تَشْرِيفاً لَنا وَتَفْخِيماً وَ إِعْظَاماً،
وَهَا نَحْنُ ذَاكِرُوكَ كَما أَمَرْتَنا، فَأَنْجِزْ لَنا مَا وَعَدْتَنا،
يَا ذاكِرَ الذَّاكِرِينَ، وَيَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانیاش همیشگی است
معبودم، اگر پذیرش فرمانت بر من واجب نبود هر آینه پاک نگاه میداشتمت از اینکه ذکر تو گویم، چه ذکر من از تو بهاندازه کاستی من است نه برازنده کمال تو،
شأن و اندازه من چقدر میتواند بالا رود تا ظرف تقدیس تو قرار گیرم؟ از بزرگترین نعمتها بر ما جاری شدن ذکر تو بر زبان ماست و اجازهات به ماست که تو را بخوانیم و تنزیه و تسبیح کنیم،
خدایا پس ذکرت را به ما الهام کن در نهان و آشکار و شب و روز و پیدا و پنهان و در خوشی و ناخوشی و ما را به ذکر پنهان مأنوس ساز و به عمل پاکیزه و کوشش پسندیده بکار گیر و به میزان کامل پاداشمان ده،
معبودم، دلهای عاشق، شیفته تو هستند و خردهای جدای از هم، بر معرفتت گرد آمدهاند؛
بدین خاطر دلها آرام نگیرند جز به یاد تو و جانها جز به هنگام مشاهدهات راحتی نیابند،
تو تنزیهشدهای در هرجا و تو را پرستیدهاند در هر زمان و در هموارۀ روزگار بودهای و به هر زبان خوانده شدهای و در هر دلی بزرگداشت شدهای
و از هر لذّتی به جز ذکر تو و از هر آسایشی جز همدمی با تو و از هر شادمانی به غیر قرب تو و از هر شغلی جز طاعت تو پوزش میجویم،
خدایا تو گفتی و گفتارت حق است که: «و صبح و شام او را با تسبیح گفتن، [از هر عیب و نقصی] پاک و منزّه بدارید»
و تو گفتی و گفتارت حق است: «[چنانچه خوشبختی دنیا و آخرت را میخواهید] مرا [به عنوان معبود حقیقی قلباً] مورد توجه قرار دهید تا [با پاداش ویژهام] شما را مورد عنایت خاص خود قرار دهم»
ما را به یاد کردنت فرمان دادی و وعده فرمودی که تو نیز از روی گرامیداشت و تمجید و بلندمرتبه شدن و بزرگ شدن، ما را یاد کنی،
اکنون برابر با فرمانت تو را یاد میکنیم، پس تو نیز به وعدهات وفا کن، ای یادآور یادکنندگان و ای مهربانترین مهربانان.
پانویس
یادداشت
منابع
- مصباح یزدی، محمد تقی، سجادههای سلوک شرح مناجاتهای حضرت سجاد(ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰ش.
- مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش.