ابورافع: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز تمیزکاری |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز تمیزکاری |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ابورافع'''، (درگذشته پس از ۴۰ق) [[صحابه|صحابی]] معروف، بزرگ خاندان [[آل ابی‌رافع]]، آزاد کرده [[پیامبر اسلام(ص)]] بود او در زمان حکومت [[امام علی]](ع) در [[کوفه]] خزانه‌دار [[بیت المال]] بود. | '''ابورافع'''، (درگذشته پس از ۴۰ق) [[صحابه|صحابی]] معروف، بزرگ خاندان [[آل ابی‌رافع]]، آزاد کرده [[پیامبر اسلام(ص)]] بود او در زمان حکومت [[امام علی]](ع) در [[کوفه]] خزانه‌دار [[بیت المال]] بود. | ||
==نام== | ==نام== | ||
ابورافع، از [[قبطیان]] بود که درباره نام او اختلاف‌نظر است بیشتر نام او را اسلم دانسته‌اند، در منابع نام‌هایی چون اَسْلَم، ابراهیم، ثابت، هرمز، سِنان، قَرَمان، صالح، یزید، یسار و عبدالرّحمن را برای او ذکر کرده‌اند.<ref>بحر العلوم، الفوائد الرجالیة، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۰۳.</ref> | |||
== صحابی پیامبر== | == صحابی پیامبر== | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۵: | ||
===هجرت به کوفه=== | ===هجرت به کوفه=== | ||
او در ۸۵ سالگی زمین و خانه‌اش را در [[خیبر]] و [[مدینه]] فروخت و | او در ۸۵ سالگی زمین و خانه‌اش را در [[خیبر]] و [[مدینه]] فروخت و همراه با امام علی(ع) به [[کوفه]] مهاجرت کرد.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۵.</ref> و می‌گفت «سپاس خدای را که به منزلتی دست یافتم که هیچ‌کس به آن نرسید؛ زیرا دو بیعت کردم: [[بیعت عقبه|عقبه]] و [[بیعت رضوان|رضوان]] و به سوی دو [[قبله]] نماز گزاردم و سه‌بار هجرت کردم».<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۵.</ref> او در کوفه از سوی امام علی(ع) به خزانه‌داری [[بیت‌المال]] منصوب شد و دو فرزندش [[عبیدالله بن ابی‌رافع|عبیدالله]] و [[علی بن ابی‌رافع|علی]] نیز کاتب امام علی بودند.<ref>عدة علماء، الأصول الستة عشر، ص۱۷۱.</ref> | ||
==پس از شهادت امام علی(ع) == | ==پس از شهادت امام علی(ع) == | ||
براساس روایتی، ابورافع | براساس روایتی، ابورافع پس از شهادت علی(ع) همراه امام حسن(ع) به [[مدینه]] بازگشت. امام حسن(ع) نیمی از خانه [[امام علی(ع)]] و یک قطعه زمین در اطراف مدینه به [[اقطاع]] به او داد<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۵</ref> که پس از مرگ او، فرزندش عبیدالله آن را به ۱۷۰۰۰۰ (احتمالاً درهم) فروخت.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۴.</ref> | ||
در مورد تاریخ درگذشت ابورافع اختلاف است: | در مورد تاریخ درگذشت ابورافع اختلاف است: برخی تاریخ مرگ او را در [[خلافت]] امام علی(ع)<ref> ابن‌حجر، الأصابه، ۱۳۲۸ق، ج۴، ص۶۷</ref> و برخی دیگر در سال شهادت [[امام علی(ع)]] نوشته‌اند.<ref> ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۱، ص۸۵.</ref> بر پایه روایتی که نجاشی نقل کرده او تا زمان خلافت امام حسن زنده بوده است<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> واقدی نیز مرگ او را کمی پیش از [[عثمان بن عفان|عثمان]] یا کمی بعد از او دانسته است.<ref>بحر العلوم، الفوائد الرجالیة، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۰۳.</ref> | ||
==تألیف نخستین کتاب فقهی== | ==تألیف نخستین کتاب فقهی== | ||
ابورافع کتاب ''السنن والاحکام والقضایا'' را گردآوری کرد.<ref> نجاشی، ص۴</ref> | ابورافع کتاب ''السنن والاحکام والقضایا'' را گردآوری کرد.<ref> نجاشی، ص۴</ref> برخی احتمال داده اند که نخستین کسی است که در اسلام کتاب فقهی نوشته است{{مدرک}} کتاب او شامل باب‌های: [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]]، [[زکات]] و [[قضاء]] است و در آن از [[امام علی(ع)]] روایت شده است.<ref>الحسنی، تاریخ الفقه الجعفری، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
از ابورافع | از ابورافع روایت‌هایی به‌وسیله فرزندان، همسرش سَلْمی و دیگران نقل شده است.{{مدرک}} مسلمانان و به‌ویژه [[شیعیان]] او را در شمار راویان «ثقه» نهاده‌اند.<ref>موحد ابطحی، تهذیب المقال، ج۱، ص۱۶۸.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[آل ابی رافع]] | * [[آل ابی رافع]] | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۴: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
* | * ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الأصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دار احیاء التّراث العربی، ۱۳۲۸ق. | ||
* ابن‌سعد، محمد، الطبقات‌الکبری، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر. | * ابن‌سعد، محمد، الطبقات‌الکبری، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر. | ||
* قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، مکتبه صدر، | * قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبه صدر، ۱۳۶۸ش. | ||
* بحر العلوم، محمدمهدی، الفوائد الرجالیة، حققه وعلق علیه: محمدصادق بحر العلوم و حسین بحر العلوم، طهران، منشورات مکتبة الصادق، ۱۳۶۳ش. | |||
* بحر العلوم، محمدمهدی، الفوائد الرجالیة، حققه وعلق علیه: | * مدنی، علیخان، الدرجات الرفیعة فی طبقات الشیعة، تحقیق: السید محمدصادق بحر العلوم، قم، منشورات مکتبة بصیرتی، ۱۳۹۷ق. | ||
* مدنی، علیخان، الدرجات الرفیعة فی طبقات الشیعة، تحقیق: السید محمدصادق بحر العلوم، | * نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۸ق. | ||
* نجاشی، | * عدة من العلماء، الأصول الستة عشر، تحقیق و تصحیح: ضیاء الدین المحمودی - نعمة الله الجلیلی -، نعمة الله و مهدی غلامعلی، قم، مؤسسة دار الحدیث الثقافیة، ۱۴۲۳ق/۱۳۸۱ش. | ||
* عدة من العلماء، الأصول الستة عشر، تحقیق | * ابن عبد البر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. | ||
* ابن عبد البر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، | *حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق و تصحیح: محمدباقر المحمودی، طهران، التابعة لوزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، ۱۴۱۱ق. | ||
*حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق | * الحسنی، هاشم معروف، تاریخ الفقه الجعفری، بیروت، ۱۹۷۳م. | ||
* الحسنی، هاشم معروف، تاریخ الفقه الجعفری، | * موحد ابطحی، محمدعلی، تهذیب المقال، قم، الناشر: ابن المؤلف، ۱۴۱۷ق. | ||
* موحد ابطحی، محمدعلی، تهذیب المقال، قم، الناشر: ابن المؤلف، | |||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، ایضاح الاشتباه، تحقیق: شیخ محمد حسون، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق. | * علامه حلی، حسن بن یوسف، ایضاح الاشتباه، تحقیق: شیخ محمد حسون، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۱۸ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۳:۳۹
ابورافع، (درگذشته پس از ۴۰ق) صحابی معروف، بزرگ خاندان آل ابی‌رافع، آزاد کرده پیامبر اسلام(ص) بود او در زمان حکومت امام علی(ع) در کوفه خزانه‌دار بیت المال بود.
نام
ابورافع، از قبطیان بود که درباره نام او اختلاف‌نظر است بیشتر نام او را اسلم دانسته‌اند، در منابع نام‌هایی چون اَسْلَم، ابراهیم، ثابت، هرمز، سِنان، قَرَمان، صالح، یزید، یسار و عبدالرّحمن را برای او ذکر کرده‌اند.[۱]
صحابی پیامبر
ابورافع در ابتدا برده عباس بن عبدالمطلب بود. عباس او را به پیامبر(ص) بخشید. چون ابورافع خبر مسلمان شدن عباس بن عبدالمطلب را به پیامبر داد، رسول اکرم(ص) او را به مژدگانی این پیام آزاد کرد.[۲] ابورافع در مکه پیش از هجرت مسلمان شد.[۳] اما تاریخ دقیق اسلام آومردن وی معلوم نیست گفته شده وقتی اسلام آورد که هنوز مسلمانان به سمت مسجدالاقصی نماز می خواندند.[۴] او از جمله کسانی بود که برای فرار از ستم کفّار قریش، با جعفر بن ابی‌طالب به حبشه مهاجرت کرد.[۵]
مشهور است که ابورافع با پیامبر به مدینه هجرت نکرد، بلکه تا جنگ بدر در مکه ماند و پس از آن در مدینه به پیامبر پیوست. اما روایتی دیگر ناقض این قول است. پس از ورود او به مدینه، پیامبر کنیز خود سَلمی را به ازدواج او درآورد و عبیدالله از او زاده شد.[۶]
ابورافع پس از مهاجرت به مدینه، در همه جنگ‌ها حضور داشت و از اصحاب نزدیک پیامبر اسلام(ص) به‌شمار می‌رفت، چنان‌که حضرت رسول درباره او گفته است: «هر پیامبری امینی دارد و امین من ابورافع است».[۷]
همراهی با امام علی
ابورافع پس از درگذشت پیامبر، همراه امام علی(ع) بود تا خلافت به وی رسید. وقتی معاویه در شام و طلحه و زبیر در بصره با خلافت امام علی(ع) به مخالفت برخاستند، ابورافع گفت که پیامبر اسلام این واقعه را پیش از این به او خبر داده و فرموده بود که علی(ع) بر حق است و مخالفان او بر باطل‌اند.[۸]
هجرت به کوفه
او در ۸۵ سالگی زمین و خانه‌اش را در خیبر و مدینه فروخت و همراه با امام علی(ع) به کوفه مهاجرت کرد.[۹] و می‌گفت «سپاس خدای را که به منزلتی دست یافتم که هیچ‌کس به آن نرسید؛ زیرا دو بیعت کردم: عقبه و رضوان و به سوی دو قبله نماز گزاردم و سه‌بار هجرت کردم».[۱۰] او در کوفه از سوی امام علی(ع) به خزانه‌داری بیت‌المال منصوب شد و دو فرزندش عبیدالله و علی نیز کاتب امام علی بودند.[۱۱]
پس از شهادت امام علی(ع)
براساس روایتی، ابورافع پس از شهادت علی(ع) همراه امام حسن(ع) به مدینه بازگشت. امام حسن(ع) نیمی از خانه امام علی(ع) و یک قطعه زمین در اطراف مدینه به اقطاع به او داد[۱۲] که پس از مرگ او، فرزندش عبیدالله آن را به ۱۷۰۰۰۰ (احتمالاً درهم) فروخت.[۱۳]
در مورد تاریخ درگذشت ابورافع اختلاف است: برخی تاریخ مرگ او را در خلافت امام علی(ع)[۱۴] و برخی دیگر در سال شهادت امام علی(ع) نوشته‌اند.[۱۵] بر پایه روایتی که نجاشی نقل کرده او تا زمان خلافت امام حسن زنده بوده است[۱۶] واقدی نیز مرگ او را کمی پیش از عثمان یا کمی بعد از او دانسته است.[۱۷]
تألیف نخستین کتاب فقهی
ابورافع کتاب السنن والاحکام والقضایا را گردآوری کرد.[۱۸] برخی احتمال داده اند که نخستین کسی است که در اسلام کتاب فقهی نوشته است کتاب او شامل باب‌های: نماز، روزه، حج، زکات و قضاء است و در آن از امام علی(ع) روایت شده است.[۱۹]
از ابورافع روایت‌هایی به‌وسیله فرزندان، همسرش سَلْمی و دیگران نقل شده است. مسلمانان و به‌ویژه شیعیان او را در شمار راویان «ثقه» نهاده‌اند.[۲۰]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الأصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دار احیاء التّراث العربی، ۱۳۲۸ق.
- ابن‌سعد، محمد، الطبقات‌الکبری، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.
- قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبه صدر، ۱۳۶۸ش.
- بحر العلوم، محمدمهدی، الفوائد الرجالیة، حققه وعلق علیه: محمدصادق بحر العلوم و حسین بحر العلوم، طهران، منشورات مکتبة الصادق، ۱۳۶۳ش.
- مدنی، علیخان، الدرجات الرفیعة فی طبقات الشیعة، تحقیق: السید محمدصادق بحر العلوم، قم، منشورات مکتبة بصیرتی، ۱۳۹۷ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۸ق.
- عدة من العلماء، الأصول الستة عشر، تحقیق و تصحیح: ضیاء الدین المحمودی - نعمة الله الجلیلی -، نعمة الله و مهدی غلامعلی، قم، مؤسسة دار الحدیث الثقافیة، ۱۴۲۳ق/۱۳۸۱ش.
- ابن عبد البر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق و تصحیح: محمدباقر المحمودی، طهران، التابعة لوزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، ۱۴۱۱ق.
- الحسنی، هاشم معروف، تاریخ الفقه الجعفری، بیروت، ۱۹۷۳م.
- موحد ابطحی، محمدعلی، تهذیب المقال، قم، الناشر: ابن المؤلف، ۱۴۱۷ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، ایضاح الاشتباه، تحقیق: شیخ محمد حسون، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دائره المعارف بزرگ اسلامی
- ↑ بحر العلوم، الفوائد الرجالیة، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۰۳.
- ↑ سید علیخان مدنی، الدرجات الرفیعة، ۱۳۹۷ق، ص۳۷۳.
- ↑ علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۸۰.
- ↑ بحر العلوم، الفوائد الرجالیه، ج۱، ص۲۰۵.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ص۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۴، ص۵۵.
- ↑ قمی، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۷۷
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ص۵.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ص۵.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ص۵.
- ↑ عدة علماء، الأصول الستة عشر، ص۱۷۱.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ص۵
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ص۴.
- ↑ ابن‌حجر، الأصابه، ۱۳۲۸ق، ج۴، ص۶۷
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۱، ص۸۵.
- ↑ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۴۱.
- ↑ بحر العلوم، الفوائد الرجالیة، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۰۳.
- ↑ نجاشی، ص۴
- ↑ الحسنی، تاریخ الفقه الجعفری، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ موحد ابطحی، تهذیب المقال، ج۱، ص۱۶۸.